H μοναδική χαμένη ευκαιρία επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 νμ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω θεσμικών οργάνων όπως ο EMODnet και η Οδηγία Θαλάσσιου Σχεδιασμού του Νοεμβρίου 2024, αναγνωρίζει ξεκάθαρα το δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια (ν.μ.).

Γράφει ο *αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Κούσαντας

Ο Χάρτης της Σεβίλλης και τα ευρωπαϊκά επίσημα έγγραφα περιλαμβάνουν την Ελλάδα με αυτή τη γεωγραφική απεικόνιση, κατοχυρώνοντας το δικαίωμα αυτό στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS). Παρ’ όλα αυτά, η ελληνική πολιτική ηγεσία συνεχίζει να διστάζει να το εφαρμόσει, παγιδευμένη σε έναν φαύλο κύκλο φοβικών συνδρόμων και εσωτερικών ισορροπιών εξουσίας.

Η υποβολή του Εθνικού Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΕΘΧΣ) με καθυστέρηση τεσσάρων ετών και χωρίς την επίσημη πρόβλεψη για 12 ν.μ., αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα χαμένης στρατηγικής ευκαιρίας. Αν η Ελλάδα είχε συμπεριλάβει την πρόβλεψη αυτή στον ΕΘΧΣ, θα είχε κατοχυρώσει ισχυρότερα τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. Επιπλέον, θα περιόριζε δραστικά τις τουρκικές μονομερείς αξιώσεις περί «γκρίζων ζωνών», θα ενίσχυε την Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη (ΑΟΖ) και θα απέτρεπε την παράνομη τουρκική αλιεία, προστατεύοντας ουσιαστικά τους Έλληνες αλιείς σε όλα τα νησιά.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία, βάσει UNCLOS και του άρθρου 309, ενισχύει τη θέση της Ελλάδας έναντι τρίτων χωρών και προσφέρει τη δυνατότητα μονομερούς επέκτασης χωρίς φόβο διεθνών κυρώσεων. Παράλληλα, η στρατιωτική ισχύς της Ελλάδας, με 60 νέα αεροσκάφη 4,5ης γενιάς, προσφέρει ένα κρίσιμο αποτρεπτικό υπόβαθρο για την υπεράσπιση αυτών των κυριαρχικών διεκδικήσεων. Ωστόσο, η στρατηγική αξιοποίηση αυτής της ισχύος απουσιάζει από τις πολιτικές αποφάσεις. Αν η Ελλάδα είχε κινηθεί το 2025 με βάση τα ευρωπαϊκά δεδομένα, σήμερα θα μιλούσαμε για ένα Αιγαίο θωρακισμένο από διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο.

Τελικά, η αδυναμία άσκησης αυτού του αναφαίρετου δικαιώματος δεν είναι μόνο διπλωματική ή νομική παράλειψη. Είναι μια βαθιά πολιτική αποτυχία που αφήνει ανοιχτές πληγές στην εθνική στρατηγική και διατηρεί ζωτικό χώρο σε εξωτερικές αμφισβητήσεις. Η επόμενη κίνηση, αν υπάρξει ποτέ, δεν θα είναι απλά ζήτημα νομικής τεκμηρίωσης, αλλά εθνικής επιβίωσης.