Η επόμενη μέρα της επίθεσης στο Ιράν και το άγνωστο τέλος

Τα ξημερώματα της Κυριακής 22 Ιουνίου, οι ΗΠΑ προχώρησαν τελικά στο – λίγο έως πολύ αναμενόμενο – χτύπημα κατά τριών πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν, του Isfahan, του Natanz και του «απόρθητου» Fordow. Η χρήση, για πρώτη φορά, της πανίσχυρης διατρητικής βόμβας GBU-57A/B MOP (Massive Ordnance Penetrator), η οποία μεταφέρει 2.400 κιλά ισχυρής εκρηκτικής ύλης και μπορεί να διαπεράσει σκυρόδεμα πάχους έως και 60 μέτρων, ενδέχεται να αποτελέσει τον παράγοντα που θα γείρει την πλάστιγγα υπέρ του Ισραήλ.

Γράφει ο *Στάθης Κυριακίδης

Φυσικά, το ρίσκο της απόφασης του Προέδρου Τραμπ ήταν και παραμένει μεγάλο, καθώς δεν είχε την εσωτερική στήριξη, δεδομένου ότι δεν ζήτησε την έγκριση του Κογκρέσου. Επιπλέον, είναι αμφίβολο κατά πόσον έχει και τη νομιμοποίηση της αμερικανικής κοινής γνώμης. Ας μην λησμονούμε ότι ένα από τα βασικά του προεκλογικά συνθήματα ήταν η λήξη των πολέμων και – σε κάθε περίπτωση – η μη εμπλοκή των ΗΠΑ σε αυτούς.

Στην εν λόγω «χειρουργική», όπως την αποκάλεσε ο ίδιος, επίθεση – και ειδικά στην προσβολή των υπόγειων εγκαταστάσεων του Fordow – οι κίνδυνοι ήταν εξαρχής δύο: αφενός η αποτυχία πρόκλησης συντριπτικού πλήγματος, δεδομένου ότι η διατρητική βόμβα είχε χρησιμοποιηθεί μόνο σε προσομοιώσεις, και το σκυρόδεμα του Ιράν είναι ιδιαίτερα ενισχυμένο· αφετέρου, η πιθανότητα έκλυσης ραδιενέργειας από τα πλήγματα, που θα στρέφονταν την παγκόσμια κοινή γνώμη εναντίον του και θα είχε – ενδεχομένως – απρόβλεπτες συνέπειες.

Για το δεύτερο, τόσο οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας όσο και η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΔΥΑΕ) διαβεβαίωσαν – κατόπιν σχετικών μετρήσεων – ότι δεν υπήρξε ραδιενεργή διαρροή. Για το πρώτο, όμως, θα περάσει αρκετός χρόνος μέχρι να αποδειχθεί το μέγεθος της ζημιάς στις εγκαταστάσεις και, κατ’ επέκταση, στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ιδίως εφόσον επιβεβαιωθεί ότι τουλάχιστον το Fordow είχε εκκενωθεί τρεις ημέρες πριν την επίθεση, με το υλικό να έχει μεταφερθεί σε άγνωστη τοποθεσία.

Με κομμένη την ανάσα, ο πλανήτης αναμένει πλέον την απάντηση του Ιράν, της οποίας η φύση εξαρτάται από δύο βασικούς παράγοντες: τον βαθμό καταστροφής των πυρηνικών του εγκαταστάσεων και τη συνολική επιχειρησιακή του ικανότητα, μετά και τους εκτεταμένους βομβαρδισμούς της ισραηλινής αεροπορίας. Εν ολίγοις, το κατά πόσον τα στρατηγικά του αποθέματα σε βαλλιστικούς πυραύλους, drones και λοιπά συστήματα, καθώς και η δυνατότητα αναπλήρωσης ή προμήθειας νέων από φιλικά προσκείμενες χώρες όπως το Πακιστάν και η Κίνα, επαρκούν για τη διατήρηση επιχειρησιακού ρυθμού υψηλής έντασης.

