Γλυπτά του Παρθενώνα: «Βρέθηκαν στα… χαλάσματα, δεν αφαιρέθηκαν βίαια» λέει το Βρετανικό Μουσείο

Τον ισχυρισμό ότι κάποια από τα Γλυπτά του Παρθενώνα βρέθηκαν στα ερείπια και δεν αποσπάστηκαν βίαια από το Μνημείο πρόβαλε το Βρετανικό Μουσείο σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian, επιχείρημα που φυσικά απέρριψε η ελληνική πλευρά.

Σύμφωνα με τον ισχυρισμό, μεγάλο μέρος των αγαλμάτων που φιλοξενούνται στο Μουσείο, τα οποία αφαιρέθηκαν με εντολή του λόρδου Έλγιν, ανασύρθηκαν από «τα ερείπια» γύρω από το μνημείο.

Ο ισχυρισμός αυτός, σημειώνει ο Guardian, που διατυπώθηκε σε συνεδρίαση της UNESCO την Παρασκευή, προσέθεσε μια νέα τροπή στη μακροχρόνια πολιτιστική διαμάχη και ήρθε μόλις λίγες ημέρες αφότου έγινε γνωστό πως το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν πρόθυμο να συζητήσει το αίτημα της Ελλάδας για επανένωση των γλυπτών του Παρθενώνα.

Τι ισχυρίζεται το Βρετανικό Μουσείο
«Μεγάλο μέρος της ζωφόρου αφαιρέθηκε στην πραγματικότητα από τα ερείπια γύρω από τον Παρθενώνα» δήλωσε ο αναπληρωτής διευθυντής του μουσείου, δρ. Τζόναθαν Γουίλιαμς, στην ετήσια συνεδρίαση της διακυβερνητικής επιτροπής του οργανισμού παγκόσμιας κληρονομιάς για την προώθηση της επιστροφής των πολιτιστικών αγαθών. «Τα αντικείμενα αυτά δεν αποκόπηκαν όλα από το μνημείο, όπως έχει υποστηριχθεί».

«Τα γλυπτά αποσπάστηκαν βίαια» λένε οι μάρτυρίες
Όσοι αγωνίζονται για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα, επικαλούμενοι μάρτυρες της εποχής, υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι τα γλυπτά αποσπάστηκαν βίαια από τον ναό με τη βοήθεια μαρμαροπριόνων εν γνώσει του Έλγιν, του τότε πρεσβευτή της Βρετανίας στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Η χρήση πριονιών και άλλων μηχανημάτων εμφανιζόταν σε μεγάλο βαθμό στην αλληλογραφία μεταξύ του Σκωτσέζου διπλωμάτη και του Giovanni Battista Lusieri, του Ιταλού ζωγράφου στον οποίο ανέθεσε να επιβλέψει την απομάκρυνση των αρχαιοτήτων το 1801.

Σε μια επιστολή, ο Lusieri παρακαλούσε τον Έλγιν «να στείλει στην Αθήνα το συντομότερο δυνατόν δώδεκα πριόνια μαρμάρου διαφόρων μεγεθών».

Μενδώνη: «Κλοπή κατά συρροή από τον λόρδο Έλγιν»
Η υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδας, Λίνα Μενδώνη, σε δήλωσή της στον Guardian, κατηγόρησε τον Έλγιν για κλοπή κατά συρροή.

«Με την πάροδο των ετών, οι ελληνικές αρχές και η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχουν αποδείξει με ακλόνητα επιχειρήματα τα αληθινά γεγονότα γύρω από την αφαίρεση των γλυπτών του Παρθενώνα» ανέφερε. «Ο Λόρδος Έλγιν χρησιμοποίησε παράνομα και άδικα μέσα για να κατασχέσει και να εξάγει τα γλυπτά του Παρθενώνα χωρίς πραγματική νόμιμη άδεια για να το πράξει, σε μια κατάφωρη πράξη κλοπής κατά συρροή».

Ο Guardian αναφέρεται σε μια άλλη επιστολή του Lusieri που αντικρούει τους ισχυρισμούς του Βρετανικού Μουσείου. Συγκεκριμένα, σε επιστολή που έγραψε στον Έλγιν το 1802 παραδέχτηκε ότι «αναγκάστηκε να γίνει λίγο βάρβαρος» κατά τη διάρκεια μιας επιχείρησης για την απομάκρυνση ενός γλυπτού ανάγλυφου πίνακα, ή μετόπης που απεικονίζει μια γυναίκα που παρασύρεται από έναν κένταυρο από το ναό.

