Η πιο σημαντική κρίση ταυτότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Σε περιόδους κρίσης, έντονης μεταβλητότητας, δυσμενών οικονομικών συνθηκών και προβλέψεων για το άμεσο μέλλον, η Ευρωπαϊκή Ένωση κλυδωνίζεται, διχοτομείται, επιδεικνύει τάσεις αποσταθεροποίησης. Τα παραδείγματα είναι πλείστα από το παρελθόν και αποτελούσαν οδηγό για το τι θα επακολουθούσε και στην περίπτωση της πανδημίας του κορωνοϊου, όταν η συζήτηση θα έφτανε στην αντιμετώπιση – οικονομική διαχείρισή της.

Γράφει ο Νώντας Βλάχος

Προς τι λοιπόν η έκπληξη, ο αιφνιδιασμός για το γεγονός  πως η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωζώνη) εισήλθε εκ νέου σ’ ένα κύκλο εσωστρέφειας; Αυτός είναι ο «χαρακτήρας» της και έτσι ανταποκρίνεται σε περιόδους πίεσης και κρίσης.

Πρόκειται, όπως θα έλεγαν οι ψυχίατροι, για διχασμένη προσωπικότητα, η οποία δεν έχει καταφέρει να τιθασεύσει τις φυγόκεντρες δυνάμεις που την διέπουν. Είναι θέμα DNA, κατασκευής, προφανώς του οργανισμού που ακούει στο όνομα Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πλήττεται ο Νότος, «πονάει» όλη η Ευρωζώνη

Ο ευρωπαϊκός νότος, λες και το έχει η μοίρα του, βρίσκεται και πάλι στο μάτι του «κυκλώνα». Η πανδημία του κορωνοϊου έχει χτυπήσει αλύπητα σε ανθρωπιστικό επίπεδο χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, οι οποίες μετρούν καθημερινώς εκατοντάδες θύματα, ενώ άλλα κράτη όπως η Γαλλία αλλά και η χώρα μας βρίσκονται σε κατάσταση ύψιστου συναγερμού. Για τους νότιους αυτό που αποτελεί ύψιστη ανάγκη τη δεδομένη χρονική περίοδο, είναι η διασφάλιση των απαιτούμενων πόρων, προκειμένου οι οικονομίες τους κοινώς να αντέξουν…

Δύο επί της ουσίας είναι τα κύρια ζητούμενα:

• Πρώτον να αποφευχθεί η κατάρρευση των εθνικών συστημάτων Υγείας που έχουν επιβαρυνθεί σημαντικά και δίνουν πολυεπίπεδη «μάχη» για να ανταπεξέλθουν στην πανδημία.
• Δεύτερον, να αντιμετωπίσουν το οικονομικό «Shut Down» και τη χαμένη οικονομική παραγωγή, η οποία αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο  καθημερινώς.

Το πρόβλημα διογκώνεται, αφορά φυσικά ολόκληρη την Ευρωζώνη και συνοδεύεται από αποθαρρυντικά μακροοικονομικά στοιχεία και προβλέψεις. Ύφεση για το σύνολο του 2020 και προβλέψεις που αγγίζουν το -6%, είναι στοιχεία που συνθέτουν μια δημοσιονομική βόμβα που εδράζει στα θεμέλια της Ευρωζώνης.

Έκδοση ευρωομολόγων vs δανεισμό από ESM

Η πρόταση εννιά χωρών, κυρίως του Νότου (ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα) είναι λίγο ως πολύ γνωστή. Προβλέπει έκδοση ευρωμολόγων – κορονοϊομολόγων, τα οποία η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα δύναται να αγοράζει στη δευτερογενή αγορά, όπως πράττει τώρα και με κρατικά ομόλογα χωρών της ΕΕ.

