Γιατί ο Μητσοτάκης έφερε στο προσκήνιο το τουρκικό casus belli – Τι επιδιώκει η Αθήνα

Το τουρκικό casus belli προς την Ελλάδα αποτελεί ένα από τα μεγάλα «αγκάθια» στις διμερείς σχέσεις Αθήνας-Άγκυρας. Είναι ένα γεωπολιτικό παράδοξο: μια χώρα όπως η Τουρκία να εκδίδει απειλή πολέμου εναντίον ενός γειτονικού κράτους και μάλιστα εναντίον συμμάχου, εάν ασκήσει νόμιμο δικαίωμα του- που στην περίπτωση μας είναι η επέκταση των χωρικών υδάτων (αιγιαλίτιδα ζώνη) στα 12 ναυτικά μίλια-.

Γράφει ο Νώντας Βλάχος

Εδώ και 30 χρόνια η ελληνική διπλωματία έμαθε να «ζει» μ’ αυτό το παράδοξο. Κάθισε στο τραπέζι των διαβουλεύσεων με την Τουρκία, συζήτησε για τα «καυτά» διμερή ζητήματα-έστω και χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα- και βεβαίως ουδέποτε άγγιξε-ενόχλησε την Άγκυρα για την απειλή πολέμου. Ευλόγως, λοιπόν, προκύπτει το ερώτημα γιατί ο πρωθυπουργός ανακίνησε τώρα το θέμα του casus belli.
Η Τουρκία διεκδικεί και η αλήθεια είναι κερδίζει τη συμμετοχή της στο αμυντικό πρόγραμμα «μαμούθ» της Ευρώπης, έχοντας πάρει το πρώτο «πράσινο φως» μέσω σταθμισμένης πλειοψηφίας. Υπάρχει, ωστόσο ένας ισχυρός αστερίσκος για την οριστική συμμετοχή η οποία απαιτεί την ομοφωνία των κρατών-μελών της Ε.Ε..

Υπό αυτό το πρίσμα ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέτει «κόκκινες γραμμές» και επιχειρεί να θέσει ως προαπαιτούμενο για την ελληνική έγκριση τη «διαβούλευση» για το casus belli. Η Αθήνα θέλει να στήσει μπλόκο στην Τουρκία, αντιστρέφοντας ως μπούμερανγκ προς την Άγκυρα την «απειλή πολέμου».

Έως εδώ είναι αντιληπτή και γίνεται σαφής η στρατηγική που έχει υιοθετήσει η ελληνική πλευρά. Ενδεχομένως το μπλόκο με αιχμή του δόρατος το casus belli – ένα θέμα ταμπού μέχρι πρότινος- να αποτελεί μονόδρομο για την κυβέρνηση. Οι επικρίσεις για την τουρκική διείσδυση στο ευρωπαϊκό αμυντικό πρόγραμμα, ενόσω η Άγκυρα δείχνει να αναβαθμίζεται γεωπολιτικώς, επέτειναν την κυβερνητική ανάγκη να βρει και να επιδείξει άμεσα μια… απάντηση.

Άρση του casus belli σημαίνει και επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια;

Το μείζον διπλωματικό και πολιτικό ζήτημα βεβαίως είναι αν αυτή η απάντηση που σχετίζεται με το casus belli, θα έχει τα φόντα να παράγει ουσιαστικά αποτελέσματα ή εξυπηρετεί μόνο επικοινωνιακούς σκοπούς εσωτερικής πολιτικής κατανάλωσης.

Ακόμη και αν η Τουρκία συμφωνήσει να άρει το casus belli και η Ελλάδα ξεστήσει το μπλόκο της, σημαίνουσα σημασία έχει υπό ποιους όρους θα πραγματοποιηθεί αυτή η συμφωνία. Για παράδειγμα αν ο Ερντογάν κάνει αποδεκτό το αίτημα Μητσοτάκη και άρει το casus belli, η Ελλάδα θα μπορεί… άφοβα να προχωρήσει σε επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια ή Αθήνα θα έχει δώσει διαβεβαιώσεις ότι θα παραμείνει στα 6 ναυτικά μίλια; Τι ακριβώς θα κερδίσουμε, εφόσον επί της ουσίας ακόμη και χωρίς την απειλή πολέμου, δεν ασκούμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα;

Σ’ αυτή την υπόθεση εργασίας, θα πρόκειται για μια συμφωνία «καζάν-καζάν» (με βάση την ερντογανική διπλωματική ορολογία), που ενδεχομένως να απέχει πολλά βήματα από το να χαρακτηριστεί win to win.