Εγκλωβισμένη η Ευρώπη στα ενεργειακά παιχνίδια του Πούτιν

Θα λάβει ουσιαστικά μέτρα η Ευρώπη; Θα μπορέσει να προσφέρει σημαντικές ανάσες στους 450 εκ. πολίτες της; Θα καταφέρει να ανατρέψει την κατάσταση στο πεδίο του ενεργειακού πολέμου; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που απασχολούν τους ειδικούς αλλά και τον απλό κόσμο, καθώς όλα δείχνουν πως η ρωσική εισβολή θα έχει διάρκεια. Κι αυτό συνεπάγεται μια παρατεταμένη ενεργειακή κρίση που δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στο βιοτικό επίπεδο της κοινωνίας.

Γράφει ο *Νίκος Κανέλλος

Ημίμετρα μόνο θα προκύψουν από τις ευρωπαϊκές συνεδριάσεις, αφού η Ευρώπη δείχνει να είναι εγκλωβισμένη ανάμεσα στα ενεργειακά παιχνίδια του Πούτιν και τις δυνάμεις της αγοράς. Με άλλα λόγια, άλλος έχει το μαχαίρι και το καρπούζι.

Πλέον, βρισκόμαστε σε ένα σημείο που σημαντικότερο ρόλο παίζουν τα αντίμετρα που θα αποφασίσει ο Ρώσος Πρόεδρος, παρά η στρατηγική που θα ακολουθήσουμε εμείς οι ίδιοι. Εξάλλου, η μέχρι τώρα πορεία δε αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Οι επικεφαλής των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων τόσους μήνες έμοιαζαν σαν τους μουσικούς του «Τιτανικού», που έβλεπαν το κακό να έρχεται αλλά συνέχιζαν να εθελοτυφλούν. Δίνοντας προτεραιότητα στα εθνικά και προσωπικά συμφέροντα παρά σε κοινές και περισσότερο δυναμικές λύσεις.

Τι μπορεί να περιμένει ο Έλληνας πολίτης από εδώ και στο εξής; Δυστυχώς, η ακρίβεια θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες με τον πληθωρισμό να μην πέφτει κάτω από το 7%-8% μέχρι το τέλος του χρόνου. Ένας πληθωρισμός κόστους που σημαίνει ότι ακόμα κι όταν η ζήτηση μειώνεται, οι τιμές και τα κόστη συνεχίζουν να είναι υψηλά. Κι αυτό συμβαίνει διότι το ενεργειακό κόστος διαχέεται σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα με αποτέλεσμα οι επαγγελματίες να προσφέρουν ακριβότερα τα προϊόντα τους. Είναι σίγουρο ότι η αντοχή του πληθωρισμού θα καθοριστεί από τα τρία πράγματα: (1) το διάστημα που θα διαρκέσει η ενεργειακή κρίση, (2) τις τιμές στο φυσικό αέριο και το ρεύμα, και (3) το πόσο γρήγορα θα αποδώσουν οι εναλλακτικές ενεργειακές επιλογές μας.

Σε κάθε περίπτωση, η επιδοματική επιλογή που έχει επιλέξει η Κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες δε φαίνεται να αποδίδει. Χρειάζονται γενναίες παρεμβάσεις για να μπορέσει να ανακουφιστεί ο καταναλωτής, όπως η μείωση των φόρων στα καύσιμα αλλά και σε μια σειρά από βασικά είδη διατροφής.

Για παράδειγμα, η Γερμανία τους καλοκαιρινούς μήνες μείωσε το φόρο στα καύσιμα, ενώ αποφάσισε και τη μείωση του ΦΠΑ στο φυσικό αέριο από το 19% στο 7% έως τον Μάρτιο του 2024. Το ερώτημα είναι αν έχει τη δυνατότητα η δική μας οικονομία να υποστεί τέτοιου είδους αλλαγές. Με οδηγό τα πλεονάζοντα έσοδα του πρώτου 7μηνου του 2022 (20% πάνω από το στόχο του Προϋπολογισμού), τα τουριστικά έσοδα (20 δισ. ευρώ, 5 δισ. ευρώ πάνω από τις προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών) και τα φορολογικά έσοδα από τα καύσιμα, θεωρώ πως υπάρχει το περιθώριο για κάτι πιο ουσιαστικό. Προς αυτή την κατεύθυνση θα βοηθήσουν επίσης τα παρακάτω: η φορολόγηση των υπερκερδών των ενεργειακών επιχειρήσεων (που ξεχάστηκε), η επανακρατικοποίηση της ΔΕΗ και η προσαρμογή του ελληνικού χρηματιστηρίου ενέργειας στα ευρωπαϊκά πρότυπα (συμμετοχή έως 29% των εισηγμένων επιχειρήσεων στην αγορά κι όχι 100%).

*Καθηγητής Οικονομικών Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών