Η Μ. Ανδρέου στο Indicator.gr για τη θεατρική παράσταση «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» στον Τεχνοχώρο Εργοτάξιον

Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, ένα εκ των κορυφαίων έργων του Federico Garcia Lorca μεταφέρεται στη θεατρική σκηνή του Εργοτάξιον, ταξιδεύοντας θεατές και ηθοποιούς σε μια άλλη εποχή, που η καταπίεση και οι κοινωνικές διακρίσεις αποτελούσαν τον κανόνα και όχι την εξαίρεση σε μια κοινωνία ή ένα σπίτι. Πηγαίνοντας λοιπόν στο θέατρο, οι εξαιρετικές κριτικές για το έργο δημιουργούν την προσδοκία ότι θα παρακολουθήσεις μια παράσταση που θα σε γεμίσει συναισθήματα, θα σε εμπνεύσει αλλά και την ίδια στιγμή, προβληματίσει.

Αυτά ακριβώς συμβαίνουν στον Τεχνοχώρο Εργοτάξιον από τη θεατρική ομάδα Mariposa και τη σκηνοθέτη τους Έφη Μεράβογλου, οι οποίοι μεταφέρουν το θεατή μέσα στο σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, αγγίζουν τη ψυχή του, τον κάνουν να αισθανθεί και ο ίδιος τον πόνο και τη θλίψη, αναζητώντας στο τέλος τη λύτρωση. Συνολικά, η κλασικότητα και διαχρονικότητα του έργου του Lorca, οι εξαιρετικές ερμηνείες από τους ηθοποιούς αλλά και η μοναδικότητα της θεατρικής σκηνής του Εργοτάξιον συνδέονται αρμονικά και υπόσχονται μια αξέχαστη θεατρική εμπειρία.

Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Indicator.gr και τον Γιώργο Βαρδάκη, η πρωταγωνίστρια που υποδύεται την Μπερνάρντα Άλμπα,  Μυγδαλιά Ανδρέου, τονίζει τη σημασία της σκηνοθεσίας και σκηνογραφίας στην επιτυχία της παράστασης και αναφέρει ότι η απουσία από τη σκηνή του πρωταγωνιστή Πέπε Ρομάνο, όπως και όποιας άλλης ανδρικής φιγούρας, υποδηλώνει την κυριαρχία του άνδρα. Τέλος, όσον αφορά τις κοινωνικές προκαταλήψεις και ιδιαίτερα την ισότητα μεταξύ των δυο φύλων, θεωρεί ότι η ουσιαστική εφαρμογή της θα επέλθει μόνο όταν γίνει και συνείδηση στις καρδιές των ανθρώπων.

 Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:

Αρχικά, θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια για το έργο, το οποίο παρουσιάζεται για δεύτερη χρονιά στον Τεχνοχώρο Εργοτάξιον από τη θεατρική ομάδα Μariposa. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα στοιχεία που το καθιστούν τόσο επιτυχημένο;

Πρόκειται για το τελευταίο έργο του Ισπανού ποιητή Federico Garcia Lorca, «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» που περιγράφει τα γεγονότα κατά την περίοδο πένθους σε ένα σπίτι της ισπανικής υπαίθρου που έγραψε το 1936, όπου η εξηντάχρονη Μπερνάρντα Άλμπα κατέχει τον απόλυτο έλεγχο πάνω στις πέντε κόρες της.

Τα στοιχεία που το καθιστούν τόσο επιτυχημένο αρχικά αφορούν την υπόθεση η οποία εξελίσσεται σε μια αγροτική ισπανική επαρχία με πολύ αυστηρά ήθη και έθιμα που τελικά η πιστή τήρηση τους, δυστυχεί τους ήρωες του έργου. Στην επιτυχία όμως συμβάλλει αποφασιστικά και η σκηνοθεσία και το στήσιμο της παράστασης έτσι ώστε να τονίζεται ο εγκλωβισμός των γυναικών σε ένα «διάφανο» σπίτι ορατό και βορά στην κοινή γνώμη. Έτσι καθιστά ακόμη πιο σαφές το σπίτι της, ως τάφο των ζωντανών.

