Η Κομισιόν προτείνει ενίσχυση του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της Ε.Ε.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε σήμερα μια στοχευμένη αύξηση των δαπανών της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να στηριχθεί οικονομικά η Ουκρανία, να χρηματοδοτηθούν νέες δράσεις στον τομέα της μετανάστευσης και να στηριχθούν επενδύσεις σε στρατηγικές βιομηχανίες.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αντιμετωπίζει μια σειρά πρωτοφανών και απρόβλεπτων προκλήσεων μετά την έγκριση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) το 2020. Λίγο μετά την έξοδο από μία από τις βαθύτερες παγκόσμιες οικονομικές κρίσεις εδώ και περισσότερα από 100 χρόνια, η βάναυση εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είχε τεράστιες ανθρωπιστικές, οικονομικές και δημοσιονομικές συνέπειες, αναφέρει σε ανακοίνωση της η Κομισιόν.

Όπως σημειώνει, μετά την πανδημία η μετανάστευση αυξήθηκε, ασκώντας πιέσεις στις ικανότητες υποδοχής και ενσωμάτωσης των κρατών μελών. Στο πλαίσιο του νέου συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο, η Ένωση και τα κράτη μέλη θα αναλάβουν νέες ευθύνες, οι οποίες συνεπάγονται πρόσθετο κόστος.

Η έντονη αύξηση του πληθωρισμού και των επιτοκίων είχε αντίκτυπο στον προϋπολογισμό της Ένωσης, μεταξύ άλλων λόγω της απότομης αύξησης του κόστους χρηματοδότησης του NextGenerationEU.

Έπειτα από μια σειρά διαταραχών της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού, η ΕΕ καταβάλλει προσπάθειες για την αύξηση της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της. Χρειάζεται να πραγματοποιηθούν σημαντικές επενδύσεις για την προώθηση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας σε τεχνολογίες που είναι κρίσιμες για την παραμονή της Ευρώπης σε ηγετική θέση.

Εντός των υφιστάμενων ορίων του, ο προϋπολογισμός της ΕΕ έχει τροφοδοτήσει μια ισχυρή απόκριση από την ΕΕ, αντλώντας από τις περιορισμένες εγγενείς δυνατότητες ευελιξίας του και μέσω εκτενούς αναπρογραμματισμού. Η αντιμετώπιση αυτών των πολλαπλών προκλήσεων έχει φτάσει τους πόρους του προϋπολογισμού της ΕΕ στα όρια της εξάντλησης, γεγονός που εμποδίζει την ικανότητά του να αντιμετωπίσει ακόμη και τις πλέον επείγουσες προκλήσεις.

Στόχος των σημερινών προτάσεων, όπως αναφέρει η Επιτροπή, είναι να προβλεφθούν στοχευμένες ενισχύσεις σε περιορισμένο αριθμό τομέων προτεραιότητας, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ μπορεί να συνεχίσει να παράγει αποτελέσματα για την επίτευξη των σημαντικότερων στόχων. Τα κύρια στοιχεία είναι τα εξής:

Μια διευκόλυνση για την Ουκρανία, βάσει επιχορηγήσεων, δανείων και εγγυήσεων, με συνολική ικανότητα 50 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2024-2027 για τη χρηματοδότηση των άμεσων αναγκών, της ανάκαμψης και του εκσυγχρονισμού της Ουκρανίας στην πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ.

Ενίσχυση του προϋπολογισμού της ΕΕ για να αντιμετωπιστούν οι εσωτερικές και εξωτερικές διαστάσεις της μετανάστευσης και να καλυφθούν οι ανάγκες που προκύπτουν από τις παγκόσμιες συνέπειες του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, καθώς και να ενισχυθούν οι εταιρικές σχέσεις με βασικές τρίτες χώρες κατά 15 δισ. ευρώ.

Μια πλατφόρμα στρατηγικών τεχνολογιών για την Ευρώπη (STEP) για την προώθηση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας της ΕΕ όσον αφορά κρίσιμες τεχνολογίες, στον ψηφιακό τομέα και τους τομείς της υπερπροηγμένης τεχνολογίας, της καθαρής τεχνολογίας και της βιοτεχνολογίας. Για να μπορεί να αναπτυχθεί επί τόπου με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα, η πλατφόρμα αυτή συμπληρώνει και βασίζεται σε υφιστάμενα μέσα, όπως το InvestEU, το Ταμείο Καινοτομίας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας (ΕΣΚ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, ενώ παράλληλα εισάγει νέες δυνατότητες ευελιξίας και κίνητρα για τη χρηματοδότηση της συνοχής και τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.

