Εκπνέει σήμερα η συμφωνία για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα αν η Ρωσία παραιτηθεί

Η συμφωνία που επέτρεπε την ασφαλή εξαγωγή σιτηρών από την Ουκρανία στη Μαύρη Θάλασσα τον τελευταίο χρόνο λήγει τη Δευτέρα (17/07), εάν η Ρωσία δεν συμφωνήσει να την παρατείνει. Να αναφέρουμε ότι, η συμφωνία επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών και της Τουρκίας για την καταπολέμηση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης που επιδεινώθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στη γειτονική χώρα.

Το τελευταίο πλοίο έφυγε από την Ουκρανία, στο πλαίσιο της συμφωνίας, την Κυριακή. Η εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022 και ο αποκλεισμός των λιμανιών της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα οδήγησαν τις παγκόσμιες τιμές των σιτηρών στα ύψη. Η Ουκρανία και η Ρωσία είναι μεταξύ των κορυφαίων εξαγωγέων σιτηρών στον κόσμο.

Σχεδόν 33 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι καλαμποκιού, σιταριού και άλλων δημητριακών έχουν εξαχθεί από την Ουκρανία στο πλαίσιο της συμφωνίας.

Η Ρωσία απειλεί ότι θα εγκαταλείψει τη συμφωνία, επειδή ισχυρίζεται ότι δεν έχουν ικανοποιηθεί τα αιτήματά της για τη βελτίωση των δικών της εξαγωγών σιτηρών και λιπασμάτων. Η Ρωσία έχει επίσης καταγγείλει ότι δεν έχουν φτάσει αρκετά σιτηρά στις φτωχές χώρες. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν υποστηρίξει ότι η συμφωνία έχει ωφελήσει αυτά τα κράτη συμβάλλοντας στη μείωση των τιμών των τροφίμων περισσότερο από 20% παγκοσμίως.

Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε την Πέμπτη ότι η Ρωσία έχει ήδη αρχίσει να συνομιλεί με την Τουρκία σχετικά με την εφαρμογή ενός σχεδίου που θα διασφαλίζει ότι το ρωσικό σιτάρι – πιθανώς επεξεργασμένο από την Τουρκία – θα φτάνει στις χώρες που το έχουν ανάγκη, ανεξάρτητα από την πορεία της συμφωνίας για τη Μαύρη Θάλασσα.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ πρόκειται να συζητήσει για την Ουκρανία σε συνεδρίαση τη Δευτέρα υπό την προεδρία του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών Τζέιμς Κλίβερλι.

Η Βρετανία προεδρεύει στο 15μελές Συμβούλιο για τον μήνα Ιούλιο. Στη συνάντηση αναμένεται να συμμετάσχουν και αρκετοί άλλοι Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών.

Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν δηλώσει ότι το Παγκόσμιο Επισιτιστικό τους Πρόγραμμα έχει προμηθευτεί μέχρι στιγμής το 80% του σιταριού του 2023 από την Ουκρανία – από 50% το 2021 και το 2022. Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα έχει στείλει περίπου 725.000 μετρικούς τόνους ουκρανικού σιταριού στο Αφγανιστάν, το Σουδάν, το Τζιμπουτί, την Αιθιοπία, την Κένυα, τη Σομαλία και την Υεμένη για την καταπολέμηση της πείνας.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός δήλωσε ότι η συμφωνία μέχρι στιγμής έχει προμηθεύσει σιτηρά 45 χώρες σε τρεις ηπείρους – το 46% στην Ασία, το 40% στη Δυτική Ευρώπη, το 12% στην Αφρική και το 1% στην Ανατολική Ευρώπη.

Η Ρωσία έχει δεχθεί τον περασμένο χρόνο να παρατείνει τη συμφωνία για τη Μαύρη Θάλασσα άλλες τρεις φορές, αλλά διέκοψε επίσης για σύντομο χρονικό διάστημα τη συνεργασία της στα τέλη Οκτωβρίου ως απάντηση σε μια επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά του στόλου της στην Κριμαία.

Για να πεισθεί η Ρωσία να συμφωνήσει στη συμφωνία για τη Μαύρη Θάλασσα, τον Ιούλιο του 2022 επιτεύχθηκε επίσης μια τριετής συμφωνία βάσει της οποίας αξιωματούχοι του ΟΗΕ δέχθηκαν να βοηθήσουν τη Ρωσία να προωθήσει τις εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων της σε ξένες αγορές. Ενώ οι ρωσικές εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων δεν υπόκεινται στις δυτικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά την εισβολή της Ρωσίας, η Μόσχα έχει δηλώσει ότι οι περιορισμοί στις πληρωμές, την παροχή logistics και την ασφάλιση αποτέλεσαν εμπόδιο στις αποστολές.

Ένα βασικό ρωσικό αίτημα ήταν η επανασύνδεση της Ρωσικής Αγροτικής Τράπεζας (Rosselkhozbank) με το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT. Η τράπεζα αποκόπηκε από το SWIFT από την Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιούνιο του 2022 λόγω της εισβολής της Ρωσίας.

Ο Γκουτέρες εξακολουθεί να περιμένει απάντηση από τον Πούτιν, σύμφωνα με εκπρόσωπο του ΟΗΕ.

Ως εναλλακτική λύση για την έλλειψη πρόσβασης στο SWIFT, οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ έχουν ήδη εξασφαλίσει από την αμερικανική τράπεζα JPMorgan Chase & Co (JPM.N) ότι θα αρχίσει να διεκπεραιώνει ορισμένες πληρωμές ρωσικών εξαγωγών σιτηρών με εγγυήσεις από την αμερικανική κυβέρνηση.

Τα Ηνωμένα Έθνη συνεργάζονται επίσης με την Αφρικανική Τράπεζα Εξαγωγών-Εισαγωγών για τη δημιουργία μιας πλατφόρμας που θα βοηθήσει στη διεκπεραίωση των συναλλαγών για τις ρωσικές εξαγωγές σιτηρών και λιπασμάτων προς την Αφρική, δήλωσε στο Reuters τον περασμένο μήνα εμπορικός αξιωματούχος του ΟΗΕ.