Ελληνοτουρκικά: Διάλογος με ανέγγιχτο τον «πυρήνα» των μεγάλων διαφορών

Δεν γίναμε… σοφότεροι περί των ελληνοτουρκικών μετά τη συνάντηση του  Γιώργου Γεραπετρίτη με τον Χακάν Φιντάν. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν εκ νέου ότι διαφωνούν στα σημαντικά θέματα, επιβεβαιώνοντας ωστόσο τη βούληση αμφοτέρων, για τη συνέχιση του διαλόγου και τη διεύρυνση της θετικής ατζέντας.

Γράφει ο Νώντας Βλάχος

Ο διάλογος δεν έχει εμβαθύνει, δεν έχει εισέλθει στον πυρήνα των μεγάλων διαφορών ανάμεσα στις δύο χώρες. Ο διάλογος δεν είναι προσχηματικός ούτε προφανώς γίνεται για τα μάτια του κόσμου. Αποτελεί το βασικό εργαλείο για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και τη διατήρηση «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο, τα οποία είχαν διαταραχθεί επικινδύνως τα προηγούμενα χρόνια.

Είναι όμως ουτοπικό, τουλάχιστον στην παρούσα «πρώιμη» φάση να περιμένει κάποιος ουσιαστικά βήματα προόδου. Κατ’ αρχάς Ελλάδα και Τουρκία διαφωνούν για την ατζέντα των ελληνοτουρκικών και για το ποιες είναι οι πραγματικές διαφορές των δύο κρατών. Ο γεωπολιτικός και διπλωματικός ρεαλισμός επιτάσσει στην Αθήνα να διατηρεί χαμηλά τον πήχη των προσδοκιών και να πορεύεται με ότι απτό έχει στα χέρια της. Τη δεδομένη στιγμή έχει εξασφαλίσει την ηρεμία στο Αιγαίο, θέτοντας παράλληλα τις βάσεις για το άνοιγμα της διαβούλευσης για τα μεγάλα.

Στη συνάντηση Γεραπετρίτη με Φιντάν γίναμε μάρτυρες των παγιωμένων θέσεων που εκφράστηκαν εκ νέου από τους δύο υπουργούς Εξωτερικών. Η Αθήνα εμμένει -και δικαίως το πράττει- σε μια περιορισμένη ατζέντα που περιλαμβάνει μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και την χάραξη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Η Άγκυρα, από την πλευρά της, θέλει να ανοίξει τη βεντάλια των θεμάτων και να επιβάλει διάλογο με ολιστική προσέγγιση. Στρατηγικός στόχος των Τούρκων είναι να σύρουν την Ελλάδα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για διάφορα σημαντικά θέματα (γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο, αποστρατικοποίηση νησιών κτλ), προκειμένου τελικώς να περάσουν τις γεωπολιτικές τους επιδιώξεις.

Το κεντρικό γεωπολιτικό αφήγημα με το οποίο πορεύεται η Ερντογανική Τουρκία είναι η «γαλάζια πατρίδα» και η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο. Αυτό το αφήγημα, προς χάριν της βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, δεν εκδηλώνεται πλέον με την ίδια ζέση και παρρησία, όμως προφανώς και δεν έχει… εγκαταλειφθεί από την Άγκυρα. Τουναντίον…

Με το βλέμμα στον Τραμπ

Σημείο αναφοράς για την περαιτέρω εξέλιξη των ελληνοτουρκικών αποτελεί η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ. Τόσο η Αθήνα όσο και η Τουρκία έχουν στραμμένα το βλέμμα στην Ουάσιγκτον και τηρούν στάση αναμονής, περιμένοντας να δουν τις κινήσεις του νέου Αμερικανού προέδρου στη γεωπολιτική σκακιέρα.

Στην Ελλάδα έχει περάσει εσφαλμένα η άποψη ότι Τραμπ και Ερντογάν έχουν καλές έως και φιλικές σχέσεις, γεγονός που δίνει προβάδισμα στην Τουρκία έναντι της Ελλάδας, αναφορικά με την εύνοια της νέας αμερικανικής κυβέρνησης. Ξεχνούν, όμως, ότι ο «φίλος» του Ερντογάν κατά την προηγούμενη θητεία του στον Λευκό Οίκο, δρομολόγησε την έξοδο της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35 και εν μια νυκτί μέσω στοχευμένων δηλώσεων και ενεργειών, καταπόντισε την τουρκική λίρα και προκάλεσε τεράστια ζημιά στην οικονομία των γειτόνων μας…