Γιώργος Σιδέρης: Η Ψυχική Υγεία είναι κοινωνικό αγαθό

«Η αστική αντίληψη θεωρεί την υγεία κυρίως προσωπική-ατομική υπόθεση, αποσυνδέοντας τη βιολογική-κοινωνική- ψυχική ισορροπία του κάθε ανθρώπου από τις κυρίαρχες οικονομικές-ιδιοκτησιακές σχέσεις. Ιδιαίτερα για την ψυχική υγεία ο άνθρωπος αποτελεί αντικείμενο μελέτης αποκομμένο από το περιβάλλον στο οποίο ζει, αναπτύσσεται και σχετίζεται. Ακόμα και στην περίπτωση που αναπόδραστα σημειώνεται η επίδραση του περιβάλλοντος, αυτό επιβάλλεται από την ίδια την επιστημονική γνώση, ο άνθρωπος προσεγγίζεται ως ένας παθητικός δέκτης της επίδρασης του, παραγνωρίζοντας τον ενεργητικό του ρόλο στο μετασχηματισμό του και τη μεταμόρφωση του ίδιου του ανθρώπου, την αυτοαλλαγή του μέσω αυτής της δραστηριότητας» επισήμανε ο Γιώργος Σιδέρης Μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Υγείας-Πρόνοιας της ΚΕ στην τελική ομιλία του, μετά τις ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες επιστημονικές παρεμβάσεις, στην ημερίδα που διοργανώθηκε το Σάββατο στην έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ με θέμα «Ζητήματα ψυχικής υγείας: Σύγχρονες προσεγγίσεις – απαντήσεις στα αδιέξοδα που δημιουργεί ένα σύστημα που σαπίζει».

Όπως επισήμανε το ΚΚΕ «ξεκινάει τη συλλογιστική του από τη βασική μαρξιστική αντίληψη η οποία θεωρεί την ατομική υγεία ως κοινωνικό δικαίωμα, επομένως ως κρατική υποχρέωση για δωρεάν παροχή των ανάλογων υπηρεσιών σε όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από ηλικία, φύλο, φυλή και οποιαδήποτε άλλη διαφοροποίηση. Το διασφαλισμένο από το εργατικό κράτος δικαίωμα στην ατομική υγεία εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό και τη δημόσια ψυχική υγεία, διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για πλήρη ικανότητα του ανθρώπου για κοινωνική και εργασιακή δραστηριότητα.».

«Η μαρξιστική αντίληψη υιοθετεί το κοινωνικό-εργασιακό κριτήριο για τον καθορισμό της υγείας ως όριο διαχωρισμού υγείας-ασθένειας και θεωρεί ότι, στη μελέτη του ανθρώπου το βιολογικό, ψυχολογικό και κοινωνικό επίπεδο συνυπάρχουν σαν ένα ενιαίο σύνολο και σε μια διαρκή αλληλεπίδραση, καθώς πραγματοποιούνται αμοιβαία αλληλοπεράσματα από το ένα στο άλλο. Το κοινωνικό επίπεδο παραμένει πάντοτε κυρίαρχο» πρόσθεσε, υπογραμμίζοντας στη συνέχεια:

«Τα παραπάνω έχουν σημασία στον τρόπο που προσδιορίζει κανείς την ψυχική υγεία: ως εμπόρευμα και μέσο για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης ή ως κοινωνικό αγαθό, δικαίωμα και ζήτημα συνολικότερης ευεξίας.».

Είπε ότι όλες οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ «έχουν διαμορφώσει την πολιτική της ψυχικής υγείας και της περίθαλψης των ασθενών με ψυχικές διαταραχές βασιζόμενες στις εξειδικευμένες κατευθύνσεις της Ε.Ε. Η κάθε μία πιάνοντας το νήμα από την προηγούμενη προώθησε βήμα -βήμα την αντιδραστική πολιτική της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, βάζοντάς στην προκρούστια κλίνη του κόστους -όφελος τα δικαιώματα και τις ανάγκες των ατόμων με ψυχικές διαταραχές καταδικάζοντας τους ασθενείς σε άθλιες ιδρυματικές συνθήκες περίθαλψης στα δημόσια και ιδιωτικά άσυλα ή στην απομόνωση στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού τους.».

Όπως σημείωσε η πολιτική των κομμάτων αυτών «με προγράμματα που μοιάζουν σαν μια σταγόνα νερό» είχε στόχο και αποτέλεσμα «τη δραστική περικοπή των κρατικών δαπανών για την ψυχική υγεία, με αποτέλεσμα τη δραματική μείωση του αριθμού των κρεβατιών, την παράδοση αυτού του ευαίσθητου τομέα στις ορέξεις των ιδιωτών για να βγάζουν κέρδη από το εμπόριο του ψυχικού πόνου και στις ΜΚΟ για να διαχειρίζονται κονδύλια αλλά και τη συστηματική μετατόπιση της ευθύνης στην οικογένεια και τη λεγόμενη άτυπη φροντίδα υγείας.».

«Οι κομμουνιστές θεωρούν την υγεία δικαίωμα, λαϊκή ανάγκη που δεν μπορεί να ικανοποιηθεί στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος στο οποίο πλήττεται βάναυσα. Η υγεία αποτελεί συνεπώς ένα καταρχήν κοινωνικό ζήτημα και δικαίωμα που για ικανοποιηθεί απαιτείται η ανατροπή της ταξικής κοινωνίας. Απαιτείται ένας άλλος δρόμος ανάπτυξης, που θα στηρίζεται στην κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, στον κεντρικό σχεδιασμό και θα υπηρετεί την ικανοποίηση των διευρυνόμενων κοινωνικών αναγκών» υπογράμμισε ο Γ. Σιδέρης.

