Ευ. Βενιζέλος: Τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένας διάλογος με την Τουρκία

Να είμαστε προσγειωμένοι και σε επαφή με την ιστορία. Αυτή ήταν η κυριότερη παραίνεση που απηύθυνε ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος στην πολύ ενδιαφέρουσα διαδικτυακή συζήτηση που, με συντονιστή τον ίδιο, διοργάνωσε χθες Τρίτη ο “Κύκλος Ιδεών” με τη συνδρομή της Διεύθυνσης Δημόσιας Διπλωματίας της Ατλαντικής Συμμαχίας, με θέμα “NATO και νέα διλήμματα ασφάλειας”.

Ομιλητές υπήρξαν οι πρέσβεις ε.τ. Ιωάννης-Αλέξιος Ζέπος (πρώην Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών, πρώην Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ) και Θρασύβουλος Σταματόπουλος, (πρώην εκλεγμένος Bοηθός Γενικός Γραμματέας ΝΑΤΟ για Πολιτικές Υποθέσεις και επίσης πρώην Μόνιμος Αντιπρόσωπος στο ΝΑΤΟ), καθώς και οι ερευνητές Κατερίνα Σώκου του Atlantic Council (ανταποκρίτρια της Καθημερινής και του ΣΚΑΙ στην Ουάσινγκτον) και Γιώργος Τζογόπουλος (του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, του ΕΛΙΑΜΕΠ και του Κέντρου Begin-Sadat στο Ισραήλ), ενώ χαιρετισμό απηύθυνε η Ινώ Αφεντούλη από την Διεύθυνση Δημόσιας Διπλωματίας του ΝΑΤΟ.

Σε μια συγκυρία που σημαδεύεται χαρακτηριστικά από τη ναυτική δραστηριοποίηση της Τουρκίας στην Μεσόγειο, σε επιδείνωση ενός τοπίου που ήδη ορίζεται από τις κρίσεις της Λιβύης, της Συρίας, η λεγόμενη “νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ” βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, χωρίς, όπως τονίσθηκε από τους ομιλητές να είναι εφικτή η μεταφορά προς Νότον του μοντέλου της σταθεροποίησης της ανατολικής Ευρώπης, με την υπαγωγή της στους ευρωατλαντικούς κανόνες και θεσμούς.

Κατά την Ινώ Αφεντούλη, η “μεγάλη εικόνα” έχει ως ορόσημο το 2014, καθώς με την ουκρανική κρίση και την προσάρτηση της Κριμαίας η Δύση ξύπνησε απότομα από τον “μονοπολικό κόσμο” της προηγούμενης 25ετίας. Όμως, ενώ τα ανατολικά όρια της Συμμαχίας είναι ακόμη ασφαλή, γιατί η Ρωσία ξέρει πού να σταματήσει, τα νότια σύνορα εμφανίζουν μια αυξανόμενη αστάθεια, με υποχώρηση εννοιών πολύ βασικών για την ειρηνική συνύπαρξη των κρατών, όπως αυτές της κυριαρχίας και του σεβασμού των συνόρων. Τα θεσμικά εργαλεία που διέθετε το δυτικό στρατόπεδο αποδεικνύονται ανεπαρκή για τα προβλήματα που εμφανίζονται σήμερα και σε αυτό το κενό πατούν ηγέτες, χωρίς ιδιαίτερες δημοκρατικές ευαισθησίες, για την επέκταση της ισχύος τους. Οι χώρες του ΝΑΤΟ, συμπλήρωσε χαρακτηριστικά η κ. Αφεντούλη, έχουν ισχυρό θεσμικό κεφάλαιο και πρέπει να απαντήσουν, αλλά δεν έχουν όλες τις απαντήσεις.

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος στάθηκε στις ραγδαίες ανατροπές που μας έφεραν από την Ατλαντική Σύνοδο της Λισαβώνας του 2010 (όπου και αποθεώθηκε η ρωσο-ατλαντική συνεργασία) στη σημερινή νεοψυχροπολεμική κατάσταση, την ίδια ώρα που αμφισβητείται η ίδια η αυτοσυνειδησία της Δύσης, είτε με τη ρητορική του Ντόναλντ Τραμπ είτε με τις παρατηρήσεις του Εμανουέλ Μακρόν για τον “εγκεφαλικό θάνατο” της Συμμαχίας. Παράλληλα, υπήρξε μια οριενταλιστική, δηλ. αφελής και ανιστόρητη προσέγγιση στην Αραβική Άνοιξη, οι επιπτώσεις της οποίας παραμένουν εμφανείς στο “νότιο μέτωπο”.

