Ελληνοτουρκικά: Διάλογος με διαφωνίες και ανέγγιχτα τα μεγάλα ζητήματα

Από τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στην Άγκυρα δεν γίναμε… σοφότεροι ούτε υπήρξαμε μάρτυρες κάποιας ουσιαστικής εξέλιξης στα ελληνοτουρκικά. Το ραντεβού των δύο ηγετών εξελίχθηκε όπως περίπου το ανέμεναν οι περισσότεροι: επιβεβαιώθηκε η διάθεση αμφότερων των πλευρών για συνέχιση του διαλόγου, διασφαλίζονται των «ήρεμων νερών» του Αιγαίου και αυτό το καλοκαίρι» και παράλληλα αποφεύχθηκε το άνοιγμα των μεγάλων και καυτών θεμάτων που βρίσκονται στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών.

Γράφει ο Νώντας Βλάχος

Όσον αφορά στον πρώτο πεδίο, αυτό δηλαδή της διατήρησης του ανοιχτού διαύλου επικοινωνίας και των «ήρεμων νερών», είναι εμφανές πως Αθήνα και Άγκυρα-παρά τις πρόσκαιρες αναταράξεις που απορρέουν από θέματα όπως για παράδειγμα τα θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο- έχουν τη βούληση να συνεργαστούν. Έχοντας υπόψη το άκρως τεταμένο κλίμα που επικρατούσε πριν λίγα χρόνια στις σχέσεις των δύο χωρών, όπου η εκδήλωση θερμού επεισοδίου έμοιαζε πιο πιθανή από ποτέ, τότε προφανώς η παρούσα κατάσταση έχει θετικό πρόσημο.
Επιβεβαιώνεται, ωστόσο, ότι οι δύο πλευρές απέχουν παρασάγγας από το να εισέλθουν στον πυρήνα των ελληνοτουρκικών ζητημάτων, τα οποία προς ώρας αφήνουν εκτός των συνομιλιών στο ανώτερο επίπεδο. Είναι πρόδηλο πως σωστά πράττουν, διότι οι συνθήκες δεν είναι διόλου ώριμες για μια τέτοια απευθείας προσέγγιση στα μεγάλα θέματα των ελληνοτουρκικών, όπως η υφαλοκρηπίδα, οι θαλάσσιες ζώνες, η ΑΟΖ και άλλα.

Ο διάλογος θα συνεχιστεί μέσω των διαφωνιών που ούτως ή άλλως εκφράζονται από αμφότερες τις πλευρές και έγιναν εμφανείς στις κοινές δηλώσεις που έκαναν οι Μητσοτάκης και Ερντογάν μετά τη συνάντησή τους. Η αναθεωρητική ατζέντα της Άγκυρας έχει εδώ και καιρό σε περίοπτη θέση την τουρκική-όπως- την αποκαλεί μειονότητα στη Θράκη και ο Ταγίπ Ερντογάν φρόντισε να αναδείξει και πάλι το θέμα στη δημόσια τοποθέτησή του. Η προσπάθεια της Τουρκίας να επιβάλλει την εν λόγω αιτίασή της στα ελληνοτουρκικά βρίσκει τοίχο, καθώς τόσο ο πρωθυπουργός αλλά και συνολικά η ελληνική διπλωματία υπενθυμίζουν την συνθήκη της Λωζάνης και την αναφορά της σε θρησκευτική-μουσουλμανική- μειονότητα και όχι εθνική.

Οι επίσης δημόσιες διαφωνίες για τη Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη, το Κυπριακό, ακόμα και τον ρόλο της Χαμάς, επιβεβαίωσαν τη διαφορετική προσέγγιση που έχουν οι δύο πλευρές σε πλειάδα ζητημάτων άμεσης ή έμμεσης γεωπολιτικής σημασίας. Το μείζον ερώτημα, όμως, παραμένει πώς και οι ποιες συνθήκες μπορεί να καταστήσουν εφικτή τη διεύρυνση του διαλόγου και στα κεντρικά ζητήματα των ελληνοτουρκικών.

Διαφορετικές ατζέντες στα κρίσιμα θέματα

Μη γελιόμαστε, αυτό δεν φαντάζει αλλά και είναι εξαιρετικά δύσκολο, από τη στιγμή που οι δύο χώρες διατηρούν εντελώς διαφορετικές ατζέντες. Η πάγια θέση της Ελλάδας είναι πως ο «πυρήνας» της διαβούλευσης αφορά μόνο την υφαλοκρηπίδα και τη διευθέτηση των θαλασσίων ζωνών, ενώ η τουρκική ατζέντα βρίθει αιτημάτων και διευρυμένων ζητημάτων που έχουν ως κεντρικό στόχο να αμφισβητήσουν την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο και να αναθεωρήσουν το status quo στην περιοχή. Υπό αυτό το πρίσμα μοιάζει με ουτοπία -τουλάχιστον στην παρούσα φάση- να εισέλθουν οι δύο πλευρές στον «πυρήνα» των ελληνοτουρκικών.

Σε κάθε περίπτωση ο διάλογος πρέπει να συνεχιστεί και η προσέγγιση να χτιστεί βήμα-βήμα, από τα χαμηλά στα ψηλά…