Η Μέση Ανατολή στις φλόγες: ΗΠΑ, Ιράν και το ντόμινο των μεγάλων δυνάμεων

Η αιφνίδια στρατιωτική επίθεση των Ηνωμένων Πολιτειών κατά πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν σηματοδοτεί, ίσως, την επικίνδυνη κορύφωση ενός γεωπολιτικού τριγώνου θανάτου που διαμορφώνεται μεταξύ Ουκρανίας, Γάζας και Περσικού Κόλπου. Παρά τη δηλωμένη πρόθεση του Ντόναλντ Τραμπ να «αξιολογήσει» την εμπλοκή των ΗΠΑ εντός 15 ημερών, η απόφαση για στρατιωτική δράση αποκαλύπτει μία ήδη ειλημμένη στρατηγική επιλογή: η Αμερική εισέρχεται, de facto, σε πόλεμο με το Ιράν.

Γράφει ο *αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Κούσαντας

Από στρατιωτική και γεωπολιτική σκοπιά, η επόμενη μέρα είναι φορτισμένη με επτά σοβαρούς κινδύνους που απειλούν όχι μόνο τη Μέση Ανατολή, αλλά και την παγκόσμια ασφάλεια και οικονομία.

1. Οι ΗΠΑ περικυκλώνουν το Ιράν – αλλά γίνονται και στόχος

Με περισσότερους από 43.000 Αμερικανούς στρατιώτες ήδη ανεπτυγμένους σε βάσεις στο Μπαχρέιν (έδρα του 5ου Στόλου), στο Κατάρ (κέντρο του U.S. Central Command για τη Μέση Ανατολή), στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και στο Κουβέιτ, οι ΗΠΑ έχουν υψώσει ένα «τείχος ισχύος» γύρω από το Ιράν. Όμως αυτό το τείχος είναι και εύθραυστο σε περίπτωση ιρανικών αντιποίνων, μπορεί να γίνει στόχος επιθέσεων με καταστροφικές συνέπειες.

2. Οι σιιτικές πολιτοφυλακές αφυπνίζονται

Η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, οι σιιτικές ομάδες στο Ιράκ και τη Συρία, αλλά και οι Χούθι στην Υεμένη, ενδέχεται να αναλάβουν δράση κατά αμερικανικών ή συμμαχικών στόχων στην περιοχή. Οι επιθέσεις ενδέχεται να μην περιοριστούν σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις, αλλά να πλήξουν πρεσβείες, αεροδρόμια, πλοία ή ενεργειακές υποδομές.

3. Η Ρωσία: Απασχολημένη, αλλά όχι αδιάφορη

Η Μόσχα, αν και στρατιωτικά απορροφημένη στον πόλεμο με την Ουκρανία, δεν πρόκειται να μείνει αμέτοχη. Το Ιράν είναι βασικός στρατηγικός εταίρος της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή και ο πόλεμος εναντίον του πλήττει ευθέως τα συμφέροντά της. Η ρωσική αντίδραση μπορεί να εκδηλωθεί σε επίπεδο ψηφιακού πολέμου, πληροφοριακών επιθέσεων ή μέσω τρίτων.

4. Η Κίνα δεν θα μείνει σιωπηλή για πολύ

Η Κίνα έχει επενδύσει στρατηγικά στο Ιράν στο πλαίσιο του «Νέου Δρόμου του Μεταξιού». Περίπου 16% των κινεζικών εισαγωγών πετρελαίου προέρχονται από το Ιράν. Οποιαδήποτε διαταραχή στις εξαγωγές πετρελαίου θα προκαλέσει διπλωματική ρήξη με την Ουάσινγκτον και πιθανή αντίδραση με οικονομικά ή γεωπολιτικά μέσα.

5. Ο ανατολικός άξονας υποχωρεί, προσωρινά ή μόνιμα;

Ο γεωπολιτικός άξονας Κίνας – Πακιστάν – Ιράν – Τουρκίας – Κατάρ, που επιχειρεί να ανταγωνιστεί το δυτικό project IMEC (India-Middle East-Europe Corridor), δέχεται ισχυρό πλήγμα. Αν το ιρανικό καθεστώς κλονιστεί από εξωτερικές πιέσεις και εσωτερική αστάθεια, ολόκληρη η στρατηγική εναλλακτικής γεωοικονομικής ζώνης τίθεται υπό αναθεώρηση.

6. Ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης μπορεί να αντιδράσει συλλογικά

Το Ιράν, η Ρωσία, η Κίνα και το Πακιστάν ανήκουν στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) – έναν διακρατικό οργανισμό που φιλοδοξεί να αποτελέσει στρατιωτικό και πολιτικό αντίβαρο στο ΝΑΤΟ. Μια ενιαία αντίδραση δεν είναι απίθανη και θα μπορούσε να προκαλέσει κλιμάκωση σε παγκόσμιο επίπεδο.

7. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στον ρόλο του άφωνου θεατή

Η αφωνία της Ύπατης Εκπροσώπου Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, πρώην Πρωθυπουργού της Εσθονίας, προκαλεί έντονες απορίες. Παρά τις δηλώσεις περί πολυμερούς διπλωματίας, καμία ειρηνευτική πρωτοβουλία δεν έχει αναληφθεί από τις Βρυξέλλες. Αντίθετα, η Τουρκία – παρά τις αντιφάσεις της – αναλαμβάνει τον ρόλο του μεσολαβητή και κερδίζει διπλωματικούς πόντους.

 Το ψευδαισθητικό “timing της ειρήνης” του Τραμπ

Ο Ντόναλντ Τραμπ, μετά τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς στις τρεις κύριες τοποθεσίες του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, δήλωσε ότι η «ειρήνη είναι πιο κοντά από ποτέ». Ωστόσο, η πραγματικότητα τον διαψεύδει:

-Η Τεχεράνη δεν θα μείνει χωρίς απάντηση

-Οι σύμμαχοί της ήδη ενεργοποιούνται

-Η παγκόσμια ενεργειακή και γεωπολιτική ισορροπία τρέμει

Η επίθεση δεν φέρνει ειρήνη. Ανοίγει την πόρτα σε μια νέα εποχή παγκόσμιας ανασφάλειας – με τις ΗΠΑ στο επίκεντρο μιας σύγκρουσης που δύσκολα θα περιοριστεί σε ένα μόνο μέτωπο.