Μαρίν Λεπέν: Πώς η καταδίκη της θα ενισχύσει την ακροδεξιά στην Ευρώπη

Η καταδίκη της Μαρίν Λεπέν για υπεξαίρεση κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προκάλεσε σοκ στην πολιτική σκηνή της Γαλλίας και της Ευρώπης.

Η απόφαση την καταδικάζει σε τέσσερα χρόνια φυλάκισης, εκ των οποίων τα δύο με αναστολή, και της απαγορεύει να θέσει υποψηφιότητα για δημόσιο αξίωμα για πέντε χρόνια.

Καθώς το τελευταίο μέρος της ποινής τίθεται άμεσα σε εφαρμογή, παρότι η Λεπέν δημοσιοποίησε ήδη την πρόθεσή της να ασκήσει έφεση, η ηγέτιδα του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού (RN) αποκλείεται από την κούρσα των προεδρικών εκλογών του 2027.

Όπως σημειώνει σχετικό άρθρο του European Council on Foreign Relations μόνο μια έφεση που θα εκδικαστεί άμεσα και θα καθαρίσει το όνομα της μέσα στους επόμενους 18 μήνες ίσως της επιτρέψει να προχωρήσει τα μεγαλεπήβολα πολιτικά σχέδια της, αν και κατά κοινή εκτίμηση των αναλυτών πρόκειται για ένα απίθανοι σενάριο.

Η «στρατηγική της γραβάτας»
Η απόφαση αυτή όπως είναι λογικό και επόμενο θα έχει σοβαρές συνέπειες στην πολιτική της Γαλλίας και θα επηρεάσει τη συζήτηση για την κατάσταση της δημοκρατίας στη Δύση. Επίσης, θα ενισχύσει περαιτέρω τον ήδη ευρέως διαδεδομένο ισχυρισμό – που προωθεί η κυβέρνηση των ΗΠΑ – ότι οι ελίτ έχουν καταλάβει τα δυτικά πολιτικά συστήματα και τα έχουν στρέψει εναντίον της θέλησης του λαού.

Οι λαϊκιστικές δυνάμεις και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού έχουν πολλά να κερδίσουν από αυτή την απόφαση. Από τον Βίκτορ Ορμπάν και τον Ματέο Σαλβίνι μέχρι τον Γκέερτ Βίλντερς και τον εκπρόσωπο του Βλαντίμιρ Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, οι ακροδεξιοί πολιτικοί έσπευσαν να εκφράσουν τη δημόσια στήριξή τους στη Μαρίν Λεπέν και να καταγγείλουν την δικαστική απόφαση ως «παράβαση των δημοκρατικών κανόνων». Όπως δήλωσε ο γιος του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ, στο X, αυτό δείχνει ότι «ο Τζέι Ντι Βανς είχε δίκιο για όλα», αναφερόμενος στην ομιλία του Αμερικανού αντιπροέδρου στη Διάσκεψη Ασφάλειας του Μονάχου, στην οποία και υποστήριξε ότι η Ευρώπη καταπιέζει τη λαϊκιστική αντιπολίτευση.

Στη Γαλλία, η καταδίκη ενισχύει τους ισχυρισμούς του κόμματος της Λεπέν περί δικαστικής προκατάληψης και δίωξης από το πολιτικό κατεστημένο. Το κόμμα επέμεινε σε αυτό το αφήγημα μετά τις εκλογές του 2024, όταν η στρατηγική ψήφος υπέρ άλλων κομμάτων εμπόδισε το RN να εξασφαλίσει την πρωθυπουργία, παρά το γεγονός ότι το κόμμα κέρδισε το 37% της λαϊκής ψήφου στον δεύτερο γύρο, αφήνοντας πίσω τις κεντρώες και αριστερές συμμαχίες. Για το ακροδεξιό κόμμα της Γαλλίας, η απόφαση κατά της Λεπέν ενισχύει το επιχείρημά των στελεχών του ότι το σύστημα είναι στημένο εναντίον του, ένα αφήγημα που μπορεί να ενισχύσει τη βάση του ενόψει του 2027 ή και νωρίτερα. Επίσης, προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία για να συμμαχήσουν με το παγκόσμιο κίνημα που εμπνέεται από τον Ντόναλντ Τραμπ.

