Κυρώσεις: Ισχυρό πλήγμα στις ρωσικές τράπεζες

Σε δυσχερή θέση εξαιτίας των κυρώσεων της Δύσης για την εισβολή στην Ουκρανία τελούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στη Ρωσία και ιδιαιτέρως τα δύο μεγαλύτερα, Sberbank και VTB, τα οποία βλέπουν τις φιλοδοξίες τους για διεθνή παρουσία να ναυαγούν. Χαρακτηριστικά επισημαίνει στην εφημερίδα των Financail Times ο διευθυντής τραπεζικής έρευνας της Renaissance Capital, Ιλαν Στέρμερ, πως «δεν νοείται τραπεζικό σύστημα στη Ρωσία άνευ της Sberbank». Η Sberbank είναι η μεγαλύτερη στη χώρα και η VTB έρχεται δεύτερη. Ωστόσο, η εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν με όλα τα διαθέσιμα μέσα στην Ουκρανία σημαίνει πως αμφότερες οι τράπεζες VTB και Sberbank τίθενται στο στόχαστρο των κυρώσεων. Η μεν πρώτη είδε το ενεργητικό της να «παγώνει» και θα βρεθεί εκτός του παγκόσμιου συστήματος πληρωμών SWIFT, ενώ η δεύτερη δεν μπορεί να κάνει χρήση δολαρίων.

Η Sberbank υποχρεώθηκε να αποχωρήσει από την Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη, ενώ η VTB σχεδιάζει το πώς θα περιορίσει σταδιακά τις δραστηριότητες στη Γηραιά Ηπειρο. Στη Γερμανία, οι Αρχές παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς τις δραστηριότητές της στη Φρανκφούρτη, γνωρίζοντας ότι μία άτακτη αποχώρηση θα κόστιζε στο πρόγραμμα ασφάλισης καταθέσεων της χώρας δισεκατομμύρια ευρώ. Αμφότερες οι κρατικές ρωσικές τράπεζες διατηρούν στην Ευρώπη περί το ένα εκατομμύριο μικροκαταθέτες, ενώ διαχειρίζονται λογαριασμούς τοπικών κυβερνήσεων και εκατοντάδων επιχειρήσεων. Η αναδίπλωσή τους, η οποία, όπως παρατηρεί η εφημερίδα των Financial Times, είχε ξεκινήσει ήδη προ των κυρώσεων, σηματοδοτεί μία αντίστροφη πορεία μετά την επί 20 χρόνια ακολουθούμενη στρατηγική διεθνούς επέκτασής τους.

Οι δύο μεγαλύτερες τράπεζες, Sberbank και VTB, περιορίζουν δραστικά την παρουσία τους στην ευρωπαϊκή αγορά.

Εντούτοις, είναι κυρίως στην εγχώρια αγορά των δύο τραπεζών, όπου οι κυρώσεις θα τις πλήξουν σφοδρότερα. Αξίζει να αναφερθεί στο σημείο αυτό πως ελέγχουν το σχεδόν 50% της τραπεζικής αγοράς της Ρωσίας, ενώ τα στελέχη τους εκφράζουν φόβους ότι οι τρομοκρατημένοι πελάτες θα σπεύσουν να κάνουν αναλήψεις. Επίσης προβληματίζονται, διότι οι περιορισμοί στη χρηματοδότηση σε δολάρια θα σημάνει ότι χιλιάδες εταιρικοί πελάτες θα στερηθούν ένα σκληρό νόμισμα. Εν τω μεταξύ, μόλις προ δύο μηνών η Sberbank λογιζόταν ως η δεύτερη τράπεζα στην Ευρώπη με κριτήριο την κεφαλαιοποίησή της, πίσω από τη βρετανική HSBC, αν και παραμένει η δεύτερη μεγαλύτερη βάσει αριθμού πελατών με 102 εκατομμύρια σε σύγκριση με τα 148 εκατομμύρια της ισπανικής Santander. Το 2021 είχε καθαρά κέρδη-ρεκόρ 16,6 δισ. δολαρίων βάσει των ισοτιμιών στα τέλη του έτους. Η Sberbank και η VTB είναι τόσο ζωτικής σημασίας για το χρηματοπιστωτικό σύστημα και την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας, ώστε δεν μπορεί να επιτραπεί η διάλυσή τους.

Η πρώτη ιδρύθηκε το 1841 και αναδιοργανώθηκε το 1991, διατηρεί στενούς δεσμούς με το Κρεμλίνο, ενώ τη δεκαετία του 1990 ήταν η μοναδική ρωσική τράπεζα που ωφελήθηκε από το κρατικό σύστημα εγγύησης καταθέσεων. Το δίκτυό της αριθμεί 17.000 υποκαταστήματα, τα οποία ειδικά στην ύπαιθρο ήταν και οι μοναδικοί κόμβοι εξυπηρέτησης, ενώ κατέστη η κύρια τράπεζα για την αποταμίευση με σκοπό τη συνταξιοδότηση. Η δε VTB, η οποία ιδρύθηκε το 1990 στην Αγία Πετρούπολη, είχε αρχικά έργο να χρηματοδοτήσει τη μετασοβιετική εγχώρια οικονομία και να τη συνδέσει με τις διεθνείς αγορές. Πέραν τούτου, τέλος, ο Βλαντιμίρ Πούτιν σκόπευε να την αναδείξει στο αντίπαλον δέος της γερμανικής Deutsche Bank, ενισχύοντας τον ρόλο της ως επενδυτικής τράπεζας.