Ιωανάθαν Κωνσταντίνου: Tο σχέδιο Μάρσαλ ήταν η σωτηρία της Ελλάδας

Ο Πρόεδρος του Republicans Overseas Hellenic Chapter, Ιωανάθαν Κωνσταντίνου σε πρόσφατη ομιλία του σε εκδήλωση που πραγματοποίησε το τμήμα ICARUS HJ36 της ελληνοαμερικανικής οργάνωσης A.H.E.P.A (American Hellenic Educational Progressive Association ) στο εκπαιδευτικό ίδρυμα New York College, με θέμα την «συμβολή του σχεδίου Μάρσαλ στην ανοικοδόμηση της Ελλάδας», ανέφερε πως το σχέδιο Μάρσαλ για πολλούς Έλληνες αλλά και Αμερικανούς αποτελεί τη βάση και το θεμέλιο για τη νέα Ελλάδα, μια Ελλάδα που μεγαλούργησε στις δεκαετίες του ‘60 και ‘70.

Παράλληλα κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, τόνισε ότι τα δύο δισεκατομμύρια δολάρια που δόθηκαν εκείνη την εποχή, σήμερα αντιστοιχούν σχεδόν με τις οφειλές της Γερμανίας προς την Ελλάδα.

Την ίδια ώρα ο κ. Κωνσταντίνου, ανέλυσε το σχέδιο Μάρσαλ και με φωτογραφικό υλικό αναφέρθηκε εκτενώς στους τομείς που βοήθησαν οι ΗΠΑ.

Αξίζει να σημειωθεί πως σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, το σχέδιο Μάρσαλ βοήθησε την Ελλάδα να βγει από τα «πέτρινα χρόνια» και να θέσει νέα θεμέλια για μια ταχεία οικονομική ανάπτυξη που επέτρεψε στη χώρα να ενσωματωθεί στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

Τέλος στην ομιλία του Ίκαρου Ιωανάθαν Κωνσταντίνου στο New York College, παραβρέθηκε ο Solomon Yue μέλος της Εθνικής Επιτροπής των Ρεπουμπλικάνων και Αντιπρόεδρος των Republicans Overseas.

Αναλυτικά η ομιλία του Ιωνάθαν Κωνσταντίνου, Προέδρου του Παραρτήματος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος στην Ελλάδα, για το Σχέδιο Μάρσαλ:

Το σχέδιο Μάρσαλ για πολλούς Έλληνες αλλά και Αμερικανούς αποτελεί τη βάση και το θεμέλιο για τη νέα Ελλάδα, μια Ελλάδα που μεγαλούργησε στις δεκαετίες του ‘60 και ‘70. Αυτό το σχέδιο είναι ίσως μια παγκόσμια πρωτοτυπία, γιατί δεν επρόκειτο για ένα δάνειο· ήταν μια πραγματική βοήθεια κι αυτό ήταν κάτι πρωτόγνωρο για την Ελληνική Δημοκρατία, από τη σύστασή της από την Επανάσταση και μετά, το να δεχθεί δηλαδή πραγματική βοήθεια και όχι δανεικά με ληστρικούς τόκους ή έστω μέτριους τόκους.

Η Ελλάδα τότε έλαβε δύο δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ της εποχής εκείνης, τα οποία τη σημερινή εποχή αντιστοιχούν σχεδόν με τις οφειλές της Γερμανίας προς την Ελλάδα που έχουν άμεση σχέση με το σχέδιο Μάρσαλ. Αυτά δόθηκαν δωρεάν και με εξαιρετική τεχνική βοήθεια από την Αμερικανική κυβέρνηση για την ανοικοδόμηση μιας κατεστραμμένης χώρας. Μιας χώρας στην οποία δεν είχε μείνει λίθος επί λίθου, μια χώρα η οποία είχε χάσει τα πάντα. Και ήρθε να τη βοηθήσει η Αμερική, η χώρα την οποία βρίζουν τώρα οι ανθέλληνες και η οποία όχι μόνο έδωσε τα χρήματα αλλά και την τεχνική βοήθεια, το προσωπικό, την οργάνωση και τράβηξε κυριολεκτικά απ’ τα μαλλιά μια χώρα, την Ελλάδα, απ’ το χείλος της καταστροφής, απ’ την αναρχία, τον εμφύλιο, τον σπαραγμό και την έφερε στη σύγχρονη κοινωνία των εθνών.

Γι’ αυτό έχουμε ένα τεράστιο χρέος προς την Αμερική και την ομογένεια. Όπως έχουμε και ένα τεράστιο χρέος προς την ιστορία και τους εαυτούς μας διότι το σχέδιο Μάρσαλ ήταν η σωτηρία της Ελλάδας. Δε θα μπορούσε κανείς να πει το αντίθετο άλλωστε. Μπορεί να υπήρξαν προβλήματα, αυτά αφορούσαν όμως τις παθογένειες της Ελλάδας και πρόκειται για ένα άλλο κεφάλαιο. Κανένας, λοιπόν, δεν μπορεί να αρνηθεί ότι η Αμερική τότε ήταν ο φύλακας άγγελος της χώρας μας κι αυτό δυστυχώς είναι κάτι που συνεχώς ξεχνάμε.

Στη συνέχεια, θα κάνουμε μια λεπτομερή ανάλυση του σχεδίου Μάρσαλ και θα αναφερθούμε και σε ιστορικά στοιχεία. Ας δούμε λοιπόν τον βαθμό στον οποίο βοηθήθηκε η ελληνική οικονομία και κοινωνία. Δεν ήταν μόνο επισιτιστική η βοήθεια, χτίστηκαν επίσης εργοστάσια, σιδηρόδρομοι και όλα αυτά με την αμερικανική βοήθεια. Δεν υπήρχε τίποτα, λιμάνια κατεστραμμένα φτιάχτηκαν απ’ το μηδέν. Δεν υπήρχαν ούτε καν μουλάρια γιατί το ζωικό κεφάλαιο είχε σφαχτεί από τους Ναζί, που τώρα ξανακάνουν τα ίδια πράγματα. Η βιομηχανική παραγωγή ξαναστήθηκε απ’ το μηδέν. Δεν υπήρχε τίποτα, μόνο καμένη, κατεστραμμένη γη. Δεν υπήρχαν ούτε ορυχεία, ούτε βιομηχανίες. Το λιμάνι του Βόλου, είχε κι αυτό καταστραφεί από τους φίλους μας τους Γερμανούς, οι οποίοι ποτέ δεν πλήρωσαν για όλα αυτά. Στη συνέχεια, λοιπόν, θα μιλήσουμε με λίγο περισσότερα νούμερα, τα οποία πιστεύω ότι είναι απολύτως απαραίτητα για την ΄καλύτερη κατανόησή σας.

