Γιατί πάτησε φρένο η οικονομία της Κίνας; Οι παθογένειες του ασιατικού γίγαντα

Θα ήταν υπερβολή να χαρακτήριζε κάποιος απογοητευτική την πορεία της κινέζικης οικονομίας τα τελευταία χρόνια. Την ίδια στιγμή, όμως, είναι ρεαλιστικό να ειπωθεί ότι ο ασιατικός γίγαντας απώλεσε μέρος της δυναμικής του και κινείται σε πιο χαμηλές πτήσεις, από τις εκτιμήσεις αναλυτών και διεθνών οίκων που είχαν ανεβάσει πολύ ψηλά τον πήχη. Τόσο ψηλά που προέβλεπαν ότι τα επόμενα χρόνια η κινεζική οικονομία θα ξεπερνούσε σε μέγεθος αυτή των ΗΠΑ.

Την τελευταία τριετία, μετά το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης, η οικονομία της Κίνας καταγράφει χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από το αναμενόμενο. Παραμένει, βεβαίως, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, με σχετικά υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, όμως κάτω από τα στάνταρ που το Πεκίνο αλλά και η παγκόσμια κοινότητα είχαν θέσει. Αυτό συμβαίνει διότι η κινεζική οικονομία είναι αντιμέτωπη με μία σειρά προκλήσεων, όπως η αναιμική εγχώρια ζήτηση, η αδυναμία του κατασκευαστικού κλάδου, οι μειωμένες εξαγωγές, το αυξανόμενο χρέος, οι δημογραφικές εξελίξεις, η ανεργία των νέων και ο αποπληθωρισμός.

Ο προβληματικός κλάδος ακινήτων

Ιδιαίτερα στον κλάδο των ακινήτων που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην οικονομική επέκταση της Κίνας τα προηγούμενα έτη και αποτελεί περίπου το 30% του ΑΕΠ της χώρας.

Προκειμένου να στηρίξει τον κλάδο των ακινήτων, τον περασμένο Μάιο η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα πακέτο διάσωσης, το οποίο περιλαμβάνει φθηνά δάνεια ύψους 300 δισ. γιουάν (41,3 δισ. δολάρια), ώστε να βοηθήσει τις τοπικές κυβερνήσεις να αγοράσουν κατοικίες που δεν έχουν πωληθεί και να στηρίξει τη στεγαστική πολιτική του κράτους. Βέβαια, τα επίσημα στοιχεία έδειξαν ότι το μέτρο δεν έχει ακόμα αποφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αφού οι τιμές των νέων κατοικιών μειώθηκαν κατά 4,9% τον Ιούνιο, σε σύγκριση με πέρυσι, η οποία αποτελεί την πιο απότομη πτώση των τελευταίων εννέα ετών.

Οι εξαγωγές αγαθών που είναι σημαντικός παράγοντας για την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας, μειώθηκαν κατά 4,6% το 2023, επίδοση η οποία αποτελεί την πρώτη ετήσια μείωση της εξαγωγικής δραστηριότητας από το 2016, μολονότι το Πεκίνο παραμένει ο μεγαλύτερος παγκόσμιος εξαγωγέας βιομηχανικών προϊόντων. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως επισημαίνεται σε σχετική ανάλυση της Alpha Bank, οι συνεχιζόμενες εμπορικές διαμάχες με τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και άλλες χώρες δεν είναι πιθανό να βοηθήσουν στην ενίσχυση των εξαγωγών.
Βραχνάς οι εμπορικοί δασμοί των ΗΠΑ

Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι η Κίνα πιθανότατα να αντιμετωπίσει αυξημένους εμπορικούς δασμούς από την πλευρά των ΗΠΑ, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου. Πρόσφατα, ο πρόεδρος κ. Biden επέβαλε δασμό 100% στα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα, καθώς και αυξημένους δασμούς σε άλλα κινεζικά προϊόντα. Από την πλευρά του, ο κ. Trump έχει δηλώσει ότι, αν εκλεγεί, θα επιβάλει δασμούς 60% σε όλες τις κινεζικές εξαγωγές.

Μία άλλη σημαντική πρόκληση που αντιμετωπίζει η Κίνα είναι το γεγονός, ότι οι συνολικές επενδύσεις που αντιπροσωπεύουν το 42% του ΑΕΠ, ποσοστό περίπου διπλάσιο από το αντίστοιχο άλλων προηγμένων οικονομιών, έχει δημιουργήσει σημαντικό πρόβλημα πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας. Με την εγχώρια ζήτηση των νοικοκυριών να μην μπορεί να απορροφήσει πλήρως την παραγωγή της, η Κίνα εξαρτάται από τις ξένες αγορές για να απορροφήσει το πλεόνασμα. Σε αυτή την κατάσταση, προστίθεται και το δημογραφικό πρόβλημα, με το εργατικό δυναμικό της Κίνας να μειώνεται, ως αποτέλεσμα της προηγούμενης πολιτικής «του ενός παιδιού», που οδήγησε σε συρρίκνωση του πληθυσμού και μακροπρόθεσμα θα προκαλέσει μείωση της παραγωγικότητας.

Προκειμένου να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις παραπάνω προκλήσεις, η κεντρική τράπεζα της Κίνας έχει προβεί σε επανειλημμένες μειώσεις των επιτοκίων δανεισμού τα τελευταία χρόνια, στοχεύοντας να μετριάσει την επιβράδυνση της αγοράς ακινήτων και να τονώσει την εγχώρια κατανάλωση. Με βάση τα δυσμενέστερα οικονομικά μεγέθη του δεύτερου τριμήνου, η κεντρική τράπεζα της Κίνας προχώρησε πρόσφατα σε νέα μείωση των επιτοκίων των δανείων 1 και 5 ετών (Loan Prime Rate) κατά 10 μονάδων βάσης, στο 3,35% και 3,85%, αντίστοιχα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση λαμβάνει πρωτοβουλίες και μεταρρυθμίσεις για την τόνωση της οικονομίας, ώστε η Κίνα να διατηρήσει τον καθοριστικό της ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Φαίνεται όμως, ότι το ευμετάβλητο παγκόσμιο περιβάλλον και ειδικότερα οι πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ και την Ευρώπη δεν θα την αφήσουν ανεπηρέαστη.