Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο άνθρωπος σύμβολο για έναν κόσμο χωρίς διακρίσεις

«Ονειρεύομαι την ισότητα, την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και θα ήθελα να μη χρειάζεται να τα ονειρεύομαι πια.» Μια εμβληματική φράση, από έναν οραματιστή Αφροαμερικανό κληρικό και ηγέτη για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων στις Η.Π.Α., που συμπυκνώνει όλη την πεμπτουσία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του Κράτους Δικαίου, το οποίο πρέπει να αγκαλιάζει ισότιμα όλους τους πολίτες, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς.

Γράφει ο *Γιώργος Σταμάτης

Υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι που δε γράφουν απλώς Ιστορία, αποτελούν οι ίδιοι ενεργό κομμάτι της σύγχρονης Ιστορίας και επηρεάζουν καταλυτικά με τις ενέργειες και τις δράσεις τους το παρόν και το μέλλον του κόσμου.

Μια τέτοια ιδιαίτερα ξεχωριστή προσωπικότητα υπήρξε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ο νεώτερος (Martin Luther King Jr) γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 1929 στην Ατλάντα της Τζόρτζια. Ο πατέρας και ο παππούς του ήταν βαπτιστές ιεροκήρυκες. Ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής του βρέθηκε αντιμέτωπος με τις φυλετικές διακρίσεις που στοίχειωσαν την παιδική του ηλικία. Πολύ αργότερα αναφερόμενος στις κουρτίνες που χρησιμοποιούσαν στις τραπεζαρίες των τρένων για να διαχωρίσουν τους λευκούς από τους μαύρους, υπογραμμίζει χαρακτηριστικά: «Ήμουν πολύ μικρός όταν βίωσα την πρώτη μου εμπειρία πίσω από την κουρτίνα. Ένιωσα σαν να είχε πέσει μια κουρτίνα πάνω σε όλη μου τη ζωή».

Σπούδασε θεολογία και κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο του Κρόζερ στο Τσέοτερ της Πενσιλβανίας, και στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης και στη συνέχεια χειροτονήθηκε πάστορας στην εκκλησία των Βαπτιστών. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του συμμετείχε ενεργά στων αγώνα για τη διεκδίκηση πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων και για τους μαύρους πολίτες, ενώ η σκέψη, οι ιδέες και η δράση του είχαν επηρεαστεί βαθιά από τη φιλοσοφία της πολιτικής ανυπακοής και της «μη βίας» του Μαχάτμα Γκάντι, καθώς και από τις θεωρίες των σύγχρονων προτεσταντών θεολόγων. Όραμα του ήταν η εδραίωση της κοινωνικής δικαιοσύνης με ειρηνικά μέσα και η καταπολέμηση των φυλετικών διακρίσεων. Με τον όρο φυλετική διάκριση νοείται στο Διεθνές Δίκαιο, οποιαδήποτε διάκριση, αποκλεισμός, περιορισμός, προτίμηση, που βασίζεται στη φυλή, το χρώμα, την καταγωγή ή την εθνική προέλευση και έχει σκοπό ή αποτέλεσμα να εξουδετερώνει την αναγνώριση ή την άσκηση με ίσους όρους ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών στο πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό ή σε οποιοδήποτε άλλο πεδίο της δημόσιας ζωής.

Παρ’ όλο που ο αμερικανικός εμφύλιος είχε λήξει ήδη από το 1865 με νίκη των Βορείων και η δουλεία είχε ήδη καταργηθεί από το 1863, εν τούτοις υπήρχαν ακόμη έντονες φυλετικές διακρίσεις στις Νότιες Πολιτείες στον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης, της ψυχαγωγίας, των συγκοινωνιών, ακόμη και στην απονομή δικαιοσύνης, όπως πολύ εύστοχα και γλαφυρά αποτυπώνεται στο συγκλονιστικό βιβλίο της Χάρπερ Λι «όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια»,. Επιπλέον στις περισσότερες Πολιτείες δεν αναγνωρίζονταν το δικαίωμα ψήφου για τους Αφροαμερικανούς.

Ήταν σχεδόν ένα χρόνο εφημέριος της εκκλησίας των Βαπτιστών της λεωφόρου Ντέξτερ στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, όταν μια ομάδα των μελών τού κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα της πόλης ξεκίνησε τον αγώνα κατά των φυλετικών διακρίσεων στα δημόσια λεωφορεία. Αφορμή, η σύλληψη την 1η Δεκεμβρίου 1955 της μοδίστρας Ρόζας Παρκς, η οποία αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σ’ ένα λευκό επιβάτη, όπως όριζε η σχετική νομοθεσία. Στη συνέχεια διεξήχθησαν ειρηνικές διαδηλώσεις υπό την καθοδήγηση του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ με μποϊκοτάζ 381 ημερών στις δημόσιες συγκοινωνίες, με χαρακτηριστικό σύνθημα: «Θα περπατήσετε σήμερα ώστε αύριο τα εγγόνια σας να πάρουν τα λεωφορεία χωρίς να ταπεινώνονται.» Στις 13 Νοεμβρίου του 1956 το συνταγματικό δικαστήριο του Μοντγκόμερι έκρινε ότι οι νόμοι περί φυλετικού διαχωρισμού είναι αντισυνταγματικοί και συνεπώς όλοι οι πολίτες ανεξαρτήτως χρώματος είχαν αποκτήσει τη θέση τους στο λεωφορείο.

