Στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριών ετών, έριξε τα επιτόκια η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας (TCMB), μετά από συνεδρίαση της Επιτροπής Επιτοκίων την Πέμπτη.
Η TCMB μείωσε τα επιτόκια στο 8,5% από 9%. Αναλυτές από το Reuters, αλλά και το Bloomberg Economics είχαν προβλέψει ότι θα μειώσει το επιτόκιο αναφοράς κάτω από το 8% για πρώτη φορά από το 2016. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι που συμμετείχαν σε έρευνα του Bloomberg ανέμεναν μείωση κατά μια πλήρη ποσοστιαία μονάδα.
“Αν και τα πρόσφατα ανακοινωθέντα στοιχεία για την οικονομική δραστηριότητα ήταν σε πιο θετικά επίπεδα από τα αναμενόμενα, οι ανησυχίες για ύφεση συνεχίζονται στις οικονομίες των ανεπτυγμένων χωρών λόγω των επιπτώσεων των γεωπολιτικών κινδύνων και των αυξήσεων των επιτοκίων. Παρά τις αρνητικές επιπτώσεις των περιορισμών της προσφοράς σε ορισμένους τομείς, ιδίως στα βασικά τρόφιμα, χάρη στα εργαλεία στρατηγικής λύσης που ανέπτυξε η Τουρκία, ο πληθωρισμός παραγωγών και καταναλωτών σε διεθνή κλίμακα εξακολουθεί να είναι υψηλός. Οι επιπτώσεις του υψηλού παγκόσμιου πληθωρισμού στις προσδοκίες για τον πληθωρισμό και στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές παρακολουθούνται στενά. Ανάλογα με τις οικονομικές προοπτικές που διαφέρουν μεταξύ των χωρών, η απόκλιση στα βήματα της νομισματικής πολιτικής και στις επικοινωνίες των κεντρικών τραπεζών των αναπτυγμένων χωρών συνεχίζεται. Παρατηρείται ότι συνεχίζονται οι προσπάθειες εξεύρεσης λύσεων με νέες υποστηρικτικές πρακτικές και εργαλεία που αναπτύσσουν οι κεντρικές τράπεζες για την αύξηση της αβεβαιότητας στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Επιπλέον, οι χρηματοπιστωτικές αγορές αντανακλούν τις προσδοκίες ότι οι κεντρικές τράπεζες, οι οποίες αυξάνουν τα επιτόκια έναντι των κινδύνων ύφεσης, θα τερματίσουν σύντομα τους κύκλους αύξησης των επιτοκίων”, ανέφερε η TCMB σε ανακοίνωσή της.
Με τις κρίσιμες εκλογές να έρχονται, η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής εξακολουθούσε την dovish προσέγγισή της ακόμη και πριν από τους δύο σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου που βύθισαν στον όλεθρο επαρχίες που αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα δέκατο της οικονομικής παραγωγής της Τουρκίας. Η καταστροφή που σκότωσε περισσότερους από 42.000 ανθρώπους στην Τουρκία και κατέστρεψε χιλιάδες κτήρια, πρόσθεσε την επείγουσα ανάγκη η κεντρική τράπεζα να παράσχει ένα σωρό νομισματικά μέτρα τόνωσης, παρά το γεγονός ότι τα επιτόκια είναι ήδη σχεδόν 50% κάτω από το μηδέν όταν προσαρμοστούν στον πληθωρισμό.
Ο Ιμπραΐμ Αξόι, επικεφαλής οικονομολόγος της HSBC Asset Management Τουρκίας, ανέμενε μείωση επιτοκίων μεγαλύτερη από την κίνηση των 100 μονάδων βάσης που παρατηρήθηκε πριν από την καταστροφή “εξαιτίας των αρνητικών επιπτώσεων του σεισμού στην οικονομική δραστηριότητα”.
Ξεπερνώντας τη χειρότερη κρίση πληθωρισμού από το 1998, η οικονομία αντιμετωπίζει ένα νέο σοκ που απειλεί την ανάπτυξη και θα επιβαρύνει έναν προϋπολογισμό που έκλεισε πέρυσι με το μικρότερο έλλειμμά του εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Η καταστροφή αλλάζει επίσης τον πολιτικό σχεδιασμό για τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, επιφέροντας κατηγορίες από την αντιπολίτευση σχετικά με τον χειρισμό της προσπάθειας βοήθειας από την κυβέρνηση.