Μία πρώτη αντίδραση θα μπορούσε να είναι η αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης. Ωστόσο, αυτό δεν συνάδει με την ιδιοσυγκρασία του ισλαμικού καθεστώτος και ενέχει τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης λόγω λαϊκής δυσαρέσκειας.

Η δεύτερη επιλογή είναι η άμεση, «εν θερμώ» απάντηση, με προσβολή αμερικανικών στόχων στην ευρύτερη ή και απομακρυσμένες περιοχές. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η απόφαση του Κοινοβουλίου για το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, με προφανώς καταστροφικές συνέπειες και για το ίδιο το Ιράν. Το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας θα λάβει την τελική απόφαση, ωστόσο το παγκόσμιο οικονομικό κόστος θα είναι τεράστιο, καθώς από τα Στενά διέρχεται το 25% της παγκόσμιας διακίνησης υδρογονανθράκων.

Η τρίτη επιλογή είναι η στάση αναμονής και ο προσεκτικός σχεδιασμός της απάντησης, σε συνεργασία με συμμάχους και συνεργαζόμενες τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως οι Χούθι της Υεμένης. Αυτή η προσέγγιση, σε συνδυασμό με την κλιμάκωση επιθέσεων σε κατοικημένες περιοχές του Ισραήλ, ίσως κριθεί ως η πιο ασφαλής.

Όσον αφορά τις ΗΠΑ, όπως δήλωσε και ο Πρόεδρος Τραμπ, δεν σκοπεύουν να συνεχίσουν τις επιχειρήσεις, εφόσον το Ιράν δεν πλήξει στόχους αμερικανικών συμφερόντων. Καλεί μάλιστα την Τεχεράνη σε διάλογο, για κατάπαυση του πυρός και μια νέα μακροπρόθεσμη συμφωνία για το πυρηνικό της πρόγραμμα. Ωστόσο, είναι πλέον σαφές ότι ο Πρόεδρος έχει μπει σε σπιράλ κλιμάκωσης που δεν ελέγχει – και αυτό ακριβώς ήταν το βασικό επιχείρημα όσων αντιτάχθηκαν στην επίθεση.

Σε ό,τι αφορά τους υπόλοιπους δρώντες της περιοχής, το Ισραήλ εμφανίζεται ικανοποιημένο και εντείνει τις επιχειρήσεις του. Η Ρωσία, στρατηγικός εταίρος του Ιράν, περιορίζεται σε ρητορικές καταδίκες και υπενθυμίζει ότι δεν υπάρχει συμφωνία αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής. Η Κίνα τηρεί στάση επιφυλακτικότητας. Και οι δύο αυτές χώρες, αν και δεν επιθυμούν αλλαγή καθεστώτος, αξιολογούν τις εξελίξεις με διαφορετικά κριτήρια.

Το Πακιστάν, ως πυρηνική δύναμη, στέκεται ανοιχτά στο πλευρό του Ιράν και ενδέχεται να αποτελέσει πηγή αναπλήρωσης στρατηγικών αποθεμάτων. Οι αραβικές χώρες καταδίκασαν την αμερικανική εμπλοκή και τις ισραηλινές επιθέσεις, ωστόσο ενδεχόμενη αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν δεν θα τις δυσαρεστούσε. Τέλος, η γειτονική Τουρκία έχει βάσιμους λόγους ανησυχίας: δεν επιθυμεί αποσταθεροποίηση του Ιράν, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει αφενός σε νέες προσφυγικές ροές και αφετέρου στη δημιουργία ακόμη μίας αυτόνομης κουρδικής οντότητας στα σύνορά της.

Ένα είναι βέβαιο: οι επόμενες ημέρες θα είναι κρίσιμες, με παγκόσμιες συνέπειες.

*Υποναύαρχος εα, Μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Strategy International (SI).