Έξι προτάσεις του ΣΕΒ για την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας

Ρηξικέλευθες πολιτικές για την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας προτείνει ο ΣΕΒ σε ανάλυσή του. Με την Ελλάδα να θεωρείται από τις πιο ευάλωτες χώρες της Ευρώπης απέναντι στον κορωνοϊό, ο ΣΕΒ προτείνει μεταξύ άλλων επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων και των αποκρατικοποιήσεων, με στόχο την συνολική μεταρρυθμιστική μεταμόρφωση της χώρας.

Η χώρα μας, θεωρητικά, είναι από τις πιο ευάλωτες χώρες της Ευρώπης στον κορωνοϊό. Σε μελέτη της Oxford Economics (Tomas Dvorak, Eurozone: Coronavirus likely to hit the periphery hardest, Oxford Economics, 16 March 2020), συστηματοποιούνται ορισμένοι διαρθρωτικοί παράγοντες που καθιστούν τις οικονομίες της Ευρωζώνης περισσότερο ή λιγότερο ευάλωτες στην κρίση του κορωνοϊού. Όσον αφορά στην Ελλάδα, το σχετικά μικρό μερίδιο της μεταποίησης στην οικονομία και η σχετικά χαμηλή συμμετοχή της στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα είναι στοιχεία που περιορίζουν την επίπτωση της κρίσης στην ελληνική οικονομία. Από την άλλη μεριά, μια σειρά από παράγοντες επιδρούν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ο γερασμένος πληθυσμός, η μεγάλη εξάρτηση της οικονομίας από τον τουρισμό, το μεγάλο μερίδιο των αυτοαπασχολούμενων και ελεύθερων επαγγελματιών, το σχετικά μικρό μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων, και, τέλος, ακόμη και οι χαμηλές ταχύτητες στο ίντερνετ, αξιολογούνται ως αρνητικοί παράγοντες που μεγεθύνουν την επίπτωση της κρίσης του κορωνοϊού στην ελληνική οικονομία.

Η ελληνική κυβέρνηση αρχικά έκανε λόγο (3/4/2020) για μέχρι και -4% ύφεση το 2020 χωρίς τη λήψη μέτρων, που μπορεί να περιορισθεί σε -2%, με τη λήψη μέτρων. Οι αρχικές αυτές προβλέψεις έχουν ήδη αναθεωρηθεί επί τα χείρω, καθώς βραχυπρόθεσμοι δείκτες δείχνουν όξυνση της ύφεσης στην Ευρωζώνη. Σύμφωνα με δηλώσεις (12/04/2020) του Υπουργού Οικονομικών (συνέντευξη στον ραδιοφωνικό σταθμό ΘΕΜΑ Radio 104,6 FM), η κρίση του κορωνοϊού στοιχίζει στο ελληνικό ΑΕΠ 2,5 μονάδες κάθε μήνα, ενώ η ύφεση το 2020 εκτιμάται ότι θα είναι μεταξύ -5% και -10%, όσο και στην Ευρωζώνη. Το ΔΝΤ αναβιβάζει την ύφεση στην Ελλάδα σε -10%, με τον μέσο όρο στην Ευρωζώνη σε -7,5%.

Για την Ελλάδα, το ΔΝΤ προβλέπει ύφεση κατά -10% το 2020, αύξηση της ανεργίας σε 22,3% από 16,4% (Ιαν. 2020) και διεύρυνση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών σε 6,5% του ΑΕΠ από 2,1% το 2019. Αν και, σύμφωνα με το ΔΝΤ, η ελληνική οικονομία θα επανέλθει σε τροχιά ανάκαμψης, με επέκταση 5,1% το 2021, η ανεργία θα παραμείνει υψηλή, στο επίπεδο του 19%, και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα περιοριστεί στο 3,4% του ΑΕΠ (Δ01). Σημειώνεται ότι η ύφεση που προβλέπει το ΔΝΤ για την Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης, όπου η μείωση του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο σε -7,5%, με σημαντικές απώλειες στην Ιταλία (-9,1%), την Ισπανία (-8%), τη Γαλλία (-7,2%) και τη Γερμανία (-7%). Η βασική υπόθεση του ΔΝΤ για τις προβλέψεις αυτές είναι ότι η πανδημία θα εξασθενίσει κατά το 2ο εξάμηνο του 2020, δίνοντας τη δυνατότητα για σταδιακή χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων. Παράλληλα, το ΔΝΤ επισημαίνει ότι οι κίνδυνοι για μεγαλύτερη ύφεση είναι υπαρκτοί, καθώς η πορεία της πανδημίας του κορωνοϊού παραμένει αβέβαιη.

Εκτιμάται ότι τα μέτρα που έχει ανακοινώσει και εφαρμόζει η ελληνική κυβέρνηση, θα προφυλάξουν την ελληνική οικονομία σε κάποιο βαθμό από την πραγματοποίηση των ακραίων εκτιμήσεων του ΔΝΤ, παρόλο που η αβεβαιότητα όσον αφορά στις προβλέψεις είναι εξαιρετικά μεγάλη λόγω της ιδιαιτερότητας του φαινομένου. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη τις προβλέψεις του ΔΝΤ, και να ενισχύσει τα μέτρα για την αποτροπή του σεναρίου εξαιρετικά υψηλής ύφεσης.

