Explainer: Γιατί καύσωνες πλήττουν ταυτόχρονα πολλά μέρη του πλανήτη

Αυτήν την εβδομάδα, η θερμοκρασία στη Βρετανία ξεπέρασε τους 40 βαθμούς Κελσίου για πρώτη φορά στα χρονικά. Την ίδια ώρα, καταστροφικές πυρκαγιές μαστίζουν την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Περιοχές της Αμερικής βιώνουν ένα από τα πιο θερμά τους καλοκαίρια, ενώ επαρχίες στην ανατολική και τη νότια Κίνα έχουν καταγράψει ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες.

Τι συμβαίνει με τους ταυτόχρονους καύσωνες σε πολλά μέρη του πλανήτη; Σύμφωνα με φετινή μελέτη από Αμερικανούς και Αυστραλούς ερευνητές, από το 1979 έως το 2019, ο μέσος όρος ημερών με ταυτόχρονους καύσωνες στο βόρειο ημισφαίριο αυξήθηκε από 20 σε 143 – με λίγα λόγια, επταπλασιάστηκε.

Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή οι ατμοσφαιρικές συνθήκες που προκαλούν δύο διαφορετικά γεγονότα καύσωνα μπορεί να συνδέονται. Yπάρχουν, δηλαδή, κοινά μοτίβα – που δεν εξηγούνται μόνο από την υπερθέρμανση – στον τρόπο που εκδηλώνονται ταυτόχρονοι καύσωνες σε Βόρεια Αμερική, Ευρώπη και κεντρική και ανατολική Ασία.

Άλλες μελέτες υποστηρίζουν ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να αλλάξει τους κυματισμούς στα ρεύματα αέρα στην ανώτερη ατμόσφαιρα, τα οποία μετακινούν τα καιρικά φαινόμενα από τα δυτικά προς τα ανατολικά, με τρόπο που να προκαλείται υπερβολική ζέστη σε περισσότερα μέρη ταυτόχρονα.

Τα χειρότερα έρχονται

Από μόνο του, είναι αρνητικό το γεγονός ότι οι καύσωνες συμβαίνουν πιο συχνά και με μεγαλύτερη ένταση. Εφόσον, όμως, συμβαίνουν όλο και περισσότερο σε πολλά μέρη ταυτόχρονα, αυτό αποτελεί ένα «καμπανάκι» για ακόμα περισσότερες επιπτώσεις στον πλανήτη μας.

Καταρχάς, οι καύσωνες προκαλούν προβλήματα στη γεωργία και τις καλλιέργειες. Αν σε πολλά μέρη του κόσμου υπάρχουν ταυτόχρονα ζημιές στις σοδειές, τότε θα μειωθούν αυτόματα και τα τρόφιμα που μετακινούνται σε όλο τον πλανήτη και έτσι θα οδηγηθούμε σε επισιτιστική κρίση.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι αυτό των υποδομών. Για παράδειγμα, στη Βρετανία οι σιδηροδρομικές ράγες λύγισαν λόγω του καύσωνα, καθώς είναι φτιαγμένες για να αντέχουν θερμοκρασίες έως 27 βαθμούς Κελσίου. Οι ράγες φυσικά αλλάζουν, αλλά το κόστος για την αναβάθμισή τους αποτελεί ένα σημαντικό πλήγμα για τον προϋπολογισμό ακόμα και πλούσιων χωρών.

Γιατί ο καύσωνας στην Βρετανία δεν είναι ίδιος με αυτόν που έπληξε την χώρα το 1976
Στις φτωχές χώρες, τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα. Τέτοιες χώρες συνήθως έχουν μεγάλο πληθυσμό και είναι κοντά στον Ισημερινό, οπότε ούτως ή άλλως αντιμετωπίζουν υπερβολική ζέστη. Αυτό σημαίνει ότι περισσότεροι άνθρωποι θα επηρεαστούν από ακραία φαινόμενα, τα φαινόμενα αυτά θα είναι πιο συχνά και τα χρήματα λίγα.
Δίκοπο μαχαίρι αποτελεί η χρήση των air condition για την αντιμετώπιση των υψηλών θερμοκρασιών. Τα κλιματιστικά δροσίζουν, αλλά αυξάνουν και την κατανάλωση ηλεκτρισμού. Ως γνωστόν, ο ηλεκτρισμός παράγεται και με την καύση ορυκτών καυσίμων, επιδεινώνοντας έτσι το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη.