Με ρεαλισμό και χωρίς ψευδαισθήσεις απέναντι στον Ερντογάν

Αυτή τη φορά είναι πρόδηλο πως επικρατεί πολιτικός-διπλωματικός ρεαλισμός στην Αθήνα για την επίσκεψη Ερντογάν στη χώρα μας. Οι ψευδαισθήσεις που καλλιεργήθηκαν χωρίς ουσιαστικό υπόβαθρο πριν μερικούς μήνες για αλλαγή σελίδας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, δεν υφίστανται και η κυβέρνηση έχει θέσει χαμηλά τον πήχη των προσδοκιών.

Γράφει ο Νώντας Βλάχος

Αντιμετωπίζει-και ορθώς το κάνει στην παρούσα φάση- την επίσκεψη Ερντογάν, ως μια εξέλιξη που πιστοποιεί πως οι δύο χώρες έχουν επανεκκινήσει τον διάλογο στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Αυτό είναι σημαντικό και προφανώς δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Αρκεί να θυμηθεί  κάποιος την πολεμική ατμόσφαιρα που επικρατούσε για αρκετά χρόνια στο Αιγαίο, με ευθύνη της Τουρκίας που έκανε συνεχώς επίδειξη του νεοθωμανικού δόγματος που «υπηρετεί» η ηγεσία Ερντογάν. Εδώ και αρκετούς μήνες, ενώ μεσολάβησαν οι καταστροφικοί σεισμοί στην Τουρκία και κατόπιν οι εκλογές στις δύο χώρες, τα νερά του «Αιγαίου» παραμένουν ήρεμα. Η ελληνική πλευρά θέλει να διατηρήσει αυτή την θετική… ατμόσφαιρα στις σχέσεις με την Τουρκία και διαβλέπει ότι μέσω και της συνάντησης Ερντογάν—Μητσοτάκη, μπορεί να σφραγίσει το κλίμα των «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο. Το μομέντουμ είναι ευνοϊκό για την προώθηση των μέτρων εμπιστοσύνης και συνεργασίας σε διάφορους τομείς. Έως εκεί όμως ανεβαίνει ο … πήχης.

Αθήνα και Άγκυρα δεν θα συμπεριλάβουν στην ατζέντα των συζητήσεων τα μεγάλα ζητήματα των ελληνοτουρκικών, τις σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις δύο χώρες. Μητσοτάκης και Ερντογάν δεν θα ακουμπήσουν μείζονα θέματα για τα οποία υπάρχουν φαραωνικές διαφορές ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Ο διάλογος θα είναι a la carte, ολίγον τι περιορισμένος σε μια συγκεκριμένη γκάμα ζητημάτων δευτερευούσης σημασίας, που ωστόσο καταδεικνύουν την πρόθεση αμφότερων για διατήρηση ανοιχτού διαύλου επικοινωνίας.

Τα μεγάλα και ακανθώδη θέματα δεν βρίσκονται στην επίσημη (;) ατζέντα. Με τον απρόβλεπτο, πάντως, Ερντογάν δεν μπορεί να υπάρχει εφησυχασμός για την Αθήνα…

Δομικά προβλήματα

Σε κάθε περίπτωση, όμως, όπως έχουμε επισημάνει και στο πρόσφατο παρελθόν, ο ελληνοτουρκικός διάλογος διέπεται από σοβαρά δομικά προβλήματα και γι΄αυτό άλλωστε δεν προχωράει στα μεγάλα και… σημαντικά.  Οι δύο χώρες έχουν εκ διαμέτρου αντίθετες ατζέντες, κάτι που έχει αποτυπωθεί πολλάκις σε όλες τις προσπάθειες ουσιαστικής προσέγγισης.

Η Αθήνα διατηρεί ως πάγια θέση της τη μονοθεματική ατζέντα, που περιλαμβάνει την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των θαλασσίων ζωνών. H Άγκυρα παρουσιάζει μια πολύπλευρη ατζέντα, όπου εγείρει και προσθέτει συνεχώς νέες διεκδικήσεις και απαιτούμενα προς την Αθήνα. Γκριζάρισμα νησιών και βραχονησίδων, αποστρατικοποίηση των νησιών, τουρκική μειονότητα στη Θράκη, είναι μερικά από τα θέματα που ανεβάζει συνεχώς η Τουρκία.

Τα εν λόγω ζητήματα θα μείνουν εκτός νυμφώνος και σε πρώτο πλάνο, τόσο στις επαφές των δύο ηγετών αλλά και τις επιμέρους συναντήσεις σε υπουργικό επίπεδο, θα βρεθεί κυρίως το μεταναστευτικό και η βελτίωση της συνεργασίας των δύο χωρών.