Κανένας δεν περίμενε εκείνη την 5η Ιουνίου 1947, με αφορμή της αναγόρευσής του σε επίσημο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, ότι ο Αμερικανός Υπουργός Τζορτζ Μάρσαλ θα έδινε μια ομιλία που θα προσδιόριζε εν πολλοίς το μέλλον της μεταπολεμικής δυτικής τάξης. Η μεταπολεμική Ευρώπη δεν ήταν παρά ένα συντετριμμένο θέατρο πολέμου. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες ήταν κατακερματισμένες, οι οικονομικές δομές ήταν σε μηδενικό επίπεδο ενώ η έννοια της κρατικής οντότητας όπως την ξέρουμε σήμερα είχε συνθλιβεί από το βάρος του πιο αιματηρού πολέμου που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Το σχέδιο Μάρσαλ, το πιο επιτυχημένο σύγχρονο πρόγραμμα ξένης οικονομικής βοήθειας μεγάλης κλίμακας, πέρα απ’ τη δεδομένη φύση του ως εργαλείο οικονομικής διπλωματίας των Η.Π.Α., συνέβαλε καθοριστικά στην αποκατάσταση της οικονομικής συγκρότησης της ελεύθερης Ευρώπης και στη ριζική αναδιαμόρφωση της ατμόσφαιρας διεθνικού μίσους και καχυποψίας που είχε επιβάλει η σύγκρουση. Συνέβαλε επίσης στη αρχή μιας νέας περιόδου στις διατλαντικές σχέσεις και προώθησε όσο τίποτα την πολλαπλώς σταθεροποιητική διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης του πιο επιτυχημένου πειράματος φιλελεύθερης πολυμερούς συνεργασίας στην ανθρώπινη ιστορία.

Η Ελλάδα, λοιπόν, βγήκε από τη Γερμανική κατοχή με την παραγωγική της δομή διαλυμένη. Τα μεσαία και κατώτερα στρώματα βρίσκονταν σε κατάσταση απόλυτης φτώχειας, οι υπάρχουσες αστικές και περιφερειακές υποδομές σε συνθήκες αχρηστίας και όλοι εκείνοι οι πυλώνες που συντηρούσαν ακόμα και την ασθενική προπολεμική οικονομική της κατάσταση ήταν σοβαρά ζημιωμένοι. Αν προσθέσουμε σ’ αυτά τα δεδομένα τη διχασμένη ατμόσφαιρα που υπέσκαπτε το δίπολο κομμουνιστών – κυβέρνησης και το γενικότερο κλίμα έντασης που ακολούθησε τις εκλογές του Γενάρη του ‘46, τότε γίνεται πιο εύκολο να αντιληφθούμε ότι η αστάθεια συμβάδιζε με το χάος. Η αξία των υλικών ζημιών της χώρας μας ανήλθε στο ιλιγγιώδες ποσό των τεσσάρων δισεκατομμυρίων δολαρίων της εποχής εκείνης. Σύμφωνα με την Επιτροπή της Βουλής και το Γενικό Λογιστήριο του κράτους, με τα σημερινά δεδομένα, η ζημιά υπολογίζεται γύρω στα 250 δισεκατομμύρια ευρώ. Το συνολικό μέγεθος των εξόδων κατοχής και των κρατικών δαπανών υπολογίστηκε στα 8,5 δις.

Είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, ότι το σχέδιο Μάρσαλ αποτέλεσε τομή στα ελληνικά πράγματα, καθώς εξασφάλισε τη θέση της χώρας στον ελεύθερο κόσμο, θέτοντας παράλληλα τις βάσεις για τη θεαματική ανάπτυξη των δεκαετιών του ‘50 και ‘60. Σε ευρύτερο πανευρωπαϊκό επίπεδο, το σχέδιο Μάρσαλ συνέβαλε στη δημιουργία της βάσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης γιατί απευθυνόταν σε περισσότερες από μία ευρωπαϊκές χώρες, άσχετα με το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζει πάρα πολλές δυσλειτουργίες. Γι’ αυτό το λόγο ακριβώς υπάρχουν και κεντρομόλες τάσεις, οι οποίες είναι απολύτως δικαιολογημένες για πολλούς λόγους. Η ευρωαμερικανική συνεργασία στο πλαίσιο του σχεδίου Μάρσαλ συνέβαλε στην ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας και εδραίωσε την υπερατλαντική πολιτική και τη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των δυνάμεων. Η αντίληψη για τους στόχους και τις επιπτώσεις της οικονομικής βοήθειας του σχεδίου Μάρσαλ θα πρέπει να εξεταστεί μέσα από το πρίσμα μια ευρύτερης προσπάθειας αρωγής, και όχι εκμετάλλευσης, όπως και ανοικοδόμησης τόσο της Ελλάδος όσο και της δυτικής Ευρώπης, κάτι που έκτοτε δεν έχει ξανασυμβεί. Υπήρξε σταθμός για τη βιομηχανική ανάπτυξη αλλά και για τη δημοσιονομική και οικονομική εξυγίανση των χωρών που συμμετείχαν. Ειδικά δε για την Ελλάδα αποτέλεσε συνέχιση προσπαθειών οικονομικής σταθερότητας και την αναχαίτιση της κομμουνιστικής απειλής.

Πριν από το σχέδιο Μάρσαλ υπήρξαν κι άλλες κινήσεις διότι η κυβέρνηση του Νικολάου Πλαστήρα αμέσως μετά από το τέλος της Κατοχής έσπευσε να συνάψει συμφωνία με την διασυμμαχική οργάνωση αρωγής και αποκατάστασης, τη γνωστή UNRRA. Η συμφωνία της Ελλάδας με την UNRRA υπεγράφη την 1η Μαρτίου 1945, τέσσερις μήνες μετά την άφιξη της εθνικής κυβέρνησης ενότητας του Παπανδρέου στην Αθήνα, στις 12 Οκτωβρίου 1944. Συνιστούσε ουσιαστικά την πρώτη μεταπολεμική προσπάθεια οικονομικής ανόρθωσης της Ελλάδας. Αυτή επικυρώθηκε στις 29 Μαρτίου και βάσει αυτής διανεμήθηκαν εφόδια σε αρμόδιους ελληνικούς φορείς. Όμως, τα τεράστια πλήγματα που είχαν υποστεί τόσο η υποδομή του ελληνικού κράτους, το οποίο βρισκόταν ουσιαστικά προ μιας εμφύλιας συρράξεως, δεν επέτρεψαν σε αυτό το κράτος, μαζί με την ανεπαρκέσταστη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης, την επιτυχή διανομή των εφοδίων του διεθνούς οργανισμού. Η έλλειψη διαχειριστικών αρχών του προγράμματος διανομής των εφοδίων της UNRRA αποτέλεσε δυστυχώς μόνιμο έδαφος για την έξαρση κρουσμάτων αισχροκέρδειας και μαύρης αγοράς στη δωρεάν βοήθεια που μας έδινε η Αμερική. Τελικά λόγω όλης αυτής της δυσλειτουργίας, η βοήθεια της UNRRA έπαψε τυπικά να υφίσταται στις 31 Δεκεμβρίου 1946. Εντούτοις, η Ελλάδα συνέχισε να επωφελείται από τα κονδύλια του σχετικού λογαριασμού μέχρι τις 31 Σεπτεμβρίου 1947. Και δεν ήταν λίγα αυτά που έλαβε η Ελλάδα· έλαβε συνολικά 416 εκατομμύρια δολάρια, κάτι που μας κατέτασσε τότε στους πρώτους πέντε αποδέκτες οικονομικής βοήθειας, ανάμεσα σε δεκαεπτά συνολικά κράτη. Η καθυστέρηση αλλά και η κακοδιαχείριση ήταν καθαρά πρόβλημα ηθικό.

