Γιατί δεν ρυθμίζουν τις κόκκινες οφειλές οι τράπεζες

Αρνητική είναι η διάθεση στις τράπεζες όσον αφορά στην αναδιάρθρωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, είτε αυτά πρόκειται για προϊόντα λιανικής τραπεζικής είτε για επιχειρηματικά.

Σε πρόσφατες δηλώσεις του, ο υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Θεόδωρος Μητράκος, υπογράμμισε τις περιορισμένες αναδιαρθρώσεις κόκκινων δανείων που πέτυχαν οι συστημικές τράπεζες το 2018, με το βάρος της μείωσης να πέφτει στις πωλήσεις και τις διαγραφές. «Η αναδιάρθρωση των δανείων από το ίδιο το τραπεζικό σύστημα παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες», είπε χαρακτηριστικά.

Πράγματι, από τα 12,7 δισ. ευρώ που μειώθηκαν τα NPEs το 2018, τα 5,9 δισ. προήλθαν από διαγραφές, τα 5,8 δισ. ευρώ από πωλήσεις χαρτοφυλακίων και μόλις το υπόλοιπο από ρυθμίσεις (curing). Το γεγονός αυτό επισημαίνεται και στη φετινή Έκθεση του Διοικητή: « Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι, παρά τις βελτιώσεις στο οικονομικό και θεσμικό περιβάλλον, οι εισπράξεις μέσω ενεργητικής διαχείρισης (δηλαδή μέσω είσπραξης καθυστερούμενων οφειλών, αναδιαρθρώσεων δανείων, ρευστοποίησης εξασφαλίσεων κ.λπ.) παραμένουν περιορισμένες.

Ρύθμιση με επιμήκυνση, όχι «κούρεμα»
Παρά τις επανειλημμένες συστάσεις της Τραπεζικής Εποπτείας της ΕΚΤ (SSM) για εφαρμογή του ιρλανδικού μοντέλου «split & freeze», με ρύθμιση των στεγαστικών -κυρίως- οφειλών μέσω μιας συνδυαστικής λύσης «παγώματος» ενός μέρος του κεφαλαίου και κουρέματος εφόσον ο δανειολήπτης αποδειχθεί συνεπής στη ρύθμιση, οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν ουσιαστικά εφαρμόσει τέτοιου είδους λύσεις. Όπως αναφέρει η ΤτΕ, «στην πλειονότητα των περιπτώσεων επιλέγεται η λύση της επιμήκυνσης του χρόνου αποπληρωμής και σπανιότερα της μείωσης του επιτοκίου και του διαχωρισμού του υπολοίπου οφειλής (split balance)».

Η απροθυμία αυτή των τραπεζών να προβούν σε δραστικές λύσεις, που θα πείσουν τον δανειολήπτη να τηρήσει τη ρύθμιση, έχει ως αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό των ρυθμίσεων να αθετούνται. «Ανησυχητικά υψηλό παραμένει το ποσοστό των δανείων που είχαν τεθεί σε καθεστώς ρύθμισης, αλλά εμφάνισαν και πάλι καθυστέρηση μετά τη συνομολόγηση της ρύθμισης. Μάλιστα, σε μεγάλο μέρος των ρυθμίσεων, η καθυστέρηση εμφανίζεται μόλις ένα τρίμηνο μετά την εφαρμογή της ρύθμισης», επισημαίνει η ΤτΕ.