Ένας αποτελεσματικός μηχανισμός για την κάλυψη του υψηλότερου κόστους χρηματοδότησης του NextGenerationEU που οφείλεται στην άνευ προηγουμένου άνοδο των επιτοκίων. Ένα νέο ειδικό “μέσο EURI” θα καλύπτει αποκλειστικά τις δαπάνες που υπερβαίνουν τις αρχικές προβλέψεις που έγιναν το 2020.

Επιπλέον, η διοικητική ικανότητα της ΕΕ θα προσαρμοστεί ώστε να ανταποκρίνεται στα νέα καθήκοντα που έχουν αποφασιστεί από τους συννομοθέτες από το 2020 και να καλύπτει τις συμβατικές υποχρεώσεις μετά την προσαρμογή τους στον πληθωρισμό.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. φον ντερ Λάιεν δήλωσε σχετικά: “Ο προϋπολογισμός μας είναι ένα καίριο εργαλείο πολιτικής για την αντιμετώπιση των τεράστιων συλλογικών μας προκλήσεων. Όμως η πίεση αυξάνεται. Σήμερα προτείνουμε τη στοχευμένη αύξηση των δαπανών της ΕΕ ώστε να παράσχουμε σταθερή χρηματοδοτική στήριξη στην Ουκρανία, να χρηματοδοτήσουμε τις δράσεις μας στον τομέα της μετανάστευσης και να στηρίξουμε τις επενδύσεις σε στρατηγικές βιομηχανίες. Μαζί είμαστε ισχυρότεροι.”

Τομείς που πρόκειται να ενισχυθούν

1. Μακροπρόθεσμη στήριξη για την Ουκρανία

Στο πλαίσιο της σημερινής αναθεώρησης, η Επιτροπή προτείνει ειδική διευκόλυνση για τη στήριξη της Ουκρανίας έως το 2027. Αυτή θα λάβει τη μορφή ενός ολοκληρωμένου και ευέλικτου μέσου με συνολική ικανότητα 50 δισ. ευρώ για την περίοδο 2024-2027. Τα ετήσια ποσά θα καθορίζονται κάθε χρόνο ανάλογα με τις ανάγκες της Ουκρανίας και την εξελισσόμενη κατάσταση. Το μέσο αυτό θα εξασφαλίσει σταθερή και προβλέψιμη χρηματοδότηση εντός ενός πλαισίου που συμβάλλει στη βιωσιμότητα των οικονομικών της Ουκρανίας, διασφαλίζοντας παράλληλα την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Με βάση ένα σχέδιο για την Ουκρανία που θα υποβάλει η κυβέρνηση της Ουκρανίας, η διευκόλυνση για την Ουκρανία θα στηρίξει τις προσπάθειες της χώρας αυτής να διατηρήσει τη μακροοικονομική της σταθερότητα, να προωθήσει την ανάκαμψη και να εκσυγχρονιστεί, εφαρμόζοντας παράλληλα βασικές μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο της ενταξιακής πορείας της στην ΕΕ.

Η χρηματοδότηση θα παρέχεται με τη μορφή δανείων και μη επιστρεπτέας στήριξης (επιχορηγήσεις και εγγυήσεις). Η κατανομή μεταξύ δανείων και επιχορηγήσεων στην πράξη θα αποφασίζεται επίσης σε ετήσια βάση.

Η δανειακή στήριξη θα χρηματοδοτηθεί με τη λήψη δανείων από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, τα οποία θα εξασφαλίζονται από το ελεύθερο περιθώριο του προϋπολογισμού της ΕΕ. Η μη επιστρεπτέα στήριξη θα χρηματοδοτείται μέσω του ετήσιου προϋπολογισμού της ΕΕ από ένα νέο ειδικό μέσο, το “αποθεματικό για την Ουκρανία”, με πόρους υπέρ των ανώτατων ορίων δαπανών του ΠΔΠ.

2. Διαχείριση της μετανάστευσης, ενίσχυση των εταιρικών σχέσεων και αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης

Η αστάθεια στις γειτονικές χώρες της Ευρώπης και οι ανθρωπιστικές ανάγκες σε τρίτες χώρες επιδεινώνονται. Για να εξακολουθήσει να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει τις εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις στον τομέα της μετανάστευσης και να ενισχύει τις εταιρικές σχέσεις της ΕΕ με βασικές τρίτες χώρες, η Επιτροπή προτείνει τις ακόλουθες στοχευμένες ενισχύσεις του προϋπολογισμού της ΕΕ.

-Για να παρασχεθεί επαρκής χρηματοδότηση για τη διαχείριση της μετανάστευσης και των συνοριακών ελέγχων, καθώς και για την εφαρμογή του νέου συμφώνου για τη μετανάστευση, η Επιτροπή προτείνει τη χορήγηση 2 δισεκατομμυρίων ευρώ.