Η περίοδος μεταξύ Οκτωβρίου 1944 και Ιουλίου 1947 αποτέλεσε κομβικό σημείο διότι τότε έφτασε η αμερικανική αποστολή American Military Aid Group, η οποία αργότερα έγινε στρατιωτικής φύσεως. Επίσης, είχαν προσφέρει και αγγλικές κυβερνήσεις μικρότερα ποσά, λίγα σε στρατιωτικό υλικό αλλά σίγουρα περισσότερα από τους άλλους, σε μορφή δανείου. Τα χρήματα όμως που ήρθαν από την UNRRA και αργότερα από το σχέδιο Μάρσαλ ήταν καθαρά οικονομική βοήθεια και όχι δάνειο. Η βρετανική αποχώρηση από την Ελλάδα ανακοινώθηκε τον Ιανουάριο του 1947 και η ελληνοαμερικανική οικονομική συνεργασία, κατά κάποιον τρόπο, διαδέχθηκε τη βρετανική παρουσία, με μια τεράστια ειδοποιό διαφορά όμως· ότι η αμερικανική παρουσία στηριζόταν σε δωρεάν βοήθεια και όχι σε δάνειο. Οι Βρετανοί πρόσφεραν μόνο κάποιο παλαιό εξοπλισμό και τα υπόλοιπα ήταν δάνεια με επιτόκια, τα οποία επιδείνωναν ακόμα περισσότερο το πρόβλημα. Η Αμερική όμως το άλλαξε αυτό, αφού η βοήθεια, όπως προείπαμε, ήταν εντελώς δωρεάν.

Μέχρι να ξεκινήσει η εφαρμογή του σχεδίου Μάρσαλ, δηλαδή μέχρι την 5η Ιουλίου 1947, υπήρξε ένα πολύ μικρό μεσοδιάστημα κατά το οποίο το ελληνικό κράτος υπέβαλε αίτημα επιδότησης αρχικά μέσω της ελληνικής οικονομικής αντιπροσωπείας στην Ουάσινγκτον, μετά από το οποίο ξεκίνησε σιγά σιγά η διαδικασία βοήθειας των Η.Π.Α. Παράλληλα με όλες αυτές τις προσπάθειες, η Ελλάδα είχε προχωρήσει και σε άντληση κονδυλίων για αγορές αναγκαίων υλικών σε διάφορους δημόσιους φορείς. Υπήρξε μια συμφωνία από την κυβέρνηση Κωνσταντίνου Τσαλδάρη για αγορά υλικών, που ουσιαστικά ήταν δωρεά, με μηδενικούς όρους πληρωμής και υπογράφηκαν έτσι τέσσερις διαδοχικές συμφωνίες αξίας 55 εκατομμυρίων. Τότε ιδρύθηκε λοιπόν ο Οργανισμός Διαχείρισης Συμμαχικού Υλικού, ο λεγόμενος ΟΔΙΣΥ, που στις μέρες μας υπάρχει ακόμα ως ΟΔΔΥ και διαχειρίζεται τα πλεονάζοντα υλικά του δημοσίου.

Όμως, παρά τις αλλεπάλληλες προσπάθειες οικονομικής ενίσχυσης και κοινωνικής αρωγής, η αδυναμία των διαδοχικών ελληνικών κρατικών κυβερνήσεων και του κρατικού μηχανισμού να διαμορφώσουν το αρχικό σχέδιο σταθεροποίησης και ανασυγκρότησης καθώς κι ο Εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος εισήλθε στην τρίτη και τελική του φάση τον Μάρτιο του 1946, δεν επέτρεψαν την ουσιαστική ανοικοδόμηση της χώρας με ρυθμούς αντίστοιχους των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών. Με απλά λόγια, εμείς πηγαίναμε με ρυθμούς χελώνας κι αυτοί έτρεχαν. Η αμερικανική κυβέρνηση, η οποία παρακολουθούσε τις εξελίξεις στην Ελλάδα με ενδιαφέρον μέχρι το τέλος του 1945, εξέφρασε μια έντονη ανησυχία για την κατάσταση στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου μετά τις ενέργειες των Σοβιετικών τον Ιανουάριο του 1946 για την απόσυρση τμήματος του Ιράν. Δύο μήνες αργότερα, ο Τσώρτσιλ θα αναφερθεί σε ομιλία του για πρώτη φορά στο σιδηρούν παραπέτασμα που διχοτομούσε την Ευρώπη, ορίζοντας τις συντεταγμένες του Ψυχρού Πολέμου. Οι ιδεολογικές παρατάξεις περιχάρασσαν με γρήγορους ρυθμούς την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη, καθορίζοντας το ψυχροπολεμικό πεδίο της μεταπολεμικής περιόδου. Στην Ελλάδα, η απλή ιδεολογική αντιπαράθεση πλέον είχε εξελιχθεί σε κανονικό Εμφύλιο πόλεμο, ανάγοντας τη χώρα σε κρίσιμο πεδίο σύγκρουσης μεταξύ ανατολικού και δυτικού συνασπισμού. Η βρετανική αδυναμία στήριξης στην Ελλάδα, όπως και η αμερικανική αντίδραση στον κομμουνιστικό επεκτατισμό, συνοδευόμενες από την απαγόρευση πρόσβασης από τους Σοβιετικούς τόσο σε πλουτοπαραγωγικές περιοχές όσο και σε οικονομικές αγορές αποτέλεσαν τις κύριες αιτίες του αυξημένου ενδιαφέροντος για τις ελληνικές εξελίξεις.

