Η άνοδος και η πτώση της κατασκευαστικής αυτοκρατορίας των Μπιν Λάντεν – Ο ρόλος του Μπιν Σαλμάν

Στη Δύση, το όνομα Μπιν Λάντεν είναι συνώνυμο με τα τρομακτικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Στη Σαουδική Αραβία, ωστόσο, η οικογένεια είναι γνωστή για ένα πράγμα πάνω απ’ όλα: ως η οικογένεια που έχτισε το Βασίλειο.

Όπως αναφέρουν οι Times του Λονδίνου, δεν υπάρχει διεθνής σύγκριση με τη δύναμη που κάποτε ασκούσε ο σαουδαραβικός όμιλος των Μπιν Λάντεν. Φανταστείτε όλες τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου συγκεντρωμένες σε μία, με βασιλική και κυβερνητική στήριξη.

Αφού ξεκίνησε από το μηδέν, ο όμιλος του Μοχάμεντ Μπιν Λάντεν, ο οποίος είχε καταφέρει να δημιουργήσει τον θρύλο του ανθρώπου που θα μπορούσε να καταφέρει τα πάντα, ανακαίνισε τα μεγάλα τζαμιά της Μέκκας και της Μεδίνας -τα σημαντικότερα μνημεία του Ισλάμ- και έχτισε παλάτια, ουρανοξύστες και πύργους.

Με την πάροδο των δεκαετιών, η εξουσία της οικογένειας μεταβιβάστηκε από τον πατέρα στους γιους. Ο Μοχάμεντ μπιν Λάντεν, ο οικοδόμος που είχε εντυπωσιάσει τόσο τον βασιλιά Φαϊζάλ της Σαουδικής Αραβίας, παντρεύτηκε τουλάχιστον 20 φορές και απέκτησε 54 παιδιά.

Από αυτά, μόνο ο Οσάμα -ο γιος μιας μάλλον χαμηλόβαθμης νεαρής συζύγου- στράφηκε στον εξτρεμισμό. Οι ετεροθαλείς αδελφοί του, εν τω μεταξύ, ήταν πιο πιθανό να βρεθούν να λιάζονται σε γιοτ στο Σεν Τροπέ ή να χορεύουν σε νυχτερινά κέντρα του Λονδίνου.

Το 1967, ο Μοχάμεντ σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα, και ο Σάλεμ, ο μεγαλύτερος γιος του, ανέλαβε τη διοίκηση. Αν και ήταν μόλις 21 ετών, κατάφερε να διατηρήσει τις στενές σχέσεις με τη βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας.

Όπως αναφέρει ο Steve Coll, συγγραφέας του βιβλίου “The Bin Ladens: An Arabian Family in the American Century” υποστήριξε πως κατάφερε να γίνει μέλος της βασιλικής αυλής και να επεκτείνει την οικογενειακή επιχείρηση.

Όταν ο Σάλεμ σκοτώθηκε το 1988 – επίσης σε αεροπορικό ατύχημα – ανέλαβε ο Μπακρ Μπιν Λάντεν, υποστηριζόμενος στενά από τον αδελφό του Σαφίκ.

Ενώ τα ετεροθαλή αδέλφια του μεγάλωναν την αυτοκρατορία τους, ο Οσάμα αφοσιώθηκε στην τζιχάντ, πολεμώντας με τους μουτζαχεντίν στο Αφγανιστάν. Εκείνη την εποχή, τους υποστήριζε η κυβέρνηση Ρέιγκαν στις ΗΠΑ και η σαουδαραβική ηγεσία.

Καθώς οι απόψεις του γίνονταν πιο ακραίες, ο Οσάμα άρχισε να μισεί τη βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας, θεωρώντας την ηθικά εκφυλισμένη και πολύ κοντά στη Δύση. Το ίδιο ίσχυε και για τους δικούς του συγγενείς, με την αγάπη τους για τα γρήγορα αυτοκίνητα και τις σύγχρονες ανέσεις.