Ωστόσο, πέρα από την εκτίμηση για ενίσχυση των υποστηρικτών του, η καταδίκη αυτή προκαλεί σοβαρές προκλήσεις για το RN. Αντιφάσκει με τη στρατηγική της Λεπέν να μετατρέψει τον Εθνικό Συναγερμό από ένα ακραίο κόμμα, όπως το Εθνικό Μέτωπο του πατέρα της, σε ένα κανονικό σκληροπυρηνικό δεξιό κόμμα έτοιμο να κυβερνήσει. Η «στρατηγική της γραβάτας», που περιλαμβάνει την υιοθέτηση των ενδυματολογικών επιλογών και της καθιερωμένης συμπεριφοράς των κυρίαρχων κομμάτων για να νομιμοποιηθεί η ικανότητα του RN να κυβερνήσει, θα πληγεί σοβαρά από τις αναμενόμενες αντιδράσεις για χειραγώγηση της απόφασης.

Επιπλέον, το RN φαίνεται ότι δεν είχε προετοιμαστεί για την έκβαση της δίκης. Η Λεπέν δεν έχει προετοιμάσει πλήρως τη διαδοχή και την κληρονομιά της, και το κόμμα ίσως να μην επιβιώσει χωρίς τη δημοτικότητά της. Ο Ζόρνταν Μπαρντέλα, ηγέτης του RN, πιθανότατα θα αναλάβει ως υποψήφιος πρόεδρος του κόμματος. Ο 29χρονος πολιτικός έχει προσπαθήσει να εδραιώσει τη δική του ταυτότητα, αλλά η εξουσία του προέρχεται κυρίως από την αναγνώριση της Λεπέν και μπορεί να αμφισβητηθεί όσο η δική της μελλοντική πορεία παραμένει αβέβαιη. Παρά τη αυξανόμενη δημοτικότητά του – το 60% των ψηφοφόρων του RN πρόσφατα δήλωσαν ότι τον προτιμούν από τη Λεπέν – το κενό που αφήνει η Γαλλίδα πολιτικός πιθανότατα θα οδηγήσει σε εσωκομματικές συγκρούσεις που θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν το κόμμα.

Οι συνέπειες στην Ευρώπη
Η Λεπέν όμως δεν είναι διατεθειμένη να παραιτηθεί. Το βράδυ της Δευτέρας, σε συνέντευξή της σε γαλλικό τηλεοπτικό δίκτυο, δήλωσε ότι είναι μαχητής, γι’ αυτό και δεν σκοπεύει να υποχωρήσει μπροστά σε μια δικαστική απόφαση που θεωρεί αντίθετη προς το κράτος δικαίου και την δημοκρατία. Έχει άλλωστε επανειλημμένα αναφερθεί στους εκατομμύρια ψηφοφόρους που στερήθηκαν τον υποψήφιό της επιλογής τους εξαιτίας της απόφασης ενός μόνο δικαστή. Εάν η Λεπέν παραμείνει υποψήφια, αναμένοντας την απόφαση της έφεσης, το κόμμα δεν θα μπορέσει να προχωρήσει, γράφει το ίδιο άρθρο, επισημαίνοντας τους κινδύνους διάσπασης του RN.

Εκτός Γαλλίας, η δικαστική αυτή απόφαση ενισχύει τη διατλαντική συζήτηση μεταξύ των ακροδεξιών για τη δημοκρατία και τη πολιτική νομιμότητα. Στις ΗΠΑ, όπου προσωπικότητες όπως ο Τζέι Ντι Βανς και ο Τραμπ έχουν επανειλημμένα καταγγείλει τη «δημοκρατία μέσω δικαστών», η απόφαση ήδη παρουσιάζεται ως ακόμα μια απόδειξη της υπερβολικής παρέμβασης της ΕΕ και της δημοκρατικής παρακμής της Γηραιάς ηπείρου. Όπως οι υποστηρικτές του Τραμπ καταδίκασαν την δικαστική παρέμβαση στις ακυρωμένες εκλογές της Ρουμανίας, έτσι και τώρα εκμεταλλεύονται την καταδίκη της Λεπέν για να υποστηρίξουν ότι οι κεντρώες ελίτ στην Ευρώπη χρησιμοποιούν νομικούς μηχανισμούς για να φιμώσουν τη λαϊκή αντιπολίτευση. Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, αυτό ενδέχεται να εντείνει τη πόλωση μεταξύ της ακροδεξιάς και του πολιτικού κατεστημένου, σχετικά με τη φύση της δημοκρατικής διακυβέρνησης.