Το διάγγελμα του προέδρου Τρούμαν στη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων στις 12 Μαρτίου 1947 σηματοδότησε μία νέα εποχή για την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Σ’ αυτό το σημείο θα ήθελα να σας πω ότι έχω μια ιδιαίτερη προσωπική σχέση, εμμέσως, με τον πρόεδρο Τρούμαν διότι ο αείμνηστος πατέρας μου, ήταν ο φωτογράφος του Λευκού Οίκου, προσωπικός φωτογράφος του Χάρι Τρούμαν. Ήταν πασίγνωστος πολεμικός ανταποκριτής, ο οποίος εργαζόταν στη Μέση Ανατολή και Νοτιοανατολική Ασία και έχει γράψει πολλά βιβλία με τις εμπειρίες του στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά την Κορέα, όπως και πολλά άλλα βιβλία και επέλεξε ως βάση του την Ελλάδα, μάλιστα πολύ κοντά στο σπίτι όπου γεννήθηκα. Το σχέδιο Μάρσαλ, με το οποίο απασχολήθηκε αυτός αλλά και η θετή μου μητέρα αργότερα, πρώτη γραμματέας της αμερικανικής στρατιωτικής αποστολής από το 1953 έως το 1988, το γνώρισα, εμμέσως βέβαια, από άμεσες διηγήσεις του οικογενειακού μου περιβάλλοντος, όπου πραγματικά μου έκανε εντύπωση το πώς κατάφερε να αλλάξει την Ελλάδα.

Γυρίζοντας στη διεθνή ιστορία, το δόγμα Μονρόου, που ενσάρκωνε την πολιτική του απομονωτισμού της Βόρειας Αμερικής, αντικαταστάθηκε μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μπροστά στην κομμουνιστική απειλή, η οποία ετοιμαζόταν να καταβροχθίσει ολόκληρη την Ευρώπη, από το δόγμα Τρούμαν, το οποίο προσέφερε υποστήριξη σε φιλελεύθερα κράτη και λαούς που αντιστέκονταν στις προσπάθειες υποδούλωσης είτε από εξωτερικούς είτε από εσωτερικούς εχθρούς.

Ο Πρόεδρος Τρούμαν είπε χαρακτηριστικά ότι “αν αποτύχουμε στην παροχή βοήθειας προς την Τουρκία και ειδικότερα την Ελλάδα αυτή την κρίσιμη ώρα, οι επιπτώσεις τόσο για τη Δύση όσο και για την Ανατολή θα είναι τεράστιες”. Ψηφίστηκε πράγματι το δόγμα Τρούμαν στις 22 Μαίου 1947 και σε διακρατικό επίπεδο η συμφωνία παροχής οικονομικής βοήθειας υπεγράφη στις 20 Ιουνίου 1947, όπου εκεί πραγματικά άρχισαν να αλλάζουν όλα.

Στην αρχή οι δαπάνες ήταν εξίσου στρατιωτικές και μη στρατιωτικές. Μην ξεχνάμε ότι στην Ελλάδα, οι βόρειοι “γείτονές” μας αποτελούσαν ορμητήρια για δυνάμεις οι οποίες επιβουλεύονταν την ελληνική επικράτεια. Από την Αλβανία μέχρι και τη Βουλγαρία υπήρχαν στρατόπεδα του λεγόμενου “Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδος”, ο οποίος είχε ως στόχο την κατάλυση της δημοκρατίας και επιθυμούσε την κατάσταση ενός καθεστώτος τύπου Ενβέρ Χότζα. Η Ελλάδα λοιπόν είχε δύο μέτωπα· ένα εξωτερικό, τις χώρες του Βορρά δηλαδή, κι ένα εσωτερικό. Το βασικό όμως είναι ότι, ενώ στην αρχή είχε προϋπολογιστεί βοήθεια της τάξεως των 300 εκατομμυρίων δολαρίων ανά έτος, η Αμερική διαπίστωσε ότι αυτό το ποσό δεν έφτανε με τίποτα. Κι εκεί είναι που άρχισε να ανεβαίνει με γρήγορους ρυθμούς το ύψος της χρηματοδότησης, κυρίως στον μη στρατιωτικό τομέα. Πριν από το τέλος του 1947 είχαν ήδη διατεθεί κι απορροφηθεί 272 εκατομμύρια δολάρια. Αν κάνουμε την αντιστοιχία σήμερα, σε δραχμές είναι 1 προς 12 και σε ευρώ είναι 1 προς 450, οπότε συν τον πληθωρισμό υπολογίζεται ότι τον πρώτο χρόνο χονδρικά λάβαμε μια δωρεάν βοήθεια από τους Αμερικανούς της τάξεως των 50 δισεκατομμυρίων ευρώ, δηλαδή έναν προϋπολογισμό της Ελλάδος.

Το βασικό όμως είναι ότι η παροχή οικονομικής βοήθειας συνοδεύτηκε από την αποστολή αμερικανικού διαχειριστικού κλιμακίου, το οποίο θα συνεργαζόταν και θα “συμβούλευε” τα αρμόδια τμήματα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, τα οποία παρέπαιαν. Ένας απ’ τους βασικούς λόγους που παρέπαιε η Ελλάδα ήταν βέβαια και το γεγονός ότι δεν υπήρχε καμία επικοινωνία, αφού η χώρα ήταν χωρισμένη σε πολλά κομμάτια. Δεν υπήρχε οδική ή τηλεφωνική επικοινωνία, οπότε βρισκόμασταν ακόμα στην εποχή προ Τουρκοκρατίας. Δεν υπήρχαν σωστοί δρόμοι, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν άλογα ή καράβια για να ταξιδέψουν εντός Ελλάδος. Και όσοι ελάχιστοι δρόμοι υπήρχαν είχαν καταστραφεί από τους φίλους μας τους Γερμανούς. Η παροχή της βοήθειας επέβαλε, λοιπόν, στις Η.Π.Α. όχι μόνο να δώσουν τα χρήματα αλλά και να αναλάβουν την πλήρη διαχείριση των κονδυλίων, όχι μόνο σε επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού αλλά και σε επίπεδο υλοποίησης. Δηλαδή, Αμερικανοί γνώστες ήρθαν και ρύθμισαν διάφορα θέματα, από τη διανομή της επιστημονικής βοήθειας προκειμένου να εξαλειφθεί η μαύρη αγορά έως τον τρόπο με τον οποίο θα χτίζονταν εργοστάσια. Ήρθαν μηχανικοί, γιατροί, γεωπόνοι, όλες οι ειδικότητες, οι οποίες ως αρχηγείο είχαν το σημερινό Μετοχικό Ταμείο Στρατού.