Τα παράδοξα της εποχής υπογραμμίζει, πάντα κατά τον Ευάγγελο Βενιζέλο, το γεγονός ότι η ηγέτιδα της Ε.Ε. Γερμανία, από την οποία αναμένεται και να πρωταγωνιστήσει στην ανάκαμψη από την πανδημία, τελεί η ίδια υπό απειλή αμερικανικών κυρώσεων για τον αγωγό NordStream2, την ίδια στιγμή που οι Γερμανοί εξανίστανται για την προοπτική αποχώρησης αμερικανικών στρατευμάτων από το έδαφός του. Αυτές οι εικόνες δίνουν και τα όρια της Ευρώπης για μια αμυντική συνεργασία με ανάληψη κινδύνων, πέραν της συνεργασίας στην αμυντική βιομηχανία.

Άλλωστε η ιστορική εμπειρία επιβάλλει επιφύλαξη. Το μεγάλο περιθώριο πρωτοβουλιών που είχε εξασφαλίσει η Ευρώπη από τις ΗΠΑ κατά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας δεν μας αφήνει με ευχάριστες αναμνήσεις.

Ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης (και πρώην υπουργός Άμυνας και Εξωτερικών) στάθηκε, όπως ήταν λογικό, και στις ιδιαίτερες προκλήσεις που προβάλλουν για την Ελλάδα.

Υπήρξε όμως σαφής ότι συχνά η χώρα μας εμπλέκεται σε κρίσεις, όπως της Λιβύης, χωρίς να έχει πλήρη γνώση τους, ενώ και για τα ζητήματα των σχέσεων με την Τουρκία περιέγραψε τα αντικειμενικά όρια των ελληνικών κινήσεων.

Όπως ανέφερε, θα πιεστεί τόσο η Τουρκία, όσο και η Ελλάδα να μετάσχει σε έναν διάλογο. Και θα πρέπει να ξεκινήσουμε από αυτό που είναι τυποποιημένο στο Δίκαιο: την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών – κατά προτίμηση από κοινού για να έχουμε εικόνα όλων των συμμετεχουσών χωρών. Το ότι η Τουρκία (αλλά και το Ισραήλ) δεν συμμετέχουν στη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 δεν σημαίνει ότι δεν δεσμεύονται από το διεθνές εθιμικό δίκαιο.

Αλλά πάντως η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ αποτελούν κυριαρχικά δικαιώματα τα οποία δεν ασκούνται πλήρως, όσο δεν υπάρχει οριοθέτησή τους, και για κάτι τέτοιο θα πρέπει να υπάρξει είτε διάλογος είτε προσφυγή στην κρίση ενός δικαιοδοτικού οργάνου (π.χ. Δικαστήριο της Χάγης).

Μάλιστα θα πρέπει να υπάρξει σπουδή, διότι όσο περνά ο χρόνος τόσο μειώνεται το οικονομικό αντικείμενο των υποθαλάσσιων πόρων, εφόσον διεθνώς υπάρχει μετάβαση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτό είναι άσχετο προς όλα τα άλλα θέματα που ονομάζουμε τουρκικές διεκδικήσεις.

Ασφαλώς οι “γκρίζες ζώνες” ή η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου δεν πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο του διαλόγου, μπορεί ωστόσο να συνεχισθεί αυτός ως προς τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στο Αιγαίο.

Παράλληλα, και μολονότι αποτελεί διεθνές και όχι ελληνο-τουρκικό ζήτημα, καθοριστικό θα αποδειχθεί το Κυπριακό, έστω και από την άποψη της διασφάλισης των δικαιωμάτων της Τουρκοκυπριακής κοινότητας, η οποία αποτελεί οντότητα αναγνωρισμένη από το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας του 1960.

Με αυτή την έννοια, πρωτοβουλίες που δείχνει έτοιμος να αναλάβει ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ για την ευρωπαϊκή εγγύηση των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων είναι ενδιαφέρουσες, στον βαθμό που δεν θα θίγουν τη διεθνή προσωπικότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας και την ιδιότητά της του μέλους της Ε.Ε.

capital.gr

Ακολουθήστε το The Indicator στο Google news

Σχετικά Νέα