Οι ηγέτες των εννιά χωρών θεωρούν ότι το σχέδιο αυτό αποτελεί μονόδρομο για την Ευρωζώνη, διότι μέσω αυτού:

• Θα αντιμετωπιστούν επαρκώς τα άμεσα προβλήματα των οικονομιών τους
• Θα στηριχθούν στο μέτρο του δυνατού οι τράπεζες εντός της Ευρωζώνης
• Θα «περιοριστεί» η τάση αύξηση των κρατικών χρεών, κυρίως σ’ ό,τι αφορά στην περιφέρεια.

Η Γερμανία και οι δορυφόροι της, που μέχρις ώρας δεν βρίσκονται στον πυρήνα της πανδημικής κρίσης δεν υιοθετούν το εν λόγω μοντέλο που θα διευκόλυνε τον δανεισμό του φτωχού ευρωπαϊκού νότου. Το Βερολίνο δεν επιθυμεί να «κοινοτικοποιήσει» το χρέος των νοτίων, αλλά αντιθέτως προωθεί τη λύση της επιβολής Μνημονίων στις δοκιμαζόμενες χώρες, οι οποίες θα κάνουν χρήση των δανείων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕSM).

Πλήρες αδιέξοδο και βαθύ χάσμα ανάμεσα σε Βορά και Νότο. Η Ιταλία συνεπικουρούμενη από Ισπανία και Ιταλία, κατέστησαν σαφές ότι η γερμανική λύση για δανεισμό από τον ΕSM, δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτή. Αναζητείται εντός των δύο εβδομάδων, μέχρι και τη νέα συνάντηση των ηγετών της ΕΕ, η «χρυσή» τομή» και η εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης.

H αρχή του τέλους της ΕΕ όπως την γνωρίζουμε; 

Ουδείς στην παρούσα φάση μπορεί να προδικάσει με σιγουριά τις εξελίξεις, τις επόμενες δύο εβδομάδες. Προς το παρόν το Βερολίνο δεν δείχνει διάθεση συμβιβασμού και επιμένει δογματικά στην πρότασή του. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, πληθαίνουν οι αντιγερμανικές φωνές στη Γηραιά Ήπειρο, που κατηγορούν ευθέως το Βερολίνο ότι θέτει σε κίνδυνο την ενότητα της ΕΕ. Ο ευρωπαϊκός νότος είτε εκφράζεται από τον Πορτογάλο πρωθυπουργό Ντα Κόστα είτε από τον υπερφίαλο και πομπώδη Ιταλό Σαλβίνι, έχει συντονιστεί κατά του Βερολίνου και δεν δείχνει τάσεις υποχωρήσεις.

Βρισκόμαστε ενδεχομένως ενώπιον της πιο σημαντικής κρίσης «ταυτότητας» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο πρωτόγνωρος συνδυασμός ανθρωπιστικής κρίσης-ελέω της φονικής πανδημίας- και ο συθέμελος κλυδωνισμός οικονομιών, αγορών και επιχειρήσεων, έφερε στο προσκήνιο τις τεράστιες αντιθέσεις εντός της ευρωπαϊκής οικογένειας.

Η πανδημία του κορωνοϊού ίσως να αποτελέσει την αρχή του τέλους για την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως την γνωρίζουμε.  Είτε αυτό σημαίνει επαναπροσδιορισμό των δομών και κυρίως της λειτουργίας της, με την υιοθέτηση ενός πιο φιλελεύθερου και αποκεντρωμένου μοντέλου που θα αποδυναμώνει την επιρροή του γερμανικού κατευθυντηρίου-, είτε την επιτάχυνση των διαδικασιών για την ολοκληρωτική κατάρρευση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Ο κορωνοϊός έχει πλήξει καίρια τον οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι «πληγές», ενδεχομένως να επουλωθούν εν προχείρω τις επόμενες εβδομάδες, όμως η κλινική κατάσταση του ασθενούς φαίνεται πως έχει εισέλθει σε μη αναστρέψιμη πορεία .