Η διακομματική απόφαση του Κονγκρέσου να στηρίξει την Ελλάδα έναντι του κομμουνιστικού κινδύνου και να συμβάλει παράλληλα στην μεταπολεμική ανοικοδόμηση της χώρας μπορεί να χαρακτηριστεί ως το προανάγνωσμα του σχεδίου Μάρσαλ αλλά και των προγραμμάτων βοήθειας που εφαρμόστηκαν επικουρικά για τα κράτη που δέχονταν αυτές τις ισχυρές πιέσεις από τη Σοβιετική Ένωση. Μετά από την πρώτη συμφωνία υπήρξαν διαδοχικές συμφωνίες από το αμερικανικό Κονγκρέσο μέχρι και το τέλος περίπου του 1951-52, όπου και τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο Μάρσαλ. Συνεχώς αυξανόταν η βοήθεια που παρεχόταν στην Ελλάδα αλλά και στις υπόλοιπες χώρες, τόσο σε είδος όσο και σε χρήμα.

Η Ελλάδα, βέβαια, δεν ήταν η πρώτη σε αριθμό απορρόφησης της βοήθειας αλλά, μελετώντας τις συνθήκες εκείνες της εποχής, η Ελλάδα δεν ήταν σε θέση να απορροφήσει τα ίδια κονδύλια που απορρόφησε η Γερμανία, διότι η Γερμανία ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση από άποψη υποδομών απ’ ότι ήταν η Ελλάδα μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Πράγματι, η Γερμανία υπέστη εκτεταμένους βομβαρδισμούς από τις Συμμαχικές Δυνάμεις αλλά δεν υπέστη αυτό που συνέβαινε στη χώρα μας επί τέσσερα έτη, δηλαδή τη συστηματική λεηλασία κάθε μηχανής, κάθε πλουτοπαραγωγικού μέσου.

Γιατί, όταν έφυγαν οι Γερμανοί, δεν άφησαν λίθο επί λίθο. Κατέστρεψαν πολλά γεφύρια, όπως επίσης και τη Διώρυγα της Κορίνθου, η οποία στοίχισε 560.000 δολάρια για να ανοικοδομηθεί, κάτι που ήταν ένα από τα πρώτα μελήματα. Δρόμοι, εργοστάσια, δημόσια κτίρια, όλα είχαν καταστραφεί, τίποτα δεν είχε μείνει όρθιο. Επομένως, από μια πλευρά, ίσως και η αδυναμία της ελληνικής δημόσιας διοίκησης να μην οφειλόταν μόνο σε θέματα κακοδιαχείρισης αλλά και σε θέματα της παντελούς έλλειψης πόρων.

Το σχέδιο Μάρσαλ δεν τελείωσε απότομα το 1952, απλώς άρχισε να μειώνεται η παροχή αμερικανικής βοήθειας, περισσότερο οικονομικά και λιγότερο τεχνικά. Η τεχνική βοήθεια παρέμεινε περίπου μέχρι το ‘56-‘57 και έπειτα μετατράπηκε σε αμιγώς στρατιωτική βοήθεια. Θα πρέπει να τονίσουμε σ’ αυτό το σημείο ότι το σχέδιο Μάρσαλ ήταν τόσο ευρύ που ουσιαστικά αν είχε κάποιος επιχειρηματίας ή κάποιος πολίτης μία ιδέα η οποία θα μπορούσε να αποφέρει μια βελτίωση στις υποδομές, την υγεία και τη βιομηχανία και πήγαινε ανοιχτά και εξηγούσε στην αμερικανική αποστολή, θα έκανε η ίδια την μελέτη και θα την υλοποιούσε. Γιατί ας μην ξεχνάμε ότι οι βιομήχανοι της εποχής δεν είχαν πλέον μέσα παραγωγής και τα μηχανήματά τους είχαν όλα μεταφερθεί στη Γερμανία. Επομένως δεν μπορούσαν να παράγουν τίποτα, αφού τα εργοστάσιά τους ήταν κατεστραμμένα. Όλα θα έπρεπε να ξεκινήσουν και να χτιστούν από την αρχή. Οι Ναζί πραγματικά δεν άφησαν τίποτα· πέρα από τις αμέτρητες ζωές που πήραν, κατέστρεψαν και τις δημόσιες υποδομές.

Οι δρόμοι ήταν πολύ μικροί, με αποτέλεσμα τα χωριά να μην μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους. Οι άνθρωποι μπορούσαν να μεταβούν από το ένα χωριό στο άλλο είτε πεζοί, είτε με μουλάρια. Όλη η ορεινή Ελλάδα ήταν απρόσιτη, που ίσως να είναι κι ένας απ’ τους λόγους, τουλάχιστον στην πρώτη φάση του συμμοριτοπολέμου, που απέκτησαν μία σχετική στρατιωτική υπεροχή οι άτακτοι αντάρτες σε σχέση με τα τακτικά σώματα του στρατού. Όμως, όταν η βοήθεια άρχισε να καταφτάνει σε κάθε χωριό και όταν άρχισαν σιγά σιγά να ανοίγουν οι δρόμοι, επικράτησε μία οικονομική αλλά και πολιτιστική και πολιτισμική ανόρθωση. Έγινε φανερό ότι ο κομμουνισμός δεν έβρισκε έδαφος ούτε στρατιωτικό ούτε πολιτιστικό και πολιτικό στην ελληνική ύπαιθρο.

Η αμερικανική αποστολή βοήθειας στην Ελλάδα στην αρχή αποτελούνταν μόνο από 181 ειδικούς τεχνικούς και ήδη το 1948 είχαν φτάσει τους 500. Αυτοί οι άνθρωποι ταξίδευαν σ’ όλη την Ελλάδα, επιθεωρούσαν όλες τις φάσεις κατασκευής των έργων γιατί οι Αμερικανοί δεν επιθυμούσαν πλέον να δίνουν χρήματα για υποτιθέμενες επενδύσεις και να τα βλέπουν να εξαφανίζονται. Έτσι απαίτησαν τα χρήματα αυτά να αποδεσμεύονται με βάση επιτόπιους ελέγχους που έκαναν οι ίδιοι, γιατί δεν εμπιστεύονταν καν τις υπηρεσίες του ελληνικού δημοσίου για την διεξαγωγή των επιτόπιων ελέγχων. Η εφαρμογή της βοήθειας του σχεδίου Μάρσαλ γινόταν με παροχές και άτοκα δάνεια προς επιχειρήσεις, δηλαδή δωρεάν μηχανήματα και ανοικοδόμηση. Αναλάμβαναν, με λίγα λόγια, οι ειδικοί του σχεδίου Μάρσαλ να μπουν σε μια βιομηχανία, να κατασκευάσουν οι ίδιοι τα κατεστραμμένα της κομμάτια και στο τέλος υπήρχε κι ένα επιδοτούμενο, σχεδόν άτοκο, δάνειο. Η βοήθεια αφορούσε επίσης παροχή σε τρόφιμα, επιμορφωτικά προγράμματα και, το βασικότερο, εισαγωγές παντός είδους υλικών τα οποία χρειαζόταν επειγόντως η ελληνική κοινωνία, η ελληνική επιχειρηματικότητα κι ο ελληνικός λαός.