“Δεδομένου του υψηλού και αυξανόμενου ανθρωπιστικού και οικονομικού τέλους της καταστροφής, βλέπουμε την κεντρική τράπεζα να φορτώνει το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής μείωσης των επιτοκίων μέχρι τον Φεβρουάριο και να εκτελεί το υπόλοιπο πιο κοντά στις εκλογές. Μεταξύ αυτών των δύο δράσεων είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά εργαλεία. Η μείωση των επιτοκίων πιθανότατα θα αυξήσει την πίεση στη λίρα, η οποία θα περιορίσει την αναμενόμενη επιβράδυνση των κερδών των τιμών”, αναφέρει η Σέλβα Μπαχάρ Μπαζίκι, οικονομολόγος του Bloomberg Economics.
Με την πεποίθηση ότι τα χαμηλότερα επιτόκια μπορούν να μετριάσουν τον πληθωρισμό, ο Ερντογάν έχει αποφασιστεί να ωθήσει το κόστος δανεισμού όλο και χαμηλότερα ακόμη και πέρα από τις 500 μονάδες βάσης νομισματικής χαλάρωσης που έγιναν πέρυσι. Και τον Ιανουάριο, η TCMB αφαίρεσε, από τη δήλωσή της μια φράση ότι τα τρέχοντα επιτόκια βρίσκονται σε “επαρκές” επίπεδο, ένα σημάδι που ερμηνεύτηκε από ορισμένους οικονομολόγους ότι επρόκειτο για βαθύτερες περικοπές.
Μια ολοένα και πιο επεκτατική νομισματική πολιτική δεν θα κάνει τίποτα για να αντισταθμίσει τους κινδύνους για τον πληθωρισμό που απλώς επιβραδύνθηκε σε λιγότερο από 60% σε ετήσια βάση για πρώτη φορά μετά από σχεδόν ένα χρόνο. Μπορεί να βρεθεί υπό πίεση μετά τους σεισμούς, με δημοσιονομικά κίνητρα και την απειλή για την προμήθεια προϊόντων διατροφής όπως το κρέας, στοιχεία που ωθούν την JPMorgan να αυξήσει την εκτίμησή της για τον πληθωρισμό στο τέλος του έτους στο 45% από 43%.
Η προσέγγιση θα μπορούσε επίσης να φέρει τη λίρα σε μεγαλύτερο κίνδυνο μετά από μήνες σχετικής σταθερότητας, κυρίως χάρη στα μέτρα και τις παρεμβάσεις της TCMB που τα στελέχη του Bloomberg Economists εκτιμούν ότι κόστισαν 108 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι.
Η Standard Chartered έχει προειδοποιήσει ότι το τουρκικό νόμισμα θα μπορούσε να αποδυναμωθεί στα 36 ανά δολάριο ΗΠΑ – από λίγο κάτω από το 19 – εάν συνεχιστούν οι τρέχουσες εξαιρετικά χαλαρές πολιτικές μετά τις εκλογές. Η λίρα έχει υποχωρήσει 0,9% μέχρι στιγμής φέτος, αφού έχασε σχεδόν 29% έναντι του αμερικανικού νομίσματος το 2022.
Αλλά είναι η έκταση της καταστροφής που πιθανότατα θα δώσει τον τόνο στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, με το συνολικό κόστος της καταστροφής να ανέρχεται σε 84 δισεκατομμύρια δολάρια. Για να ελαφρύνει το βάρος για τους δανειστές, η TCMB έχει ήδη εισαγάγει μια σειρά από απαλλαγές, συμπεριλαμβανομένων εξαιρέσεων από τα υποχρεωτικά αποθεματικά για μέρος της πίστωσης στη ζώνη του σεισμού.
Ο Τούρκος οικονομολόγος της JPMorgan, Φατίχ Ακτσελίκ, ο οποίος ανέμενε από την κεντρική τράπεζα να μειώσει το δείκτη αναφοράς της κατά 100 μονάδες βάσης αυτή την εβδομάδα, είπε ότι “δεν αποκλείει περισσότερες μειώσεις επιτοκίων ενόψει των εκλογών”.