Γουατεμάλα: Το λίκνο του πολιτισμού των Μάγια καταστράφηκε από τη φτώχεια και τη δωροδοκία

Η Γουατεμάλα, το πολυπληθέστερο έθνος της Κεντρικής Αμερικής και κάποτε σπαρασσόμενη από έναν μακροχρόνιο εμφύλιο πόλεμο, είναι ταλαιπωρημένη από τη βία των συμμοριών, τη διαφθορά και τη φτώχεια. Οι κάτοικοί της συγκαταλέγονται στα ρεύματα των μεταναστών που ταξιδεύουν προς τις Ηνωμένες Πολιτείες σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής.

Η χώρα των 17 και πλέον εκατομμυρίων κατοίκων διεξάγει επαναληπτικές εκλογές την Κυριακή, με δύο σοσιαλδημοκράτες να έρχονται αντιμέτωποι, πράγμα που σημαίνει ότι η χώρα θα έχει τον πρώτο αριστερό ηγέτη της εδώ και πάνω από μια δεκαετία.

Το παρελθόν της Γουατεμάλας
Κάποτε η Γουατεμάλα κυβερνήθηκε από την Ισπανία από το 1524 μέχρι την ανεξαρτησία της το 1821.

Τα ισπανικά παραμένουν η επίσημη γλώσσα της, αλλά υπάρχουν επίσης 24 μητρικές γλώσσες, όλες εκτός από δύο που προέρχονται από τους Μάγια. Οι αυτόχθονες αποτελούν περίπου το 42% του πληθυσμού.

Το 1954, η αριστερή κυβέρνηση του ελεύθερα εκλεγμένου προέδρου Χακόμπο Αρμπένς Γκουσμάν (Jacobo Arbenz Guzman), ανατράπηκε με πραξικόπημα που υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ, οδηγώντας σε μια σειρά φιλοαμερικανικών, δεξιών καθεστώτων και στο ξέσπασμα εμφυλίου πολέμου.

Οι μάχες μεταξύ κυβερνητικών στρατευμάτων, αριστερών ανταρτών και δεξιών ομάδων εκδικητών έληξαν με ειρηνευτική συμφωνία το 1996.

Περίπου 200.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή εξαφανίστηκαν δια της βίας σε περισσότερες από τρεις δεκαετίες συγκρούσεων, πάνω από το 80% των οποίων ήταν έθνικ Μάγια, σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών. Περίπου 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι εκτοπίστηκαν ή εξορίστηκαν.

Το παρόν της Γουατεμάλας
Ενώ η Γουατεμάλα έχει τη μεγαλύτερη οικονομία από τις επτά χώρες της Κεντρικής Αμερικής, έχει επίσης μερικά από τα χειρότερα ποσοστά φτώχειας, υποσιτισμού και παιδικής θνησιμότητας στη Λατινική Αμερική, λέει η Παγκόσμια Τράπεζα.

Η οικονομική ανάπτυξη ανήλθε στο 4% το 2022 και προβλέπεται να μειωθεί στο 3,2% το 2023. Τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, ο καφές, η ζάχαρη, το ασήμι και οι μπανάνες είναι μεταξύ των κύριων εξαγωγών της χώρας.

Σχεδόν το 60% του πληθυσμού της ζει σε συνθήκες φτώχειας, οι περισσότεροι σε αγροτικές και ιθαγενείς περιοχές.

Ένα στα δύο παιδιά κάτω των πέντε ετών υποφέρει από χρόνιο υποσιτισμό, σύμφωνα με τη UNICEF, και ο αναλφαβητισμός ανέρχεται σε σχεδόν 20%, σύμφωνα με την απογραφή του 2018.

Τα εμβάσματα από τους κατοίκους της Γουατεμάλας στο εξωτερικό ανήλθαν σε περίπου 19% του ΑΕΠ το 2022, περισσότερο από τις εξαγωγές.

Το ποσοστό ανθρωποκτονιών στη Γουατεμάλα, ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο, ήταν 17,3 ανά 100.000 το 2022, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περίπου τρεις φορές πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Οι μισές από τις δολοφονίες αποδίδονται σε βία συμμοριών που σχετίζεται με τη διακίνηση ναρκωτικών.

Το έγκλημα και η φτώχεια ωθούν χιλιάδες ανθρώπους να αναλάβουν το επικίνδυνο ταξίδι των μεταναστών κάθε φορά προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, περνώντας από το Μεξικό.

Το υπουργείο Εξωτερικών εκτιμά ότι περισσότεροι από 2,8 εκατομμύρια κάτοικοι της Γουατεμάλας διαμένουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, εκ των οποίων περίπου το μισό εκατομμύριο νόμιμα.

Ο πρόεδρος Αλεχάντρο Τζιαματέι ολοκληρώνει μια συνταγματικά περιορισμένη μονοετή θητεία που στιγματίστηκε από ισχυρισμούς για εκτεταμένη δωροδοκία και διώξεις εισαγγελέων και επικριτικών δημοσιογράφων.

Αρκετοί πρώην εισαγγελείς της Διεθνούς Επιτροπής κατά της Ατιμωρησίας στη Γουατεμάλα (CICIG), ενός φορέα που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ και έκλεισε από την κυβέρνηση το 2019, έχουν έκτοτε συλληφθεί ή εξαναγκαστεί σε εξορία.

Η προεκλογική εκστρατεία σημαδεύτηκε από τις εισαγγελικές προσπάθειες να αποκλειστεί ο φιναλίστ-έκπληξη Μπερνάρντο Αρεβάλο, γιος του μεταρρυθμιστή προέδρου Χουάν Χοσέ Αρεβάλο (1945-1951), ο οποίος έχει υποσχεθεί να πατάξει τη διαφθορά.

Τόσο τα Ηνωμένα Έθνη όσο και ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών έχουν εκφράσει ανησυχίες για παρενόχληση και ανάμιξη στην ψηφοφορία.

Συνορεύοντας με το Μεξικό, το Μπελίζ, την Ονδούρα και το Ελ Σαλβαδόρ, η Γουατεμάλα βρίσκεται στο «Δαχτυλίδι της Φωτιάς» του Ειρηνικού, μια τεράστια περιοχή όπου συγκεντρώνεται περίπου το 85% της παγκόσμιας σεισμικής δραστηριότητας.

Το ηφαίστειο Fuego, 35 χιλιόμετρα (22 μίλια) νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας, της Πόλης της Γουατεμάλας, εξερράγη το 2018, εκτοξεύοντας ποτάμια λάβας που κατέστρεψαν το χωριό San Miguel Los Lotes, σκοτώνοντας 215 ανθρώπους.

Τρία άλλα ηφαίστεια περιβάλλουν το ορόσημό της, τη λίμνη Ατιτλάν, το σημαντικότερο τουριστικό αξιοθέατο της Γουατεμάλας, μαζί με την πόλη Αντίγκουα.

Πέρυσι, η χώρα δέχθηκε περίπου 1,8 εκατομμύρια ξένους επισκέπτες, από το ρεκόρ των 2,5 εκατομμυρίων το 2019, πριν από την πανδημία.

Η Γουατεμάλα έχει αναδείξει δύο νομπελίστες: Τον Μιγκέλ Άνχελ Αστούριας για το βραβείο λογοτεχνίας το 1967 και τη Ριγκομπέρτα Μέντσου για το βραβείο ειρήνης το 1992.

Πηγή: AFP