Ας ξεκινήσουμε απ’ το κεφάλαιο της κοινωνικής πρόνοιας, δηλαδή το πιο βασικό και το πιο δραματικό. Το πρόβλημα της κοινωνικής πρόνοιας έπρεπε να αντιμετωπίσουν 800.000 πρόσφυγες, δηλαδή άνθρωποι που είχαν διωχθεί από τα χωριά τους με τη μέθοδο της καμένης γης των συμμοριτών, οι οποίοι έφτασαν στην Αθήνα. Αν η Αθήνα είναι τόσο μεγάλη σήμερα, πέρα από τη μεγάλη Καταστροφή του ‘22, είναι εν μέρει λόγω του συμμοριτοπόλεμου.

Εγκαταστάθηκαν 800.000 άνθρωποι στην Αθήνα, αλλάζοντας τη μορφή της, με την έννοια ότι ήταν μια πόλη που δεν άντεχε περισσότερο πληθυσμό. Μετά από μία καταστροφή, την καταστροφή της Κατοχής, υποδέχθηκε ξαφνικά και 800.000 πρόσφυγες. Αυτοί λοιπόν έπρεπε να επιστρέψουν στα χωριά τους, μόνο που πλέον δεν είχαν σπίτια, τα κτήματά τους ήταν κατεστραμμένα, τα ζώα τους σκοτωμένα, ακόμα και τα δέντρα ήταν καμένα. Οι συμμορίτες δεν άφηναν τίποτα όρθιο, δεν ήθελαν να γυρίσουν πίσω αυτοί οι άνθρωποι. Το δόγμα τους ήταν να κατέβουν όλοι κάτω στις πόλεις και να δημιουργήσουν “ταξικό αγώνα”. Ξεκίνησε, λοιπόν, μια τιτάνια προσπάθεια για την αποκατάσταση των περιουσιών και η αμερικανική βοήθεια ανοικοδόμησε στην ουσία χωριά ολόκληρα. Δεκάδες, εκατοντάδες χωριά στην Ελλάδα χτίστηκαν απ’ το μηδέν, με σωστές υποδομές και χωροταξία. Έτσι σιγά σιγά μπορεί να μη γύρισαν όλοι αλλά σίγουρα ανεστράφη το κλίμα της αστυφιλίας ή μάλλον καλύτερα της προσφυγιάς, γιατί στην ουσία επρόκειτο για εσωτερική προσφυγιά.

Ας περάσουμε τώρα στον δεύτερο τομέα, αυτόν της υγείας. Οι Αμερικανοί συντόνισαν το κατεστραμμένο από άποψη υποδομών Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας και παρήχαν ουσιαστικά μόνοι τους ιατρική περίθαλψη σε τρία εκατομμύρια Έλληνες, δηλαδή στο 50% των Ελλήνων, οι οποίοι δεν βρίσκονταν απλώς κάτω απ’ το όριο της φτώχειας αλλά στο πραγματικό όριο της ανθρώπινης επιβίωσης. Συνεπώς, το σχέδιο Μάρσαλ έπρεπε να θέσει στόχους ούτως ώστε να μην πεθάνει ο υπόλοιπος ελληνικός πληθυσμός. Πρώτος στόχος ήταν η καταπολέμηση της ελονοσίας. Το γνωστό DTT, άσχετα αν σήμερα έχει απαγορευτεί, ξεκίνησε τότε.

Επίσης, δεν υπήρχε πόσιμο νερό στις πόλεις και τα χωριά, οπότε ξεκίνησε μια τιτάνια προσπάθεια για να αποκτήσουν χωριά, πόλεις και κωμοπόλεις πόσιμο νερό. Αρχικά με πηγάδια, τα πρώτα λεγόμενα αποχετευτικά δίκτυα, διότι ουσιαστικά είχαν καταστραφεί όλα, δεν υπήρχε τίποτα. Οι Γερμανοί ανατίναζαν όλους τους δρόμους και μαζί κι ολόκληρες τις υποδομές. Οπότε μία χώρα έπρεπε να ξαναχτιστεί απ’ το μηδέν. Έπρεπε να φύγουμε απ’ τη λίθινη εποχή που μας είχαν αφήσει οι Ναζί και να ξαναέρθουμε στον σύγχρονο κόσμο, στη φάση που ήταν η χώρα προπολεμικά και να μπορέσουμε να κάνουμε αυτό το άλμα, το οποίο επετράπη χάρη στο σχέδιο Μάρσαλ. Και αυτό το άλμα ήταν που έφερε την Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του ‘60 στο σημείο που έφτασε, το λεγόμενο οικονομικό θαύμα της Ελλάδος.

Μέσω του σχεδίου Μάρσαλ δημιουργήθηκε ένα κέντρο ιατρικής και υγειονομικής αποθήκης – αφού δεν υπήρχαν φάρμακα -, 120 σανατόρια – η φυματίωση θέριζε -, κέντρα υγείας, μεγάλα, μικρά και μεσαία νοσοκομεία. Σε πολλές πόλεις, στα Γιάννενα, τον Πειραιά, τη Σάμο, τη Θεσσαλονίκη, τη Λαμία.

Επίσης δημιουργήθηκαν μαιευτήρια, αφού μέχρι τότε δεν υπήρχαν κι έτσι οι γυναίκες γεννούσαν με τη μαμή. Και γενικότερα, το ιατρικό προσωπικό είχε ελάχιστες γνώσεις, αφού η Κατοχή ουσιαστικά είχε σταματήσει κάθε μορφής ανώτατη αλλά ακόμα και μέση εκπαίδευση, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει τεχνικό ιατρικό προσωπικό. Δημιουργήθηκαν επίσης ψυχιατρεία, όπως το Δαφνί για παράδειγμα. Ο κατάλογος είναι πραγματικά τεράστιος στον τομέα της υγείας. Θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτή τη βοήθεια γιατί πολλοί από εμάς δε θα ζούσαν, γιατί οι γονείς μας θα είχαν πεθάνει.

Ένας άλλος τομέας που ενισχύθηκε ήταν αυτός των δημοσίων έργων. Πάλι οι μηχανικοί της αμερικανικής αποστολής συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον τους στα λιμάνια, τις οδικές αρτηρίες και τα αεροδρόμια. Εκείνη τη στιγμή δεν υπήρχε κανένα λιμάνι ή αεροδρόμιο, όλα είχαν καταστραφεί.

Στα λιμάνια του Πειραιά, του Βόλου, της Θεσσαλονίκης είχαν ανατινάξει τις προβλήτες, τα μηχανήματα είχαν πέσει μέσα στα λιμάνια. Το ίδιο συνέβη και με τη Διώρυγα της Κορίνθου. Επίσης, οδικές συγκοινωνίες, ασφαλτόστρωση, επισκευές, γέφυρες δεν υπήρχαν. Και δεν ήταν μόνο ότι είχαν χαθεί οι υποδομές, είχαν χαθεί και οι άνθρωποι που μπορούσαν να τις φτιάξουν. Ας μην ξεχνάμε ότι στην Ελλάδα οι νεκροί είχαν φτάσει το ένα εκατομμύριο. Κι ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν άνθρωποι που είχαν πολύ σημαντικές ειδικότητες, δηλαδή άνθρωποι που θα μπορούσαν να τα διορθώσουν όλα αυτά. Δηλαδή εκτός από τα θύματα πολέμου χάσαμε και ένα εκατομμύριο σε παραγωγικές ύλες. Επίσης, αναδιοργανώθηκε το ΙΚΑ και πολλοί γατροί εκπαιδεύτηκαν.

Μία ακόμη πολύ σημαντική εξέλιξη ήταν και στον τομέα του ΟΣΕ και όλου του σιδηροδρομικού δικτύου, το οποίο ξαναχτίστηκε από την αρχή, απ’ το μηδέν. Στον Βόλο, για παράδειγμα, βρέθηκαν σχέδια, τα οποία όμως δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, για την πλήρη ανάπτυξη του σιδηροδρομικού δικτύου στη Θεσσαλία. Με το σχέδιο Μάρσαλ, λοιπόν, επισκευάστηκαν 248 μεγάλες γέφυρες, 1,600 χμ. σιδηροδρομικών γραμμών και 45 τούνελ από το 1949 μέχρι το 1954. Ήταν πραγματικά ένα τιτάνιο έργο.

Ας περάσουμε τώρα στον ΟΤΕ. Υπήρχαν κατεστραμμένα τηλεφωνικά κέντρα, κατεστραμμένες τηλεφωνικές γραμμές· όλα αυτά ξαναχτίστηκαν από την αρχή, ήρθε η ΑΤ&Τ και ανέλαβε χωρίς κόστος του καταναλωτή την πλήρη αναδιάρθρωση του τηλεφωνικού δικτύου. Η διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου έλαβε χώρα επίσης με τη χρηματοδότηση μέσω του σχεδίου Μάρσαλ. Οι Γερμανοί όχι μόνο την ανατίναξαν αλλά έριξαν παλαιό στρατιωτικό υλικό, το οποίο και ανατίναξαν ώστε να γίνει η διώρυγα μια άμορφη μάζα σιδερικών και να μην μπορεί να να επισκευαστεί εύκολα. Χρειάστηκε δηλαδή διπλός προϋπολογισμός για την ανακατασκευή της. Έχει βρεθεί μάλιστα μια φωτογραφία από την ώρα που ανατίναζαν τη διώρυγα οι Ναζί.

Ας συνεχίσουμε με το θέμα της πολεμικής αεροπορίας τώρα. Δεν υπήρχαν πλέον εθνικές αερογραμμές. Τότε είναι που ιδρύθηκε και η Ελληνική Εθνική Αερογραμμή κατά τα πρότυπα των Η.Π.Α. Χτίστηκαν αεροδρόμια, ή μάλλον διορθώθηκαν κι επεκτάθηκαν, γιατί βέβαια υπήρχαν προηγουμένως απλώς οι Γερμανοί τα είχαν καταστρέψει μαζί με όλους τους αεροδιαδρόμους. Ανακατασκευάστηκαν λοιπόν 17 αεροδρόμια, σε Ελληνικό, Αλεξανδρούπολη, Κομοτηνή, Καβάλα, Φλώρινα, Ιωάννινα, Αγρίνιο, Λάρισα, Βόλο, Καλαμάτα, Ηράκλειο, Χανιά, Κέρκυρα, Μυτιλήνη, Ρόδο· έτσι όλη η Ελλάδα απέκτησε αεροδρόμια. Δεν υπήρχαν αεροδρόμια, δεν υπήρχαν δρόμοι, το μόνο μέσο μέχρι τότε ήταν το καράβι. Για παράδειγμα, το ταξίδι Θεσσαλονίκη – Αθήνα έπαιρνε σχεδόν μία εβδομάδα, αν ο καιρός δεν ήταν πολύ κακός. Κάτι πολύ σημαντικό επίσης ήταν τα συστήματα υποστήριξης, τα κέντρα επικοινωνιών, τα μετεωρολογικά κέντρα, οι ραδιοφάροι και η αεροφωτογράφηση. Ξεκίνησε πάλι η καταγραφή, η οποία είναι πολύ σημαντική.

Κάτι άλλο εξίσου σημαντικό ήταν η ηλεκτροδότηση. Πολλοί σταθμοί κατασκευάστηκαν αποκλειστικά με τα κονδύλια του σχεδίου Μάρσαλ. Άνοιξαν πολλά ορυχεία και διεξήχθησαν όλες οι μελέτες. Στην ουσία, και οι παλιότεροι θα το θυμούνται σίγουρα από διηγήσεις, στην Ελλάδα σταθερή ηλεκτροδότηση υπήρχε μετά τα μέσα της δεκαετίας του ‘60. Η Αθήνα δηλαδή είχε συνεχείς διακοπές ρεύματος τις οποίες όλοι θεωρούσαν φυσιολογικές μέχρι και το ‘63-’64. Κατά τη διάρκεια του συμμοριτοπολέμου, ειδικότερα, δεν υπήρχε σχεδόν καθόλου ηλεκτροδότηση. Δημιουργήθηκαν επίσης ηλεκτρικά εργοστάσια και τότε είναι που δημιουργήθηκε η βάση για τη ΔΕΗ.
Επίσης, ένα άλλο σημαντικό θέμα ήταν η υδροδότηση – αποχέτευση.

Οι φίλοι μας οι Γερμανοί ανατίναξαν τα πάντα, ακόμα και τη λίμνη του Μαραθώνα και τα υδραγωγεία που έφερναν νερό. Η λίμνη ανοικοδομήθηκε έναντι του τιμήματος των 5,5 εκατομμυρίων δολαρίων, δημιουργήθηκε φράγμα στην περιοχή του Αυλώνα και χρησιμοποιήθηκε ο Ασωπός προκειμένου να ενισχυθεί η υδροδότηση της Αθήνας αφού μέχρι τότε δε λειτουργούσε σωστά. Τότε δημιουργήθηκε και η Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία ΕΥΔΑΠ. Η βοήθεια όμως για το νερό ήταν κυρίως στη Θεσσαλονίκη, την Έδεσσα και τα Χανιά.