Οι λόγοι που κρατούν δεμένα τα «χέρια» των τραπεζών είναι οι εξής:
• Προβλέψεις: Σε πολλές κατηγορίες επισφαλών απαιτήσεων, το ύψος των προβλέψεων που έχουν λάβει οι τράπεζες δεν επαρκεί για να προβούν σε κούρεμα των απαιτήσεων, όπως επιχειρηματικά και στεγαστικά δάνεια.
• Ευθύνη στελεχών: Οι διώξεις δεκάδων υψηλόβαθμων τραπεζικών στελεχών με την κατηγορία της απιστίας αποτελεί αντικίνητρο για πολλά τραπεζικά στελέχη να υπογράψουν γενναιόδωρες αναδιαρθρώσεις δανείων, ιδίως στα μεγάλα επιχειρηματικά. Το γεγονός αυτό επισήμανε σε πρόσφατη τοποθέτησή του και ο Αναπληρωτής CEO της Alpha Bank, Αρτέμης Θεοδωρίδης. «Τα νεότερα στελέχη που έχουν μια σταδιοδρομία μπροστά τους διστάζουν να βάλουν την υπογραφή τους όταν βλέπουν τις αυθαίρετες διώξεις κατά δεκάδων στελεχών του κλάδου», είπε χαρακτηριστικά.
• Κουλτούρα πληρωμών: Ένα βασικό επιχείρημα που επικαλούνται οι τράπεζες όταν δέχονται επικρίσεις για την απροθυμία τους να προσφέρουν ρυθμίσεις είναι ότι, με αυτόν τον τρόπο, υπονομεύεται η κουλτούρα πληρωμών. Ο ηθικός κίνδυνος έγκειται στο ενδεχόμενο οι συνεπείς οφειλέτες να θεωρήσουν ότι αν αθετήσουν τις πληρωμές τους να τύχουν ευνοϊκότερης ρυθμίσεις και πάψουν να εξυπηρετούν τα δάνειά τους.

Το «κλειδί» των ρυθμίσεων στις τράπεζες κρατούν τα funds
Αυτό το κενό της αγοράς έρχονται να συμπληρώσουν οι εταιρείες διαχείρισης οφειλών, οι λεγόμενοι «servicers». Μέχρι στιγμής έχουν αδειοδοτηθεί 17 εταιρείες από την Τράπεζα της Ελλάδος και σύντομα αναμένεται ο αριθμός τους να ανέλθει στους 20. Αυτό που διαφοροποιεί αυτές τις εταιρείες είναι ότι δεν έχουν τις ίδιες δεσμεύσεις με τις τράπεζες, ούτε σε κανονιστικό/εποπτικό επίπεδο, αλλά ούτε σε επίπεδο προβλέψεων/λειτουργικό κόστος. Με άλλα λόγια, έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια να προσφέρουν γενναιόδωρες λύσεις στους οφειλέτες που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους με βάση τη σημερινή του οικονομική κατάσταση, πλην όμως θέλουν να βάλουν τα χρέη τους σε μια «τάξη».

Όπως αναφέρουν εκπρόσωποι των servicer στο insider.gr, δεν πρόκειται να παρέχουν κούρεμα σε οφειλέτες που έχουν δυνατότητα αποπληρωμής, ούτε να είναι πιο ελαστικοί με αυτή την κατηγορία δανειοληπτών σε σύγκριση με τις τράπεζες. Το γεγονός, όμως, ότι έχουν αποκτήσει τις εν λόγω απαιτήσεις σε ιδιαίτερα χαμηλή τιμή, σε συνδυασμό με τη μη λήψη προβλέψεων, αφήνει περιθώρια μεγαλύτερης επιμήκυνσης των δανείων αλλά και κούρεμα κεφαλαίου όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο.

Επίσης, προσφέρουν και μια σειρά συναινετικών λύσεων, όπως η εθελοντική παράδοση του ακινήτου ή η ανταλλαγή με άλλο μικρότερης αξίας ή, ακόμη, και η ενοικίασή του με στόχο την είσπραξη εισοδημάτων από τα μισθώματα. «Σε αντίθεση με τις τράπεζες, οι οποίες πρέπει να λάβουν υπόψη τους το contamination effect, να μην δημιουργήσουν, δηλαδή, πρόβλημα και στο ενήμερο χαρτοφυλάκιό τους, οι servicers μπορούν να προτείνουν πιο βιώσιμες ρυθμίσεις, που θα έχουν στο επίκεντρο το ακίνητο», δήλωσε πρόσφατα ο πρόεδρος της νεοσυσταθείσας Ένωσης Ανωνύμων Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΑΕΔΑΔΠ) και επικεφαλής της FPS, Τάσος Πανούσης.