Η ελληνική μεταποίηση επηρεάζεται λόγω κορωνοϊού ποικιλοτρόπως, με τα κυριότερα προβλήματα να εντοπίζονται στην απουσία προσωπικού ή και εμφάνισης κρουσμάτων, στη γραμμή παραγωγής, στις αποθήκες, κλπ. που φέρνουν μεγάλη αναστάτωση στον προγραμματισμό, τις βάρδιες, τα μέτρα υγιεινής και ασφαλείας, κλπ. Επίσης, έχουν αρχίσει να εμφανίζονται προβλήματα στη διαθεσιμότητα πρώτων υλών, ενώ ελλοχεύει και ο κίνδυνος μη πραγματοποίησης εξαγωγών λόγω προβλημάτων σε λιμάνια, πλοία, αεροπλάνα, κ.ά. Η ελληνική βιομηχανία (μεταποίηση) εν γένει δεν είναι πολύ εκτεθειμένη στις διεθνείς αλυσίδες αξίας. Συνεπώς, η επίπτωση της διακοπής ή αναστάτωσης που προκαλείται στο διεθνές εμπόριο, και ιδίως για ενδιάμεσα αγαθά, θα είναι σχετικά περιορισμένη. Από την άλλη μεριά, ορισμένοι κλάδοι της μεταποίησης στηρίζονται πολύ περισσότερο από άλλους στις διεθνείς αλυσίδες αξίας, όπως (κατά σειρά σπουδαιότητας) είναι τα ηλεκτρονικά, τα ηλεκτρολογικά προϊόντα, η κλωστοϋφαντουργία, τα μη μεταλλικά ορυκτά, τα βασικά μέταλλα, τα πλαστικά, τα χημικά και τα φάρμακα, κλπ. Αντίθετα, κλάδοι όπως τα τρόφιμα και τα πετρελαιοειδή, έχουν μικρή σχετικά έκθεση. Συνεπώς, πολλοί κλάδοι της ελληνική μεταποίησης, αναμένεται να υποστούν σχετικά περιορισμένες, αν και όχι αμελητέες, αρνητικές επιδράσεις.

Oι δαπάνες των νοικοκυριών που θα επηρεασθούν περισσότερο είναι οι δαπάνες για εστιατόρια και ξενοδοχεία, για διακοπές και για διασκέδαση, με μέση επίπτωση στις αγορές επίπλων, ρούχων και αυτοκινήτων, και μάλλον χαμηλή επίπτωση στις δαπάνες υγείας και για ποτά και τρόφιμα. Έτσι, τα μέτρα που λαμβάνονται για την αποφυγή διάδοσης του κορωνοϊού θα επηρεάσουν περισσότερο τον τουρισμό, τις μεταφορές, και το εμπόριο. Όσον αφορά, ειδικότερα, στον τουρισμό, αναμένεται μια μεγάλη ύφεση το 2^ο και 3^ο τρίμηνο, όπου συγκεντρώνονται το 25% και το 60% των εισπράξεων από τον εξωτερικό τουρισμό αντιστοίχως, με τις απώλειες να είναι 100% το 2^ο τρίμηνο και 50% το 3^ο τρίμηνο, οδηγώντας σε κατάρρευση των τουριστικών εισπράξεων από €18 δισ. το 2019 σε €8 δισ., ή σε €10 δισ., με κάποια μετακύλιση του τουριστικού προϊόντος προς το φθινόπωρο. Σημειώνεται ότι η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του τουρισμού (εστίαση και διαμονή) είναι περίπου 7% του συνόλου.

Αναφερόμενος στην πρόσφατη συμφωνία του Eurogroup για πακέτο μέτρων ύψους άνω του μισού τρισ. ευρώ, ο ΣΕΒ σημειώνει ότι με τα μέτρα που έχουν ληφθεί έως τώρα, η Ελλάδα θα μπορεί να αντλήσει ποσά ύψους περίπου €7 δισ. (€4 δισ. από την πιστωτική γραμμή του ESM και €3 δισ. περίπου από την ΕΤΕπ και το πρόγραμμα SURE).

Ο ΣΕΒ έχει κάνει ήδη προτάσεις στην πολιτική ηγεσία για την επανεκκίνηση της οικονομίας προς τις παρακάτω βασικές κατευθύνσεις:

•           Η επανεκκίνηση της οικονομίας να γίνει όσο το δυνατόν νωρίτερα και δυναμικότερα, πάντοτε με τα κατάλληλα υγειονομικά πρωτόκολλα.

•           Συνέχιση και επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων και των αποκρατικοποιήσεων με στόχο την συνολική μεταρρυθμιστική μεταμόρφωση της χώρας (Total Reform)  εντός του 2020.

•           Ο παραγωγικός ιστός της χώρας και η απασχόληση να προστατευθούν με οριζόντια αντισταθμιστικά μέτρα, που θα ισχύσουν για το 2020..

•           Αύξηση επενδύσεων με ιδιαίτερη έμφαση σε   δημόσιες επενδύσεις, και έργα υποδομών, με μηχανισμούς ταχείας υλοποίησης.

•           Διαφύλαξη της συνέπειας στην τήρηση των οικονομικών υποχρεώσεων.

•           Στοχευμένες διεκδικήσεις από τα Ευρωπαϊκά ταμεία, με δεδομένο ότι η χώρα μας είναι η περισσότερο ευάλωτη χώρα στην Ευρώπη.

•           Στήριξη της κοινωνικής συνοχής κατά την διάρκεια της επανεκκίνησης της οικονομίας.