Ακόμη, υπήρχαν εξελίξεις όσον αφορά το εργατικό δυναμικό. Με τη βοήθεια και την τεχνογνωσία των Αμερικανών, οι οποίοι ήρθαν και συμβούλευσαν τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος, ρυθμίστηκαν θέματα μισθοδοσίας, ωραρίου, εργατικής νομοθεσίας και τέθηκε μία βάση για το σύγχρονο εργατικό δίκαιο. Αυτά βέβαια είχαν ήδη θεμελιωθεί επί Ιωάννη Μεταξά αλλά υπήρξε μια μεγάλη αλλαγή και βελτίωση σε αυτό το κομμάτι. Βελτιώθηκαν επίσης οι υπηρεσίες του ΙΚΑ.

Όσο για τη βιομηχανία, 360 εταιρείες έλαβαν βοήθεια, που τους επέτρεψε να ανοικοδομήσουν τα εργοστάσιά τους, τα οποία ήταν εντελώς κατεστραμμένα. Πέρα απ’ αυτό, 164 βιομηχανίες έλαβαν δάνεια 220 εκατομμυρίων δολαρίων, σε ξένο συνάλλαγμα τότε, τα οποία ήταν άτοκα. Επίσης, η Ελλάδα, από κυρίως εισαγωγική χώρα με μηδενικές εξαγωγές, άρχισε να εξάγει τσιμέντο και υλικά κλωστοϋφαντουργίας. Η Νάουσα ειδικότερα ήταν μια περιοχή που ευνοήθηκε ιδιαίτερα από το σχέδιο Μάρσαλ κι εκεί, λόγω των γεωγραφικών συνθηκών και της τεχνογνωσίας, είναι που δημιουργήθηκε το κέντρο των υφαντών, το οποίο είχε εξαγωγικό χαρακτήρα. Επίσης, δημιουργήθηκαν οι υποδομές οι οποίες βοήθησαν τη βιομηχανία ορυκτού πλούτου και εξορύξεων. Υπήρχαν ορυχεία, στην Κασσάνδρα, το Σκαλιστήρι, για παράδειγμα. Από μικρές παραγωγές έγιναν μεγάλες και κάποιες έφτασαν να είναι ακόμα και πολυεθνικές επιχειρήσεις.

Όσον αφορά τον τουρισμό, χτίστηκαν ξενοδοχεία, τέθηκε η βάση για τα ξενοδοχεία XENIA, τα οποία δυστυχώς λόγω των χρόνων πλέον ρημάζουν. Όμως, ήταν πραγματικά καινοτόμες και πρωτοπόρες τόσο οι τοποθετήσεις των μονάδων αυτών όσο και η σύγχρονη αρχιτεκτονική και σχεδίαση των κτιρίων.

Επίσης ενισχύθηκε και η γεωργία, ίσως το πιο σημαντικό απ’ όλα. Μια γεωργία η οποία δεν είχε ζώα, ούτε άροτρα. Ο γεωργός στην ουσία ήταν κατεστραμμένος. Όλα αυτά ξεκίνησαν απ’ το μηδέν. Άνοιξαν επίσης σχολές σε όλη την Ελλάδα, η Αμερικανική Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης, η Γεωργική Σχολή στη Λάρισα. Άρχισε, λοιπόν, με τους νέους γεωπόνους, να υπάρχει ένας καλύτερος προγραμματισμός στα χωράφια και να αυξάνονται οι καλλιέργειες γενικά και όχι μόνο για αυστηρά προσωπική χρήση σαν να μην υπήρχαν τα υλικά και τα μέσα.
Τέλος, κλείνοντας, θα ήθελα να παραθέσω μια φράση του Τζορτζ Μάρσαλ: “Η πολιτική μας δε θα είναι ενάντια σε κάποια χώρα αλλά ενάντια στην πείνα, τη φτώχεια, την απελπισία και το χάος. Στόχος μας είναι η αναβίωση μιας οικονομίας στον κόσμο για να μπορέσουμε να δομήσουμε εκείνες τις συνθήκες με βάση τις οποίες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ελεύθεροι οι θεσμοί μας.” Είναι, επομένως, φανερό ότι το σχέδιο Μάρσαλ ήταν μια κοινωνική αναγκαιότητα, η οποία εν μέρει οφείλεται και στην ομογένεια της Αμερικής, που επέβαλε πιέσεις ούτως ώστε να επιτευχθεί μια μεγαλύτερη απορρόφηση και παροχή κονδυλίων προς την Ελλάδα, όσα βέβαια μπορούσε αυτή να απορροφήσει λόγω της τραγικής της κατάστασης.

Θα έπρεπε επίσης πάντα να θυμόμαστε ποιος προκάλεσε τα αίτια για την εφαρμογή του σχεδίου Μάρσαλ. Αυτά τα αίτια τα προκάλεσαν οι Γερμανοί, με δύο Παγκόσμιους Πολέμους που αιματοκύλησαν την Ευρώπη και τον πλανήτη και επέφεραν τεράστιες καταστροφές, για τις οποίες δεν πλήρωσαν ποτέ και για τις οποίες τόσο ο ελληνικός όσο κι ο αμερικανικός λαός πλήρωσαν, χαρίζοντας και διαγράφοντας κάποια χρέη. Μ’ αυτόν τον τρόπο, φτάσαμε σε ένα σημείο όπου το κράτος αυτό θέλει να έχει την προστασία του ΝΑΤΟ χωρίς να την πληρώνει, ενώ η χώρα μας πληρώνει πολύ παραπάνω, τόσο για το ΝΑΤΟ, όσο και για την προστασία της. Εγώ προτείνω επίσημα στο Αμερικανικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, να πιέσει την κυβέρνηση των Η.Π.Α. ώστε να υποχρεώσει τη Γερμανία, ως ελάχιστο και πρώτο βήμα, από τα πολλά που πρέπει να ακολουθήσουν, να πληρώσει, ως αμυντικές δαπάνες, το πρόγραμμα της αγοράς των F-35 στην αμερικανική βιομηχανία, σήμερα, άνευ περιστροφών, άμεσα και χωρίς καμία καθυστέρηση. Και αυτό πρέπει να συμβεί γιατί η Ελλάδα είναι ένα μέλος του ΝΑΤΟ, το οποίο απειλείται αυτή τη στιγμή από έντονες γεωπολιτικές καταστάσεις. Αυτή τη στιγμή ο ελληνικός λαός, κατεστραμμένος από γερμανικές πολιτικές, παλαιές και σημερινές, χρειάζεται άμεσα, προκειμένου να ανταπεξέλθει στα καθήκοντά του στο ΝΑΤΟ, αυτό το τεχνολογικό όπλο που μπορεί να μας δώσει η σύμμαχος χώρα, η Αμερική. Αυτή η χώρα, λοιπόν, η οποία ευθύνεται για την καταστροφή μας, θα πρέπει να πληρώσει.