Στην παράσταση υποδύεστε την Μπερνάρντα Άλμπα, μια γυναίκα με αυταρχική συμπεριφορά απέναντι στις πέντε κόρες της. Πως εξηγείτε αυτός ο αυταρχισμός, τι μπορεί να συμβολίζει, και ποιο πιστεύετε ότι είναι το σημαντικότερο στοιχείο που ωθεί την πρωταγωνίστρια να τηρεί αυτή την αμείλικτη στάση μέχρι το τέλος;

Η Μπερνάρντα που υποδύομαι είναι μία πράγματι αυταρχική γυναίκα, γεγονός όμως που αιτιολογείται αν σκεφτούμε την εποχή που διαδραματίζεται το έργο, το φασιστικό καθεστώς του Φράνκο που παραμονεύει και βέβαια το γεγονός της διπλής χηρείας της, πράγμα που την αναγκάζει να είναι και μάνα και πατέρας για τις πέντε κόρες της. Θεωρώ ότι η αμείλικτη στάση της μέχρι τέλους υπαγορεύεται από το κοινωνικό status quo, από την επιρροή της κοινής γνώμης και από ένα εντελώς δικό της αίσθημα δικαίου απέναντι στις κόρες της.

Χαρακτηριστικό στοιχείο της παράστασης αποτελεί το γεγονός ότι δεν εμφανίζεται ποτέ επί σκηνής, αν και πρωταγωνιστής, ο Πέπε Ρομάνο, ούτε φυσικά και κανένας άλλος άνδρας. Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι ο συγγραφέας προέβη σε αυτό τον συμβολισμό και τι, ενδεχομένως, θέλει να πετύχει με αυτόν;

Είναι γνωστό ότι σε όλα τα λογοτεχνικά έργα κυρίαρχο ρόλο παίζουν τα σύμβολα, οι φωνές και οι σιωπές. Στο συγκεκριμένο έργο ο συγγραφέας επιλέγει να μην παρουσιάσει καθόλου τον Πέπε Ρομάνο γιατί η παρουσία του γίνεται πιο έντονη με την… απουσία του. Με αυτή την απουσία πετυχαίνει να είναι παντού παρών και να νοηματοδοτεί τις εξελίξεις και την τελική έκβαση του έργου. Άρα θέλει να πετύχει – να δείξει – , την καταλυτική επίδραση του άνδρα ακόμα και όταν είναι απώνž πόσο μάλλον στις απόλυτα πατριαρχικές κοινωνίες της ισπανικής επαρχίας που περιγράφει.

Στο έργο βλέπουμε τις κόρες της Μπερνάντα Άλπμα να είναι θύματα των κοινωνικών στερεοτύπων σχετικά με την κοινωνική τάξη, τη θρησκεία, τη σεξουαλική ηθική,  το ρόλο του άνδρα και της γυναίκας. Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι έχουμε προοδεύσει ως κοινωνία ώστε αυτά να εξαλειφθούν και κυρίως το φαινόμενο της διάκρισης μεταξύ των δύο φύλων;

Ανέκαθεν σ΄όλες τις κοινωνίες επικρατούν στερεοτυπικά πρότυπα και προκαταλήψεις που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις ανθρώπινες συμπεριφορές. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα επίδρασής τους στις ψυχές των ανθρώπων αποτελεί το έργο «το σπίτι της Μπερνάρντα Αλμπα» του Lorca. Αν εξαιρέσουμε τις «κοινωνίες» εκτός δυτικού κόσμου, σίγουρα από τότε μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει πολλά .Οι κοινωνίες στον δυτικό κόσμο είναι πια πιο ανεκτικές στο «διαφορετικό» και πιο «ανοιχτές» στις εξελίξεις. Ιδιαίτερα όσον αφορά στην ισότητα μεταξύ των δυο φύλων, έχει θεσπιστεί –τουλάχιστον νομοθετικά- και αυτό που απομένει είναι να γίνει και συνείδηση στις καρδιές των ανθρώπων,  ώστε η εφαρμογή της να οδηγήσει σε πιο ανθρώπινες κοινωνίες.

Το γεγονός ότι το έργο του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα είναι βασισμένο σε αληθινή ιστορία θεωρείτε ότι λειτουργεί καταλυτικά στα συναισθήματα αλλά και την ταύτιση που μπορεί να έχει ο θεατής με κάποιον από της ρόλους της παράστασης;

Η αλήθεια στα λογοτεχνικά, θεατρικά και κινηματογραφικά έργα είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας ταύτισης του κοινού με τα δρώντα πρόσωπα. Ακόμα και αν στην αλήθεια προστίθενται στοιχεία μυθοπλασίας – για να γίνει το έργο πιο παραστατικό –, πάντα οι άνθρωποι ξέροντας ότι αυτό που βλέπουν δεν είναι τελείως φανταστικό, ταυτίζονται με κάποιο πρόσωπο που το θεωρούν οικείο και έτσι ίσως επιτυγχάνεται ευκολότερα «ο έλεος και ο φόβος», στοιχεία δυνατά και ζητούμενα και στην αρχαία τραγωδία.