Το 1988, ο Οσάμα μπιν Λάντεν ίδρυσε την Αλ Κάιντα. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, του είχε αφαιρεθεί η σαουδαραβική υπηκοότητα και μετακόμισε στο Σουδάν και στη συνέχεια στο Αφγανιστάν, όπου σχεδίασε τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.

Μετά την 11η Σεπτεμβρίου, οι Μπιν Λάντεν διατήρησαν τις προσοδοφόρες επαφές και διασυνδέσεις τους με τη σαουδαραβική ηγεσία. Παρά την αμαύρωση του ονόματος Μπιν Λάντεν, στη Σαουδική Αραβία η οικογένεια συνέχισε σε μεγάλο βαθμό τις δραστηριότητές της ως συνήθως.

Μπιν Σαλμάν εναντίον Μπιν Λάντεν

Ωστόσο, μια ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση θα ερχόταν σύντομα, με τη μορφή μιας τρομερής τραγωδίας και ενός φιλόδοξου νεαρού πρίγκιπα που ήθελε να φέρει τους ισχυρούς επιχειρηματίες στα μέτρα του.

Το 2015, λίγο πριν από την έναρξη του ετήσιου προσκυνήματος Χατζ στη Μέκκα, ένας γερανός που ανήκε στον σαουδαραβικό όμιλο Binladin κατέρρευσε στο Μεγάλο Τζαμί της πόλης, σκοτώνοντας περισσότερους από 100 ανθρώπους και τραυματίζοντας άλλους 400.

Στον όμιλο επιβλήθηκαν απαγορεύσεις για νέες συμβάσεις και αναθεωρήσεις των υφιστάμενων. Σε ορισμένα στελέχη απαγορεύτηκε η έξοδος από τη χώρα.

Την ίδια χρονιά, σύμφωνα με έρευνα του Reuters, ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν -τότε μόλις 29 ετών- προσέγγισε τον όμιλο Saudi Binladin με μια πρόταση: ήθελε να γίνει εταίρος στην εταιρεία.

Μία από τις πηγές που μίλησαν στο Reuters υποστήριξε ότι το ατύχημα στη Μέκκα έδωσε στην κυβέρνηση την ευκαιρία να κινηθεί εναντίον του ομίλου.

Ο Μπακρ Μπιν Λάντεν, επικεφαλής του ομίλου, κωλυσιεργούσε – ισχυριζόμενος ότι έπρεπε να συμβουλευτεί άλλους μετόχους πριν λάβει μια απόφαση. Η ταλάντευση του αυτή δεν έγινε δεκτή με καλό μάτι.

Μέσα σε δύο χρόνια, ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν ήταν πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας και η αυτοκρατορία Μπιν Λάντεν βρισκόταν σε ελεύθερη πτώση.

Όταν σχεδόν 400 από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους του Βασιλείου -συμπεριλαμβανομένων επιχειρηματιών και βασιλικών – συνελήφθησαν στο Ritz Carlton στο Ριάντ με εντολή του Μπιν Σαλμάν τον Νοέμβριο του 2017, ανάμεσά τους ήταν και τρεις αδελφοί Μπιν Λάντεν, συμπεριλαμβανομένου του Μπακρ.

Τελικά, σύμφωνα με το Reuters, ο έλεγχος του ενός τρίτου του οικογενειακού ομίλου δόθηκε στο σαουδαραβικό κράτος. Ο Μπακρ Μπιν Λάντεν, κάποτε ένας από τους ισχυρότερους άνδρες της χώρας, κρατήθηκε μέχρι τον περασμένο Μάιο, οπότε και αφέθηκε ελεύθερος.

Μετά από δεκαετίες στο κέντρο της δημόσιας ζωής της Σαουδικής Αραβίας, ένας νεαρός πρίγκιπας γονάτισε την αυτοκρατορία των Μπιν Λάντεν.

“Εξακολουθούν να είναι πολύ σεβαστοί, αλλά πολύ περιορισμένοι”, δήλωσε πηγή προσκείμενη στην οικογένεια. “Ο Μπακρ απελευθερώθηκε και τους έχουν αφήσει ήσυχους”.