Στα χρόνια που ακολούθησαν ο Κινγκ δημιούργησε την οργάνωση «Συνδιάσκεψη της Χριστιανικής Ηγεσίας των Πολιτειών του Νότου», οργανώνοντας έναν δυναμικό αλλά ειρηνικό αγώνα κατά των διακρίσεων, με περιοδείες, δημόσιες ομιλίες, συζητήσεις με τους μαύρους για την κατοχύρωση των θεμελιωδών τους δικαιωμάτων και μαζικές διαμαρτυρίες. Αγωνιζόταν σθεναρά για την προάσπιση των δικαιωμάτων των συνανθρώπων του, γιατί όπως ο ίδιος έλεγε: «Η πιο επίμονη και επείγουσα ερώτηση στη ζωή είναι: Τί κάνεις για τους άλλους;»

Στις 28 Αυγούστου του 1963, στο πλαίσιο μιας μαζικής ειρηνικής πορείας 250000 ανθρώπων, ο Κινγκ κατέθεσε τη δική του συμβολή στην Ιστορία της ανθρωπότητας, εκφωνώντας το λόγο σύμβολο, που αναλύει το όραμα του για την πραγμάτωση της ουσιαστικής ισότητας στην αμερικανική κοινωνία, ο οποίος έμελε να γίνει ύμνος κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και ωδή για την ειρήνη, την αγάπη, την αρμονική συνύπαρξη.

«Έχω ένα όνειρο, ότι μια μέρα, στους κόκκινους λόφους της Τζόρτζια , οι γιοι πρώην σκλάβων και οι γιοι πρώην ιδιοκτητών σκλάβων θα καθίσουν δίπλα-δίπλα στο τραπέζι της αδελφοσύνης. Έχω ένα όνειρο, ότι τα τέσσερα μικρά παιδιά μου θα ζήσουν μια μέρα σ’ ένα έθνος όπου δεν θα κρίνονται από το χρώμα του δέρματός τους, αλλά από το χαρακτήρα τους.»

Οι ουσιαστικοί καρποί της δράσης του Κινγκ άρχισαν κιόλας να φαίνονται μόλις ένα χρόνο αργότερα, αφού το 1964 το Κογκρέσο θέσπισε τον Νόμο περί Πολιτικών Δικαιωμάτων, με τον οποίο εξουσιοδοτείται η ομοσπονδιακή κυβέρνηση να επιβάλλει την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων στους δημόσιους χώρους, και να διώκει ποινικά όποιον προβαίνει σε διακρίσεις σε όλους τους τομείς πολιτικής. Ο Κινγκ μπορεί να έδρασε εντός των ορίων της χώρας του, ωστόσο αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και σύμβολο για την άρση των κοινωνικών ανισοτήτων και την καταπολέμηση των διακρίσεων καθώς και της περιθωριοποίησης και κοινωνικής απομόνωσης που προκαλούν. Η δράση του συνέπεσε με την υιοθέτηση από τη Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε., το 1965, της Διεθνούς Σύμβασης για την κατάργηση κάθε μορφής φυλετικών διακρίσεων. Την ίδια χρονιά τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ.

Στις 4 Απριλίου του 1968 ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ δολοφονήθηκε από έναν λευκό ελεύθερο σκοπευτή, τον Τζέιμς Ιρλ, ο οποίος συνελήφθη μετά από έναν χρόνο και καταδικάστηκε σε κάθειρξη 99 ετών.

Η στάση ζωής και το σημαντικότατο έργο του Κινγκ, η πίστη στις αρχές του και η διεκδίκηση των δικαιωμάτων για τους συμπολίτες του αποκλειστικά με ειρηνικά μέσα, σηματοδοτούν το εφαλτήριο για τη μετάβαση από μια κοινωνία ταξική και ατομοκεντρική σε μια κοινωνία ίσων ευκαιριών για όλους ανεξάρτητα από τα χαρακτηριστικά του καθενός και τις συνθήκες που γεννήθηκε. Αν και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει ποιοτικά άλματα προς την κατάκτηση της φυλετικής και κοινωνικής ισότητας, της διασφάλισης της ελευθερίας επιλογών και της προάσπισης των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων εν γένει, μένουν ακόμη κάποια στερεότυπα που πρέπει να αρθούν, κάποια τείχη που πρέπει να καταρριφθούν, κάποιες νοοτροπίες που πρέπει να σπάσουν, προκειμένου να επιτευχθεί η πλήρης πραγμάτωση, όχι μόνο του αμερικανικού, αλλά του παγκόσμιου ονείρου του ξεχωριστού αυτού ηγέτη.

* Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχεια

Ακολουθήστε το The Indicator στο Google news

Σχετικά Νέα