H ακρίβεια στα τρόφιμα και ο πληθωριστικός βραχνάς – Αιτίες και εκτιμήσεις για το μέλλον

Αν και ευρισκόμενος σε ρότα αποκλιμάκωσης, ο πληθωρισμός παραμένει σε επίπεδα που δεν επιτρέπουν εφησυχασμό και κυρίως συνεχίζει να προκαλεί πονοκέφαλο σε καταναλωτές και νοικοκυριά. Η «πηγή του κακού» προέρχεται από τα τρόφιμα, τα οποία συνεπικουρούνται από τον δείκτη υπηρεσιών που παραμένει σταθερά ψηλά τους τελευταίους μήνες.

Ιδίως για την ακρίβεια στα τρόφιμα, η δυσμενής συνθήκη έχει επισημανθεί, καταγραφεί και επιχειρηθεί να καταπολεμηθεί, μέσω και των μέτρων που έλαβε η κυβέρνηση όλο το προηγούμενο διάστημα. Ο πρωθυπουργός έκανε ιδιαίτερη αναφορά στα «παιχνίδια» των πολυεθνικών εταιρειών που πουλάνε τα προϊόντα τους πιο ακριβά στη χώρα μας σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και ζήτησε παρέμβαση της Κομισιόν.

Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι Έλληνες καταναλωτές πληρώνουν σε διπλάσια τιμή  ίδια προϊόντα, σε σχέση με τους Ιταλούς και Γάλλους καταναλωτές. Το ίδιο ακριβώς προϊόν, την ίδια επωνυμία, είναι και 50% κάτω σε γαλλικό ή ιταλικό σουπερμάρκετ, τη στιγμή που οι μισθοί των χωρών αυτών είναι αισθητά πιο υψηλοί σε σύγκριση μ’ αυτούς στη χώρα μας. Προφανώς, λοιπόν η συγκεκριμένη στρέβλωση έχει διαδραματίσει τον ρόλο της στις συνεχείς ανατιμήσεις, αλλά δεν αποτελεί επουδενί τον μοναδικό λόγο για την ακρίβεια στα τρόφιμα,  που κινείται σταθερά και με διαφορά πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Η εικόνα του πρώτου τετραμήνου

Για το 2024 η πληθωριστική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, καταδεικνύει τα εξής: οι αυξήσεις στις τιμές των υπηρεσιών και των τροφίμων αποτελούν τους βασικούς παράγοντες του πληθωρισμού το πρώτο τετράμηνο, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή της η Alpha Bank. Oι αυξήσεις στις τιμές των υπηρεσιών σε ετήσια βάση έχουν επιβραδυνθεί σε σύγκριση με τους αντίστοιχους μήνες πέρυσι, έχοντας ωστόσο τη μεγαλύτερη συμβολή στον πληθωρισμό. Συγκεκριμένα, τον Απρίλιο οι τιμές των υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά 3,7% σε ετήσια βάση, έναντι 6,8% τον Απρίλιο του 2023 και η συμβολή τους στην άνοδο του ΕνΔΤΚ ανήλθε σε 1,8 ποσοστιαίες μονάδες (π.μ.). Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι κατέγραψαν σημαντική αύξηση και σε μηνιαία βάση, η οποία διαμορφώθηκε τον Μάρτιο και τον Απρίλιο σε 1,6%.

Επίσης οι τιμές των τροφίμων συνεχίζουν να αυξάνονται, αν και με φθίνοντα ρυθμό. Η συμβολή τους στην άνοδο του γενικού επιπέδου τιμών διαμορφώθηκε από 1,8 π.μ. τον Ιανουάριο, σε 1,2 π.μ. τον Απρίλιο. Από τις επιμέρους κατηγορίες, τα μη επεξεργασμένα τρόφιμα καταγράφουν υψηλότερες αυξήσεις τιμών (9%, το πρώτο τρίμηνο), γεγονός που πιθανά συνδέεται με τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία, περιφέρεια η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αγροτική παραγωγή της χώρας. Ο ρυθμός ανόδου των τιμών των μη επεξεργασμένων τροφίμων, ωστόσο, έχει υποχωρήσει σε σχέση με το δεύτερο μισό του 2023, διάστημα κατά το οποίο ξεπερνούσε το 10%. Οι τιμές των επεξεργασμένων τροφίμων αυξήθηκαν κατά 4,6% το πρώτο τρίμηνο, σε ετήσια βάση, από 13,2% το ίδιο διάστημα πέρυσι. Η συμβολή της ανόδου των τιμών τους, ωστόσο, στον πληθωρισμό, ήταν υψηλότερη σε σύγκριση με τα μη επεξεργασμένα τρόφιμα, καθώς η στάθμισή τους στον Ενιαίο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή είναι μεγαλύτερη.

Οι εκτιμήσεις για το επόμενο διάστημα

Το βασικό ερώτημα που τίθεται αφορά την πορεία του πληθωρισμού το επόμενο διάστημα, ενώ συνδυάζεται και με την παράλληλη πορεία της ελληνικής οικονομίας. Το Πρόγραμμα Σταθερότητας που υπέβαλλε η κυβέρνηση στην Κομισιόν εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει σταδιακά στο 2% από το 3,1% που είναι τώρα και η ελληνική οικονομία θα παραμείνει σε αυτήν την περιοχή τη διετία 2024-2025, με το ΑΕΠ να αυξάνεται με ρυθμό περί του 2,5%.

Η Αlpha Bank επισημαίνει ότι σε συνδυασμό με τον υψηλότερο, σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο, ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης που αναμένεται να επιτευχθεί, διαφαίνεται η οριστική αποφυγή του κινδύνου στασιμοπληθωρισμού, υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι δεν θα υπάρξει κάποιο εξωγενές γεωπολιτικό shock με ισχυρές επιδράσεις στο κόστος της ενέργειας και τις εφοδιαστικές αλυσίδες.