Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι το «καμάρι» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία μέσω αυτού – έστω καθυστερημένα και μονοδιάστατα- δημιούργησε ένα μηχανισμό αλληλεγγύης, αμοιβαιοποίησης του χρέους και των προβλημάτων, κυρίως οικονομικής φύσης. Ηταν η πρώτη φορά που άπαντες, ακόμη και η ανένδοτη Γερμανία της Μέρκελ, έκαναν πίσω για το κοινό καλό και δη για την ανόρθωση της ευρωπαϊκής οικονομίας που κλυδωνίστηκε κατά την περίοδο της πανδημίας.
Οι Βρυξέλλες τίμησαν το… όνομα της Ένωσης με τον εν λόγω Ταμείο που αποτελεί τον κύριο πυλώνα για την ανάκαμψη των χωρών μελών μετά την πανδημία (ΝextGenerationEu). Την ίδια στιγμή, όμως, αποδεικνύεται ότι το πλαίσιο διανομής των χρημάτων προς τις ευρωπαϊκές χώρες βρίθει αστοχιών και θολών σημείων. Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι αποκαλυπτική για τις παρατυπίες που εντοπίζονται στην άντληση των χρημάτων και τη διάχυση των ευρωπαϊκών πόρων.
Σε τμήμα του ποσού των 48 δισ.ευρώ που δαπανήθηκε από το Ταμείο, εντοπίστηκαν παρατυπίες που αφορούν κυρίως τις πληρωμές για τις οποίες δεν πληρούνταν όλες οι προϋποθέσεις, ενώ ανιχνεύτηκαν και αδυναμίες στα συστήματα δικλείδων των κρατών μελών.
Το 2023 ήταν το τρίτο έτος υλοποίησης του ΜΑΑ, στο πλαίσιο του οποίου οι χώρες της ΕΕ λαμβάνουν χρηματοδότηση, εφόσον επιτύχουν προκαθορισμένα ορόσημα και τιμές-στόχους. Το 2023 πραγματοποιήθηκαν 23 πληρωμές επιχορηγήσεων σε 17 κράτη μέλη και το ΕΕΣ διαπίστωσε ότι περίπου το ένα τρίτο των εν λόγω πληρωμών του ΜΑΑ δεν πληρούσε τους σχετικούς όρους και προϋποθέσεις. Το αποτέλεσμα ήταν έξι πληρωμές να περιέχουν σημαντικό σφάλμα.
Το ΕΕΣ εντόπισε επίσης αδυναμίες στον σχεδιασμό των ορόσημων ή των τιμών-στόχου, καθώς και επίμονα προβλήματα με την αξιοπιστία των πληροφοριών που περιλαμβάνονταν στις διαχειριστικές δηλώσεις των κρατών μελών.
Το ΕΕΣ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το εκτιμώμενο σφάλμα ήταν σημαντικό και διάχυτο και, για τον λόγο αυτό, διατυπώνει αρνητική γνώμη σχετικά με τις δαπάνες της ΕΕ το 2023. Το ΕΕΣ επισημαίνει ότι η σημαντική αύξηση του εκτιμώμενου ποσοστού σφάλματος οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα σφάλματα που εντοπίστηκαν στις δαπάνες συνοχής, τα οποία ανέρχονται σε 9,3% (έναντι 6,4% το 2022).
Η εικόνα στην Ελλάδα
Έχουμε αναφερθεί κατά καιρούς από το βήμα του Indicator.gr για τις παθογένειες που έχουν αφορούν στην αξιοποίηση των πόρων του Ταμείο Ανάκαμψης στην Ελλάδα. Σφάλματα, αστοχίες και καθυστερήσεις στην διοχέτευση των κεφαλαίων στην πραγματική οικονομία, καθώς και τη συσσώρευση των χρημάτων σε μεγάλες και συγκεκριμένες επιχειρήσεις, με την πλειοψηφία των μικρομεσαίων και μικρών να μένουν εκτός νυμφώνος. Αποδεικνύεται, πάντως, ότι το πρόβλημα έχει ευρωπαϊκές ρίζες, έστω και αν στην Ελλάδα ενδεχομένως να το παρακάναμε…