Το Βρετανικό Μουσείο, υπενθυμίζει στη συνέχεια ο Guardian, το οποίο αγόρασε τις αρχαιότητες το 1816, έχει στις συλλογές του 15 μετόπες, 17 παιδικές μορφές και 75 μέτρα της αρχικής ζωφόρου μήκους 160 μέτρων. Μεγάλο μέρος των υπόλοιπων αγαλμάτων – που θεωρούνται το αποκορύφωμα της κλασικής τέχνης – βρίσκεται στην Αθήνα, και εκτίθενται στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Η τελευταία διαμάχη έρχεται μετά την αναζωογόνηση της εκστρατείας της Ελλάδας για την επανένωση των γλυπτών του Παρθενώνα. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε το θέμα στο επίκεντρο των συνομιλιών της Downing Street με τον Μπόρις Τζόνσον τον Νοέμβριο και η νέα αυτή προσπάθεια θεωρείται ευρέως πως έθεσε το Βρετανικό Μουσείο σε θέση άμυνας.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι μετόπες αφαιρέθηκαν βίαια»
Απαντώντας στους ισχυρισμούς του Γουίλιαμς, του αναπληρωτή διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, ο διάσημος κλασικός αρχαιολόγος Άντονι Σνόντγκρας, δήλωσε ότι δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο πρώτος στόχος του Lusieri, – οι μετόπες στη νότια πλευρά του Παρθενώνα – είχαν «αποκολληθεί βίαια» και επικαλέστηκε τις τρομαγμένες μαρτυρίες ταξιδιωτών που είδαν αυτό που περιέγραψε ως «ανεπανόρθωτη ζημιά» που προκλήθηκε στον ναό.

Ο Σνόντγκρας, ο οποίος είναι επίτιμος πρόεδρος της βρετανικής επιτροπής για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα, δήλωσε ότι η έλλειψη τεκμηριωμένων στοιχείων καθιστά «αδύνατο να ποσοτικοποιηθεί ή έστω να τεκμηριωθεί» ποιο ποσοστό των γλυπτών βρισκόταν ανάμεσα στα ερείπια κατά τη διάρκεια των τεσσάρων ετών που η ομάδα του Έλγιν εργαζόταν στο χώρο. Αλλά παρέμενε αναμφισβήτητο πως στην προσπάθειά της να αποκτήσει όσο το δυνατόν περισσότερα από τα αγάλματα και τα γλυπτά, κομμάτια αποκόπηκαν βίαια από το μνημείο.

«Για να μειωθεί το βάρος για τη μεταφορά, ο Lusieri έβαλε να πριονίσουν και να πετάξουν το πίσω μέρος των περισσότερων όγκων, ώστε να μείνει άθικτο μόνο το μπροστινό, το γλυπτό πρόσωπο» είπε για την μνημειακή ζωφόρο που απεικονίζει την πομπή των Παναθήναιων.

«Από μόνο του, αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε κομμάτι έπρεπε πρώτα να κατέβει από τη θέση του στο πάνω μέρος του Παρθενώνα – αλλά η κατάσταση διατήρησης της συντριπτικής πλειοψηφίας των πλακών του Βρετανικού Μουσείο είναι σίγουρα αρκετή για να δείξει ότι δεν έπεσαν από 12 μέτρα ύψος, αλλά είχαν προσεκτικά αποκολληθεί και κατέβει για να πριονιστούν στο έδαφος… Εν κατακλείδι, δεν είναι σωστό να πούμε ότι μεγάλο μέρος από αυτά που πήρε ο Έλγιν ήταν ήδη στο έδαφος».

«Δεν θα υπάρξει ποτέ μια μαγική στιγμή επανένωσης»
Ο αναπληρωτής διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου αποδέχθηκε ότι τα μνημεία της Ακρόπολης διατηρούνται πλέον θαυμάσια, αλλά δήλωσε ότι η επιθυμία της Ελλάδας για την επανένωση των γλυπτών, ήταν αδύνατη επειδή τόσα πολλά είχαν καταστραφεί από την στιγμή που ο Έλγιν έφτασε στην Ελλάδα.

«Δεν θα υπάρξει ποτέ μια μαγική στιγμή επανένωσης, διότι τα μισά από τα γλυπτά του Παρθενώνα έχουν χαθεί για πάντα, τα μισά γλυπτά είχαν καταστραφεί από τα τέλη του 17ου αιώνα, πολύ πριν ο Έλγιν δραστηριοποιηθεί στην Αθήνα».

Η υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδας, Λίνα Μενδώνη επέμεινε πως σε ένα διεθνές περιβάλλον όπου οι θησαυροί επαναπατρίζονται όλο και περισσότερο στις χώρες προέλευσης τους, η εκστρατεία θα συνεχιστεί.

Υπενθυμίζεται πως την περασμένη εβδομάδα, η Ιταλία δήλωσε ότι η Αθήνα μπορεί να κρατήσει για πάντα ένα θραύσμα που αποσπάστηκε από την ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα και απεικονίζει το πόδι της θεάς Αρτέμιδος να ξεπροβάλλει κάτω από έναν όμορφα επεξεργασμένο χιτώνα. Το τεχνούργημα εκτίθετο επί μακρόν στο αρχαιολογικό μουσείο Antonio Salinas στο Παλέρμο.

«Η Ελλάδα» είπε η Λίνα Μενδώνη, «είναι έτοιμη να ξεκινήσει έναν έντιμο και ειλικρινή διάλογο με το Ηνωμένο Βασίλειο με καλή πίστη εντός του νομικού και του ηθικού πλαισίου που θέτουν οι συστάσεις και οι αποφάσεις της UNESCΟ».