«Γιατί μιλούν τώρα;»

Γιατί τώρα είναι ένα ερώτημα που έχει ακουστεί και έχει διαβαστεί έντονα τον τελευταίο μήνα, μετά την αποκάλυψη της Σοφίας Μπεκατώρου σχετικά με τον βιασμό της το 1998 πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίνδεϊ. Η αποκάλυψη της χρυσής Ολυμπιονίκη προκάλεσε ένα σφοδρό κύμα αντιδράσεων και αποκαλύψεων που συνεπήρε διάφορους εργασιακούς χώρους, όπως αυτός του θεάτρου.

Γράφει η Γεωργία Πελάρη

Πίσω από όλες αυτές τις επώνυμες καταγγελίες, οι οποίες αναφέρονται σε πρόσωπα τα οποία κατέχουν θέση ισχύος το καθένα στο χώρο του, αιωρείται ένα ερώτημα από μερίδα της κοινωνίας: «Γιατί τώρα;». Αυτή η ερώτηση τον τελευταίο μήνα έχει ακουστεί πολλές φορές, με αποτέλεσμα να υπάρχει αποπροσανατολισμός από τον πυρήνα των φρικτών γεγονότων που διαδραματίστηκαν. Αυτή η ερώτηση θέτει το θύμα σε θέση απολογίας, και όχι τον θύτη. Φυσικά παίρνουν και άλλες ερωτήσεις τη σειρά τους ,όπως, γιατί δεν μίλησε, γιατί δεν προσπάθησε να διαφύγει την δυσάρεστη κατάσταση; Κανένα γιατί προς τους θύτες δεν έχει ακουστεί τόσο έντονα όσο προς τα θύματα.

Το κοινό των αποκαλύψεων της κας Μπεκατώρου και άλλων γυναικών μοιάζει να έχουν ένα κοινό. Το κοινό αυτό είναι η εξουσία. Ακούσαμε την Ολυμπιονίκη να λέει πως δεν προέβη σε καταγγελίες εναντίον του παράγοντα της Ομοσπονδίας, καθώς ήταν σε θέση ισχύος, ενώ εκείνη δεν είχε τις απαραίτητες αποδείξεις για τον βιασμό της και φοβόταν πως η αθλητική της καριέρα θα τελείωνε εκεί. Παρόμοια συμβάντα είχαμε και στο χώρο του θεάτρου με γνωστές ηθοποιούς να προχωρούν σε καταιγισμό μηνύσεων.

Η εξουσία λοιπόν, θεωρούν πολλοί πως μπορεί να δώσει το δικαίωμα να επιβληθούν σε άλλους ανθρώπους ανεξαρτήτου φύλου και να υπάρχει η κοινή παραδοχή πως αυτό δεν θα βγει στη δημοσιότητα ποτέ.

Τα προβλήματα μοιάζουν να είναι δύο. Το πρώτο έγκειται στο γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία, παρά τις όποιες προσπάθειες να αλλάξει, είναι βαθιά σεξιστική και δίχως παιδεία. Το θύμα είναι υπαίτιο για τα δεινά που του συμβαίνουν, και αν το θύμα τυγχάνει να είναι και γένους θηλυκού αυτή η θέση κερδίζει ακόμη περισσότερη δύναμη.

Στη περίπτωση της κας Μπεκατώρου , όταν η Ομοσπονδία Ιστιοπλοΐας κλήθηκε να βγάλει μια ανακοίνωση σχετικά με τα όσα είπε η καταγγέλλουσα, αναφέρθηκε στον βιασμός της αθλήτριας, ως ένα απλά ατυχές συμβάν και μάλιστα αφέθηκαν αιχμές για τους λόγους που γίνονται ετεροχρονισμένα οι συγκεκριμένες κατηγορίες. Τα γιατί όσο περνούσαν οι μέρες εξακολουθούσαν να πληθαίνουν, και αντί να έχουν ως στόχο τον θύτη είχαν το θύμα. Στη περίπτωση των ηθοποιών, αν και οι αντιδράσεις ήταν στη πλειοψηφία τους πιο θετικές, παρ’ όλα αυτά και στις δικές τους περιπτώσεις τα γιατί υπήρχαν εκεί και τα βλέπαμε και τα διαβάζαμε.

Πότε αλήθεια είναι η κατάλληλη στιγμή; Μπορεί να την καθορίσει κάποιος έτσι αυθαίρετα; Η αλήθεια είναι πως όχι. Μόνο αυτός/η που έχει βιώσει κάτι μπορεί να καθορίσει πότε είναι η σωστή στιγμή. Το μόνο που μπορεί να καθοριστεί μέσα σε αυστηρά πλαίσια, είναι το νομικό πλαίσιο όσων αφορά την καταδίκη ή όχι των θυτών , όπως και έγινε με τις καταγγελίες τις κ. Μπεκατώρου, οι οποίες μπήκαν στο αρχείο λόγω παραγραφής των αδικημάτων.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι το όνειρο της καριέρας. Όλοι οι νέοι αποφοιτώντας από τις σχολές προσπαθούν να κάνουν κάτι διαφορετικό, σύμφωνα πάντα ενδεχομένως με τα πρότυπα που επιβάλλει η σύγχρονη δυτική κοινωνία. Οι νέοι προσπαθούν για να πετύχουν τους στόχους και τα όνειρα τους και σε αυτό ακριβώς το σημείο, μερίδα ατόμων που κατέχουν θέσεις ισχύος, βρίσκουν το προσοδοφόρο έδαφος για να σπείρουν την επιβολή τους.

Άρα για ποιο λόγο να στρέφουμε την προσοχή μας στο γιατί δεν άλλαξε επάγγελμα εφόσον δεν περνούσε καλά και να μην στρεφόμαστε στο γιατί αυτός που επιβάλλεται να μην αλλάξει επάγγελμα;

Συμπερασματικά, ίσως το νόημα να μην είναι στο γιατί τώρα, γιατί μίλησε, γιατί δεν άλλαξε περιβάλλον για να γλυτώσει; Αλλά να είναι στο γιατί να έχει δικαίωμα ένας άνθρωπος να επιβάλλεται σε έναν άλλον άνθρωπο, στο γιατί να μην αλλάζουν κάποιες καταστάσεις και γιατί να μην υπάρχουν άμεσες κυρώσεις.