Οι ευρύτερες συνέπειες αυτής της απόφασης στην Ευρώπη θα είναι σημαντικές, κρίνουν οι αναλυτές. Η άμεση αντίδραση μπορεί να είναι μια αύξηση της υποστήριξης για τα αντισυστημικά κινήματα σε όλη την Ευρώπη και η ενίσχυση της έλλειψης εμπιστοσύνης τους στη δημοκρατία. Όπως τα νομικά προβλήματα του Τραμπ στις ΗΠΑ, η καταδίκη της Λεπέν στη Γαλλία μπορεί να γίνει σημείο συσπείρωσης για την ακροδεξιά και τους λαϊκιστικούς σχηματισμούς στη Δύση, οι οποίοι τώρα θα μπορούν να υποστηρίξουν με μεγαλύτερη νομιμότητα ότι το σύστημα εργάζεται ενεργά για να τους φιμώσει, παρά το γεγονός ότι και στις δύο περιπτώσεις, ο νόμος παραβιάστηκε.

Πολύ σκληρή για να τα παρατήσει…
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να σημειωθεί ότι η απόφαση αυτή είναι αμφίβολο ότι θα σηματοδοτήσει το τέλος της πολιτικής καριέρας της Λεπέν. Είναι μία από τις πιο δημοφιλείς πολιτικές προσωπικότητες στη Γαλλία και μπορεί να επιστρέψει πιο ισχυρή στο μέλλον, είτε μέσω της επιστροφής της μετά το 2027, είτε χάρη στον Μπαρντέλα, αν εκείνος καταφέρει κερδίσει την προεδρία.

Για την ώρα η έκταση του σοκ στην πολιτική σκηνή της Γαλλίας δεν έχει ακόμη πλήρως εκτιμηθεί. Μια πρώτη δημοσκόπηση έδειξε ότι μόλις το 35% των Γάλλων ένιωσε «σοκαρισμένο» από την απόφαση. Παράλληλα, αποκάλυψε ότι υπάρχει μεγάλη διχόνοια στην γαλλική κοινωνία σχετικά με την ερμηνεία αυτού του γεγονότος. Μόνο το 54% πιστεύει ότι η Λεπέν αντιμετωπίστηκε όπως κάθε άλλος κατηγορούμενος, ενώ το 46% θεωρεί ότι αντιμετωπίστηκε ιδιαίτερα αυστηρά για πολιτικούς λόγους. Ταυτόχρονα το 54% θεωρεί ότι η απόφαση αποδεικνύει ότι η γαλλική δημοκρατία λειτουργεί σωστά, αλλά το 43% έχει αντίθετη άποψη. Αξιοσημείωτο είναι ότι η αναστάτωση για την καταδίκη της Λεπέν ήταν ιδιαίτερα αισθητή στη δεξιά πτέρυγα του πολιτικού φάσματος, αφού ακόμη και ο πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού δήλωσε «ταραγμένος» από τις εξελίξεις.

Οι κεντρώες πολιτικές δυνάμεις στη Γαλλία και σε άλλες χώρες θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τη δύσκολη αποστολή της διαχείρισης της καταδίκης της Λεπέν, καταλήγει το ίδιο άρθρο. Ενώ θα υπερασπίζονται την αμεροληψία του δικαστικού συστήματος και το κράτος δικαίου, θα πρέπει επίσης να παραδεχτούν ότι αυτή η απόφαση ενδέχεται να ενισχύσει τη λαϊκιστική και ακροδεξιά συσπείρωση. Κι αυτό γιατί, παρά τον αποκλεισμό της ηγέτιδας του RN από την προεδρική κούρσα της Γαλλίας, το διεθνές κίνημα των αντιευρωπαϊκών δυνάμεων μπορεί τώρα να έχει μια ισχυρή ευκαιρία να υπονομεύσει τόσο την ΕΕ όσο και τη φιλελεύθερη δημοκρατία στην Ευρώπη.