-Για να μπορεί η Ένωση να ανταποκριθεί στην αυξημένη οικονομική και γεωπολιτική αστάθεια, η Επιτροπή προτείνει να αυξηθεί το ανώτατο όριο του τομέα 6 (Γειτονικές χώρες και κόσμος) με άλλα 10,5 δισ. ευρώ.

-Για να στηριχθεί η ικανότητα της Ένωσης να αντιδρά σε κρίσεις και φυσικές καταστροφές, το ειδικό μέσο “αποθεματικό αλληλεγγύης και επείγουσας βοήθειας” θα πρέπει να ενισχυθεί κατά 2,5 δισ. ευρώ ετησίως.

3. Προώθηση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας μέσω μιας ευρωπαϊκής πλατφόρμας στρατηγικών τεχνολογιών (STEP)

Για να στηρίξει την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της ΕΕ μέσω επενδύσεων σε κρίσιμες τεχνολογίες, σύμφωνα με τις εξαγγελίες της προέδρου κ. φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης τον Σεπτέμβριο του 2022, η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία μιας νέας πλατφόρμας στρατηγικών τεχνολογιών για την Ευρώπη (STEP) που θα έχει την ικανότητα να αποφέρει επενδύσεις ύψους 160 δισ. EUR.

Η STEP θα βασιστεί σε υφιστάμενα προγράμματα: InvestEU, Ταμείο Καινοτομίας, Ορίζων Ευρώπη, Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, EU4Health, Ψηφιακή Ευρώπη και ταμεία συνοχής. Επιπλέον, θα δημιουργηθεί μια καινοτόμος και δυναμική δομή που θα κατευθύνει την υφιστάμενη χρηματοδότηση σε έργα της STEP και θα επιταχύνει την εφαρμογή σε τομείς οι οποίοι έχουν χαρακτηριστεί ως ζωτικής σημασίας για την πρωτοκαθεδρία της Ευρώπης.

Σε όλα τα προγράμματα, η Επιτροπή προτείνει μια “σφραγίδα κυριαρχίας” που θα επιτρέπει καλύτερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση σε όλα τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ μέσα.

Για να τονωθούν οι επενδύσεις στην ανάπτυξη και την κατασκευή κρίσιμων ψηφιακών, υπερπροηγμένων και καθαρών τεχνολογιών και βιοτεχνολογιών, καθώς και στις αντίστοιχες αξιακές αλυσίδες τους, η Επιτροπή προτείνει επίσης να διατεθούν επιπλέον 10 δισ. ευρώ σε στοχευμένα προγράμματα: 3 δισ. ευρώ για το InvestEU, 0,5 δισ. ευρώ για το πρόγραμμα “Ορίζων Ευρώπη”, 5 δισ. ευρώ για το Ταμείο Καινοτομίας και 1,5 δισ. ευρώ για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας. Οι εν λόγω προσαυξήσεις, σε συνδυασμό με τα κίνητρα της πολιτικής συνοχής και του ΜΑΑ, μπορούν να οδηγήσουν σε επενδύσεις ύψους περίπου 160 δισ. ευρώ από ευρωπαϊκές επιχειρήσεις σε έργα που προωθούν την ευρωπαϊκή κυριαρχία.

Τέλος, η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία μιας νέας “υπηρεσίας μίας στάσης” και μιας νέας ειδικής διαδικτυακής πύλης κυριαρχίας για τη στήριξη των φορέων υλοποίησης έργων και των χωρών της ΕΕ στις επενδύσεις τους στο πλαίσιο της STEP που υποστηρίζονται από τα διάφορα ταμεία της ΕΕ.

Επόμενα βήματα

Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού καθώς και οι διάφορες νομοθετικές προτάσεις που υποβλήθηκαν σήμερα θα εξεταστούν τώρα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και από τα κράτη μέλη της ΕΕ στο Συμβούλιο.

Για να διασφαλιστεί ότι η ΕΕ διαθέτει τους αναγκαίους πόρους για να συνεχίσει να αντιμετωπίζει τις σημερινές και μελλοντικές προκλήσεις, είναι ουσιαστικής σημασίας να επιτευχθεί εγκαίρως συμφωνία σχετικά με τη δέσμη. Η Επιτροπή αναμένει από την ισπανική προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιταχύνει τις εργασίες του Συμβουλίου με σκοπό την ταχεία επίτευξη συμφωνίας αμέσως μετά το καλοκαίρι. Οι διαπραγματεύσεις, συμπεριλαμβανομένης της έγκρισης του Κοινοβουλίου, πρέπει να ολοκληρωθούν πριν από το τέλος του έτους, δεδομένου ότι ήδη το 2024 θα προκύψουν επείγοντες δημοσιονομικοί περιορισμοί.