Πρόσθεσε ότι «στα πλαίσια αυτού του συστήματος εξασφαλίζονται συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας και δημιουργία θέσεων ανάλογου, επιστημονικά ειδικευμένου προσωπικού καθώς και κρατικός φορέας παραγωγής, εισαγωγής και διάθεσης φαρμάκων δωρεάν σε όσους σύμφωνα με ιατρικά παραπεμπτικά το έχουν ανάγκη. Καταργείται κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα στο χώρο αυτό. Ουσιαστική, υψηλού επιπέδου παροχή υγειονομικών υπηρεσιών μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο στα πλαίσια ενός συστήματος υγείας αποκλειστικά κρατικού, δωρεάν και ενιαίου.».

«Ειδικά στα ζητήματα ψυχικής υγείας ξεκαθαρίζουμε πως η κοινωνία που βασίζεται στον άνθρωπο και τις ανάγκες του δημιουργεί πολύ ανώτερους όρους προστασίας. Κρίνουμε απαραίτητη τη ριζική μετατροπή, το ριζικό μετασχηματισμό του σημερινού συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Είναι αναγκαιότητα μιας και δια παντός η κατάργηση της απάνθρωπης ασυλικής μορφής ψυχιατρικής περίθαλψης που εφαρμόστηκε εδώ και έναν αιώνα από τις κυβερνήσεις της αστικής τάξης» είπε ο Γ. Σιδέρης ο οποίος κατέθεσε τους βασικούς άξονες της πρότασης του ΚΚΕ για τις υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας (επισυναπτόμενο pdf).

Συγκεκριμένα:

1. Βασική προτεραιότητα είναι η πρόληψη σε όλα τα επίπεδα (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής) σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η προάσπιση της δημόσιας ψυχικής υγείας θα πρέπει να βασίζεται στις δημόσιες, δωρεάν για όλους υπηρεσίες και δομές Δημόσιας και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Αυτές είναι υπεύθυνες για την επιδημιολογική καταγραφή όλου του πληθυσμού με σταθερές και κινητές μονάδες.

2. Κεντρικό ρόλο στην πρόταση του ΚΚΕ διαδραματίζει το Κέντρο Ψυχικής Υγείας (ΚΨΥ), τμήμα του ενιαίου λειτουργικά Κέντρου Υγείας (ΚΥ), το οποίο θα επιτελεί τη φροντίδα της κοινότητας σε κάθε επίπεδο υπηρεσιών.

3. Ιδιαίτερη σημασία δίνουμε στην παιδική και εφηβική ηλικία με ανάπτυξη ειδικής υπηρεσίας – τομέα του ενιαίου Κέντρου Υγείας (ΚΥ).

4. Το ΚΨΥ συνεργάζεται και συνδέεται με το Κέντρο Γυναίκας και παιδιού, όπου ειδική επιστημονική ομάδα έχει την ευθύνη των οικογενειών με γονείς ασθενείς ή και παιδί με ψυχικά προβλήματα.

5. Για την αντιμετώπιση των οξέων περιστατικών, για κατηγορίες ασθενών που η σοβαρότητα της νόσου τους απαιτεί να έχουν ιατρική-νοσηλευτική νοσηλεία και για παθήσεις που χρειάζονται εξειδικευμένη αντιμετώπιση θα υπάρχουν Ψυχιατρικές Κλινικές των Δημόσιων νοσοκομείων καθώς καθώς και Ειδικά Ψυχιατρικά Νοσοκομεία.

6. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στο ζήτημα της αποκατάστασης και κοινωνικής επανένταξης με ολοκληρωμένα προγράμματα εκπαίδευσης και εργασίας.

7. Όλες οι δομές εξωνοσοκομειακής φροντίδας και περίθαλψης (ξενώνες, οικοτροφεία, προστατευόμενα διαμερίσματα κλπ.) εντάσσονται στο Ενιαίο, Κρατικό, Δωρεάν Σύστημα Υγείας

8. Δημόσια, καθολική, υποχρεωτική, κοινωνική ασφάλιση, που θα περιλαμβάνει πλήρη συνταξιοδοτικά δικαιώματα για όλους. Πλήρης συνταξιοδότηση με μειωμένα χρόνια για εκείνους τους ασθενείς που η φύση και ο βαθμός της νόσου τους δεν τους επιτρέπει εργασία.

9. Συνεχής μετεκπαίδευση και επιμόρφωση όλων των εργαζόμενων στον τομέα της υγείας, μέσα από το ενιαίο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα και το σύστημα υγείας με στόχο τη συστηματική, επιστημονική ενημέρωση.

«Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, ο αγώνας για τη διατήρηση της υγείας, ψυχικής και σωματικής και την προαγωγή της, στο βαθμό που απειλείται από την επίδραση του νοσηρού εργασιακού περιβάλλοντος και τη γενικότερα αντιδραστική κοινωνικοοικονομική συγκρότηση είναι άρρηκτα δεμένος με τον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος που γεννά αυτό το νοσηρό περιβάλλον. Ο αγώνας για την κατάργηση της εμπορευματοποίησης του ψυχικού και σωματικού πόνου, ως αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης του ανθρώπου από το κεφάλαιο ταυτίζεται με τον αγώνα για ανατροπή των εκμεταλλευτικών καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Το ΚΚΕ με αυτές τις συνοπτικά παρουσιαζόμενες προτάσεις του καλεί σε αγωνιστική συμπόρευση την εργατική τάξη και όλες τις λαϊκές δυνάμεις για να ικανοποιηθούν πλήρως οι ανάγκες τους και στον τομέα της Ψυχικής Υγείας» κατέληξε στην ομιλία του ο Γ. Σιδέρης.