Ερντογάν: Προανήγγειλε για… τέταρτη φορά την «αποστρατεία» του από την πολιτική

Με τις αυτοδιοικητικές εκλογές στην Τουρκία να απέχουν μόλις δύο εβδομάδες από τη διεξάγωγή τους ο Τούρκος πρόεδρος κεντρίζει και πάλι την προσοχή, αυτή τη φορά με δήλωσή του περί «αποχώρησής» του. «Εργάζομαι με όλες μου τις δυνάμεις, αυτές οι εκλογές θα είναι για μένα οι τελευταίες», σημείωσε, με τις αντιδράσεις να είναι διφορούμενες ανάμεσα σε Δύση και Τουρκία. Σε περίπτψση που όντως αποσυρθεί, ποιος θα τον διαδεχθεί;

Ο Ερντογάν «προαναγγέλλει την αποχώρησή του» ή ότι «σκέπτεται να σταματήσει» μεταδίδουν τα ειδησεογραφικά πρακτορεία. Στην Τουρκία τα σχόλια τείνουν να είναι σκωπτικά· « πάλι θέλει να σταματήσει;» αναφέρουν χρήστες των social media και διερωτώνται πόσες φορές μέχρι σήμερα ο Τούρκος πρόεδρος έχει προαναγγείλει την αποχώρησή του. «Δύο ή τρεις; Μήπως τέσσερις;»

Από πότε δηλώνει ότι αποχωρεί;
Ήταν το 2009 οπότε και ο Ερντογάν διεμήνυσε πρώτη φορά ότι αποχωρεί από την πολιτική. «Το 2009 έκανε λόγο για τις τελευταίες εκλογές στις οποίες θα συμμετείχε. Το 2012 έλεγε ότι διεκδικεί την ηγεσία του κόμματός του για τελευταία φορά. Το 2023 υποσχόταν ότι επιδιώκει λαϊκή εντολή για μία τελευταία φορά», υπενθυμίζει ο Χακί Τας, συνεργάτης του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Σπουδών (GIGA) με έδρα το Αμβούργο.

Κατά πως φαίνεται, η θέση την οποία είχε επιτρέποντάς του να κινεί τα νήματα της εξουσίας δεν του επέτρεψε να αποχωρήσει. Καθώς, όπως ο Τας υπενθυμίζει, μετά από κάθε «τελευταία φορά» ο Ερντογάν φρόντιζε να προωθήσει την ατζέντα του και να διευρύνει τις εξουσίες του. Σήμερα είναι πιο ισχυρός από ποτέ. Είναι ο πρώτος ανώτατος άρχων που ασκεί ταυτόχρονα την προεδρία της κυβέρνησης, και παραμένει επικεφαλής του κυβερνώντος κόμματος AKP.

Βάσει των παραπάνω, ο Χακί Τας διατείνεται ότι «οι τελευταίες δηλώσεις μάλλον αποτελούν τακτικό ελιγμό για έναν Ερντογάν που απευθύνεται στο συναίσθημα των ψηφοφόρων, εκμαιεύει την εμπιστοσύνη τους, θέλει να τους κινητοποιήσει ενόψει εκλογών. Τα τελευταία δέκα χρόνια η Τουρκία βρίσκεται σε μόνιμη προεκλογική εγρήγορση. Κάθε τόσο διεξάγονται δημοψηφίσματα, βουλευτικές, αυτοδιοικητικές ή προεδρικές εκλογές. Τώρα ο Ερντογάν ελπίζει ότι εάν βγει ενισχυμένος από τις Αυτοδιοικητικές Εκλογές, μπορεί να δρομολογήσει μία αναθεώρηση του Συντάγματος, ρυθμίζοντας τα της διαδοχής του. Προς το παρόν πάντως θέλει να κερδίσει το κόμμα του τις τέσσερις μεγάλες πόλεις της χώρας (Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα, Σμύρνη, Αττάλεια), που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 50% του τουρκικού ΑΕΠ.

Στην περίπτωση δε, που ο Ερντογάν αποσυρόταν, ποιος θα τον διαδεχόταν; Δεδομένου ότι ο μεγαλύτερος σε ηλικία γαμπρός του, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, μάλλον απέτυχε ως υπουργός Οικονομικών, πολλοί πιστεύουν ότι προαλείφεται για τη διαδοχή είτε ο γιος του, Μπιλάλ Ερντογάν, είτε ο έτερος γαμπρός του, Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ. Το ερώτημα είναι, εάν μπορεί ένας από αυτούς να ηγηθεί του κόμματος με την ίδια επιτυχία, όπως ο Ερντογάν.

Για τον πολιτικό επιστήμονα Χακί Τας, η απάντηση είναι σαφής: «Ουσιαστικά δεν υπάρχει πλέον κόμμα. Υπάρχει μόνο Ερντογάν».

Αυτοδιοικητικές εκλογές
Η πιο κρίσιμη αναμέτρηση των αυτοδιοικητικών εκλογών αναμένεται στην Κωνσταντινούπολη. Καθώς, βάσει των δημοσκοπήσεων, η μονομαχία θα είναι «στήθος με στήθος» ανάμεσα στον εκλεκτό του κυβερνώντος κόμματος AKP, Μουράτ Κουρούμ, και τον σημερινό δήμαρχο Εκρέμ Ιμάμογλου, ο οποίος είχε πρωτοεκλεγεί το 2019, στηρίζεται από το αντιπολιτευόμενο κεμαλικό κόμμα CHP και επιδιώκει μία δεύτερη θητεία.

Προκειμένου να κερδίσει εκ νέου στις εκλογές, ο Ερντογάν μεταβαίνει σε περιοχές της Τουρκίας εκφωνώντας προεκλογικές ομιλίες, ωσάν να συμμετείχε και ο ίδιος στα ψηφοδέλτια. Αυτό, καθώς, μία νίκη στις μεγάλες πόλεις θα του έδινε την ευκαιρία να διευρύνει εκ νέου την επιρροή του. Χαρακτηριστικό ότι μετά την «αλλαγή φρουράς» σε πολλά δημαρχεία το 2019 έγινε γνωστό ότι το AKP διόριζε δικούς του ανθρώπους στην αυτοδιοίκηση.

Παράλληλα ανέθετε έργα σε όσους τιμούσαν την κομματική νομιμοφροσύνη και διασφάλιζε προνόμια σε φιλοκυβερνητικές αδελφότητες με ισλαμιστικό και εθνικιστικό προσανατολισμό.