Η ουτοπία μιας κοινής ευρωπαϊκής ασφάλειας

Η αλλαγή του προέδρου των ΗΠΑ έφερε όπως ήταν αναμενόμενο ανακατατάξεις στην διεθνή πολιτική σκηνή και δυστυχώς ή ευτυχώς για την Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε εξαιρετικά καθαρό και για τον πλέον αδαή δύο από τα κύρια προβλήματα στον πυρήνα της.

Γράφει ο *Ιωσήφ Δεμερτζής

Το πρώτο πρόβλημα είναι αυτό της ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας που σύμφωνα με τα πλαίσια που ορίζουν το CFSP(Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας της ΕΕ) και το οργανικό κομμάτι του, το CFDP, θεωρητικά πρέπει να αποτελούν κοινή προσπάθεια. Η ίδια η Von Der Leyen είχε μιλήσει το 2024 για “γεωπολιτική κοινών συμφερόντων”.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι αυτό της απουσίας πραγματικών ηγετών στην Ευρώπη, ένα πρόβλημα που ταλανίζει την Ένωση εδώ και πολλά χρόνια, παρά τις κομψές διατυπώσεις και λυκοφιλίες δημοσίων σχέσεων για εσωτερικά και εξωτερικά ακροατήρια.

Την ώρα που οι ΗΠΑ κυριολεκτικά πουλάνε ασφάλεια στους επίδοξους αγοραστές της ανά τον κόσμο, οι ευρωπαίοι ηγέτες συμπεριφέρονται ωσάν ακέφαλα κοτόπουλα, προσπαθώντας να κερδίσουν εντυπώσεις και όχι την ουσία.

Οι αποδείξεις για την ακαταλληλότητα των πράξεων τους είναι αμείλικτες.

Από τον Φεβρουάριο του 2022 που άρχισε ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι ευρωπαίοι έχουν αποτύχει πλήρως να δημιουργήσουν μια μεγάλη βιομηχανική βάση που θα παράγει αμυντικό υλικό, ενώ ορισμένοι από αυτούς έχουν ξοδεύσει πακτωλό χρημάτων για την πρόσκτηση αμυντικού υλικού που παράγεται στις ΗΠΑ και όχι στην ΕΕ.

Με άλλα λόγια συνεχιζόμενη  οικονομική απώλεια και καμία ή ελάχιστη συμμετοχή στην τεχνογνωσία παραγωγής των προηγμένων αμυντικών συστημάτων που αγοράζουν.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επίσης κατάφεραν να αντικαταστήσουν μια ενεργειακή μονοπωλιακή σχέση με την Ρωσία (γερμανικής έμπνευσης) με άλλα μονοπώλια που τους κρατούν δέσμιους σε πολύ υψηλές τιμές παροχής ενέργειας, λόγω φυσικά και της ουτοπίας μιας ανεφάρμοστης “πράσινης ατζέντας” που δεν απηχεί της πραγματικότητας και της υπάρχουσας τεχνογνωσίας για εφαρμογή της.

Γεωστρατηγικά, η Ευρώπη ανέκαθεν είχε συγκεκριμένες επιλογές. Φτωχή σε πόρους, μετά την εκβιομηχάνιση των κοινωνιών της, αναγκάστηκε να στραφεί σε γεωγραφικούς χώρους έξω από αυτήν για να προμηθευτεί τους αναγκαίους πόρους που χρειάζεται μια βιομηχανία.

Μία τέτοια κατάσταση φυσικά παράγει γεωπολιτικές εξαρτήσεις, όπως με την Κίνα, από την οποία η Ευρώπη εισάγει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό χρειαζούμενων πόρων, όπως τις σπάνιες γαίες, για τις οποίες πολλές χώρες  έχουν εδώ και καιρό κινηθεί να ελέγξουν στο έδαφος της Ουκρανίας.

Είναι πολλοί οι λόγοι που η Ευρωπαϊκή Ένωση απέτυχε να έχει πραγματική κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας. Οι πόροι που κατέχει κάθε χώρα και η  γεωγραφία της, δημιούργησαν την ευρωπαϊκή ιστορία καθώς και τις συμμαχίες και τους συσχετισμούς που είναι εξαιρετικά ενεργοί και κοχλάζοντες εντός των κόλπων της ΕΕ.

Οι βόρειες χώρες πχ δεν μπορούν να αντιληφθούν τα προβλήματα ασφαλείας των μεσογειακών χωρών, πόσο μάλλον τα προβλήματα της Ελλάδος απέναντι στην αδηφάγο Τουρκία, ενώ ανησυχούν πλέον για τις Ρωσικές επιδιώξεις.

Η συμπεριφορά του Πολωνού πρωθυπουργού Τουσκ στην επίσκεψη του στην Τουρκία, η προθυμία του συνασπισμού των Ευρωπαίων κατασκευαστών των πυραύλων Meteor να πουλήσουν αυτό το οπλικό σύστημα στην Τουρκία και να δημιουργήσουν σοβαρότατο  πρόβλημα στην Πολεμική Αεροπορία μας, είναι ενδεικτικά ότι η άμυνα και η ασφάλεια στην Ευρώπη μόνο κοινή δεν είναι.

Αυτό μαζί και με τους αυτονόητους ιστορικούς λόγους ήταν και από τις κύριες αιτίες  δημιουργίας του ΝΑΤΟ, όπου οι ΗΠΑ ανελάμβαναν, ως υπερδύναμη πλέον, την ασφάλεια της Ευρώπης.

Οι χώρες μέλη της ΕΕ είχαν πολύ διαφορετικά εθνικά συμφέροντα ανέκαθεν αλλά πλέον δεν έχουν ηγέτες, παρά μόνο προϊόντα δημοσίων σχέσεων που ανταλλάσσουν επιστολές.

Η εγκατάλειψη δε του “ηθικού στοιχείου” που ενστερνίζονταν η ΕΕ πάντα στις σχέσεις της με άλλους διεθνείς παίκτες, με την έναρξη σχέσεων με την νέα, εξαιρετικά αμφιλεγόμενη κυβέρνηση της Συρίας, των δήθεν μετανοημένων τρομοκρατών υπό τουρκική εποπτεία, αποτελεί πράξη  Realpolitik από κάποιους που ούτε την ενστερνίζονται, ούτε την εννοούν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Οι πρόσφατες σφαγές στην Συρία από το νέο καθεστώς απέδειξαν πολύ σύντομα πόσο κοντόφθαλμη είναι η Ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική που ασκείται.

Για την Ελλάδα, η ελευθερία της είναι αυτοσκοπός. Η άμυνα της δεν είναι προϊόν προς εκχώρηση  σε άλλους διεθνείς δρώντες όπως ονειρικά θα ήθελε μέρος της εγχώριας πολιτικής σκηνής.

*Ιωσήφ Δεμερτζής: Διευθυντής Έρευνας  και  Ανάλυσης   Strategy International, Διδάσκων στο τμήμα  Ιστορίας, Πολιτικής  και Διεθνών Σπουδών Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος