Η ελληνική κυβέρνηση προχωρά σε μια σειρά ουσιαστικών αλλαγών στο εργασιακό πλαίσιο, με βασική επιδίωξη την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και τη σύναψη περισσότερων κλαδικών συμβάσεων εργασίας. Το φιλόδοξο σχέδιο, το οποίο θα παρουσιαστεί το φθινόπωρο του 2025, αποσκοπεί στην αύξηση του μέσου μισθού στα 1.500 ευρώ έως το 2027, ευθυγραμμίζοντας την ελληνική αγορά εργασίας με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις.
Κίνητρα για Κλαδικές Συμβάσεις – Ορόσημο το 2027
Βασικός μοχλός επίτευξης του στόχου είναι η θεσμοθέτηση κινήτρων για τους εργοδότες, ώστε να ενισχυθεί η υπογραφή κλαδικών συμβάσεων. Η κυβέρνηση επιδιώκει να αντιστρέψει την τάση αποχώρησης εργοδοτών από τις εργοδοτικές ενώσεις, φαινόμενο που παρατηρείται λόγω του ισχύοντος ορίου αντιπροσώπευσης (50+1%) για την επέκταση των συμβάσεων σε ολόκληρο τον κλάδο. Η τροποποίηση αυτού του ορίου βρίσκεται στο τραπέζι, ώστε να αρθούν τα εμπόδια που αποτρέπουν την επέκταση ευνοϊκών όρων εργασίας.
Σημειώνεται ότι βάσει της σχετικής κοινοτικής οδηγίας, η οποία έχει ήδη ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο, ο στόχος είναι μέχρι το 2028 το 80% των εργαζομένων στην Ε.Ε. να καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις. Στην Ελλάδα, ωστόσο, το ποσοστό παραμένει καθηλωμένο μεταξύ 25%-30%, αποτυπώνοντας μια διαχρονική υστέρηση που επιχειρείται πλέον να διορθωθεί με δομικές παρεμβάσεις.
Ευέλικτη διευθέτηση του χρόνου εργασίας με εγγυήσεις για τους εργαζομένους
Εβδομαδιαία προσαρμογή με διατήρηση του 40ώρου
Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές αφορά τη δυνατότητα των εργοδοτών να τροποποιούν το ημερήσιο ωράριο εργασίας ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης, υπό την προϋπόθεση ότι ο εβδομαδιαίος μέσος όρος θα παραμένει στις 40 ώρες. Πρόκειται για μεταρρύθμιση που προσφέρει αυξημένη ευελιξία, ιδιαίτερα χρήσιμη για κλάδους με μεταβαλλόμενη ζήτηση, όπως η εστίαση ή το λιανικό εμπόριο.
Οι επιπλέον ώρες εργασίας θα μπορούν να αντισταθμίζονται με μειωμένο ωράριο, ρεπό ή άδεια σε επόμενες ημέρες. Είναι κρίσιμο, ωστόσο, ότι κάθε αλλαγή στο ωράριο θα απαιτεί ρητή και τεκμηριωμένη συναίνεση των εργαζομένων, ενισχύοντας έτσι το στοιχείο της προστασίας των δικαιωμάτων τους. Η πρόβλεψη αυτή λειτουργεί ως αντίβαρο στην ευελιξία που παρέχεται στους εργοδότες, αποτρέποντας φαινόμενα αυθαιρεσίας.
Ψηφιακός Εκσυγχρονισμός και Γραφειοκρατική Αποσυμφόρηση
Η μετάβαση στο ψηφιακό περιβάλλον είναι επίσης κομβικής σημασίας. Η εφαρμογή του Εργάνη ΙΙ θα επιτρέψει την άμεση καταχώρηση προσλήψεων και απολύσεων, ακόμη και από κινητές συσκευές, προσφέροντας τη δυνατότητα real-time επικύρωσης συμβάσεων με απλό μήνυμα στον υποψήφιο εργαζόμενο.
Αυτό το νέο σύστημα κρίνεται καθοριστικό για επιχειρήσεις με έκτακτες ανάγκες προσωπικού σε «δύσκολες» ώρες, όπως τα Σαββατοκύριακα ή εκτός ωραρίου Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού. Παράλληλα, καταργούνται χρονοβόρες διαδικασίες, όπως η 10ήμερη έγκριση για οικειοθελή αποχώρηση, ενώ αντικαθίστανται παρωχημένα έγγραφα (βιβλία προσωπικού, πίνακες ωρών) με ψηφιακές λύσεις.
Νέες Μορφές Απασχόλησης: Δοκιμαστική, Παράλληλη και Κατά Παραγγελία Εργασία
Η μεταρρύθμιση περιλαμβάνει και διεύρυνση των εναλλακτικών μορφών απασχόλησης. Προβλέπονται:
-
Δοκιμαστικές συμβάσεις έξι μηνών, οι οποίες δίνουν χρόνο αξιολόγησης τόσο στον εργοδότη όσο και στον εργαζόμενο.
-
Παράλληλη εργασία, με δυνατότητα απασχόλησης σε περισσότερους του ενός εργοδότες έως και 13 ώρες ημερησίως.
-
Κατά παραγγελία απασχόληση, μοντέλο ιδιαίτερα κατάλληλο για εποχικές ή διαλείπουσες ανάγκες.
Αν και παρέχουν σημαντική ευελιξία, απαιτούν και αυστηρούς μηχανισμούς ελέγχου για την αποτροπή κατάχρησης και την κατοχύρωση στοιχειωδών εργασιακών δικαιωμάτων.
Στήριξη Επιχειρήσεων με Οικονομικές Δυσκολίες
Σημαντική είναι και η πρόβλεψη για ειδική πολιτική μισθολογικών αυξήσεων για επιχειρήσεις που αποδεδειγμένα αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Η πρόβλεψη αυτή, εφόσον εφαρμοστεί σε αυστηρό πλαίσιο και με σαφείς όρους, μπορεί να λειτουργήσει εξισορροπητικά, διατηρώντας την αναγκαία ευελιξία χωρίς να υπονομεύει τη συλλογική σύμβαση.
Εκσυγχρονισμός ΟΜΕΔ και Συνδικαλιστικής Νομιμότητας
Τέλος, το σχέδιο προβλέπει την απλοποίηση των διαδικασιών λειτουργίας του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ), ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση στη διαιτησία, ειδικά όταν αποτυγχάνουν οι απευθείας διαπραγματεύσεις.
Ταυτόχρονα, απλοποιείται η εγγραφή των εκπροσώπων εργαζομένων και εργοδοτών στο ψηφιακό μητρώο συνδικαλιστικών οργανώσεων, σύμφωνα με τον νόμο Χατζηδάκη, ενώ αναμένεται και η σχετική απόφαση του ΣτΕ για τις προσφυγές που έχουν κατατεθεί.
Το υπό διαμόρφωση νέο εργασιακό πλαίσιο επιχειρεί να ισορροπήσει την αναπτυξιακή ανάγκη για μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας με τη διατήρηση ουσιαστικών εργατικών δικαιωμάτων και την ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου. Η επιτυχία του εγχειρήματος θα εξαρτηθεί όχι μόνο από τη νομοθέτηση, αλλά και από την εφαρμογή του στην πράξη – με σεβασμό, διαφάνεια και ενεργή συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων μερών.