ECDC: Αυξημένη μεταδοτικότητα έως και 70% με το νέο στέλεχος του Sars-Cov-2

Σημαντικά πιο μεταδοτική από τις προηγούμενες κυκλοφορούσες μεταλλαγές του Sars-Cov-2, με εκτιμώμενο δυναμικό αύξησης του αριθμού αναπαραγωγής κατά 0,4 ή μεγαλύτερη και εκτιμώμενη αυξημένη μεταδοτικότητα έως και 70%, είναι η νέα μεταλλαγή του κορωνοϊού, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC).

Όπως αναφέρει το ECDC σε χθεσινή σχετική αξιολόγηση, τις τελευταίες εβδομάδες, το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) αντιμετώπισε ταχεία αύξηση των κρουσμάτων COVID-19 στη Νοτιοανατολική Αγγλία, με αποτέλεσμα την ενίσχυση των επιδημιολογικών και ιολογικών ερευνών.

Η ανάλυση των δεδομένων αλληλουχίας του γονιδιώματος του ιού εντόπισε ένα μεγάλο ποσοστό περιπτώσεων που ανήκαν σε ένα νέο απλό φυλογενετικό σύμπλεγμα. Το νέο στέλεχος χαρακτηρίζεται από πολλαπλές μεταλλαγές των πρωτεϊνικών ακίδων καθώς και μεταλλαγές σε άλλες γονιδιωματικές περιοχές.

«Ενώ οι συνεχείς αλλαγές των ιών μέσω μεταλλαγών που οδηγούν στην εμφάνιση νέων στελεχών είναι γνωστές και αναμενόμενες , η προκαταρκτική ανάλυση στο Ηνωμένο Βασίλειο καταδεικνύει ότι αυτή η μεταλλαγή είναι σημαντικά πιο μεταδοτική από τις προηγούμενες κυκλοφορούσες, με εκτιμώμενο δυναμικό αύξησης του αριθμού αναπαραγωγής κατά 0,4 ή μεγαλύτερη, με εκτιμώμενη αυξημένη μεταδοτικότητα έως και 70%. Αυτή η νέα μεταλλαγή έχει εμφανιστεί σε μια εποχή του έτους, όπου παραδοσιακά υπήρξε αυξημένη οικογενειακή και κοινωνική ανάμειξη», αναφέρει το ECDC, σημειώνοντας ότι «προς το παρόν δεν υπάρχει ένδειξη αυξημένης σοβαρότητας της λοίμωξης που να σχετίζεται με το νέο στέλεχος».

Εκτός από το ΗΒ, ορισμένες περιπτώσεις έχουν αναφερθεί μέχρι σήμερα στη Δανία και την Ολλανδία και, σύμφωνα με δημοσιεύματα στον Τύπο, στο Βέλγιο.

Σύμφωνα με το ECDC, δεδομένου ότι επί του παρόντος υπάρχει έλλειψη στοιχείων που να δείχνουν σε ποιο βαθμό το νέο στέλεχος του ιού εξαπλώνεται εκτός του ΗΒ, απαιτούνται έγκαιρες προσπάθειες για την πρόληψη και τον έλεγχο της εξάπλωσής του οι οποίες περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

-Οι αρχές δημόσιας υγείας και τα εργαστήρια καλούνται να αναλύσουν και να αλληλουχήσουν τα νέα στελέχη εγκαίρως για να εντοπίσουν περιπτώσεις με το νέο στέλεχος. Τα άτομα με επιδημιολογική σύνδεση με κρούσματα με το νέο στέλεχος ή ιστορικό ταξιδιού σε περιοχές που είναι γνωστό ότι επηρεάζονται πρέπει να εντοπιστούν αμέσως να ελεγχθούν, να απομονωθούν και να παρακολουθηθούν οι επαφές τους, προκειμένου να σταματήσει η μετάδοσή του.

-Εάν εντοπιστούν περιπτώσεις που έχουν μολυνθεί με το νέο στέλεχος του SARS-CoV-2 ή άλλα νέα στελέχη που ενδέχεται να προκαλέσουν ανησυχία, οι χώρες θα πρέπει να ειδοποιήσουν μέσω του Συστήματος Έγκαιρης Προειδοποίησης και Απόκρισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

-Η σημασία της αυστηρής τήρησης των μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων σύμφωνα με τις εθνικές πολιτικές πρέπει να επικοινωνηθεί στο κοινό και να τονιστεί ιδιαίτερα η καθοδήγηση σχετικά με την αποφυγή μη απαραίτητων ταξιδιών και κοινωνικών δραστηριοτήτων.

-Τα εργαστήρια πρέπει να επανεξετάσουν την απόδοση της PCR. Το PCR θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως δείκτης για κρούσματα που έχουν προσβληθεί με το νέο στέλεχος για περαιτέρω αλληλούχιση και διερεύνηση.

-Οι ύποπτες περιπτώσεις επαναμόλυνσης COVID-19 θα πρέπει να παρακολουθούνται και να συνοδεύονται στενά από την αλληλούχιση των αντίστοιχων απομονωμένων στελεχών που εντοπίζονται σε αυτές. Παρομοίως, θα πρέπει να μελετηθούν περαιτέρω περιπτώσεις με αποτυχία στη θεραπεία με χρήση πλάσματος από αναρρώσαντες ασθενείς ή μονοκλωνικών αντισωμάτων.

-Με την εφαρμογή του εμβολιασμού, πρέπει να διασφαλιστεί η στενή παρακολούθηση των ατόμων που έχουν εμβολιαστεί για τον εντοπισμό πιθανής αποτυχίας και παρουσία λοιμώξεων. Τα στελέχη του ιού που θα εντοπιστούν σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να προσδιοριστούν με αλληλούχιση και να χαρακτηριστούν γενετικά και αντιγονικά.

Συνεχείς διαβουλεύσεις στην ΕΕ – Έκτακτα μέτρα στην Ελλάδα

Μετά την νέα έξαρση της επιδημίας στη Βρετανία και τον εντοπισμό νέου στελέχους του κορονοϊού στη χώρα οι διαβουλεύσεις στην ΕΕ είναι συνεχείς, με τις ευρωπαϊκές χώρες να λαμβάνουν έκτακτα μέτρα.

Για το ζήτημα πραγματοποιήθηκε χθες τηλεδιάσκεψη συνεργατών του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ με εκπροσώπους των κρατών-μελών για την αξιολόγηση της κατάστασης.

Έκτακτα μέτρα λαμβάνονται και στην Ελλάδα. Όπως ανακοίνωσε η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, σχετικά με όλες τις αφίξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο, από σήμερα, Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου και ώρα 06.00, τίθεται σε ισχύ το μέτρο της κατ’ οίκον απομόνωσης επτά (7) ημερών, αντί τριών (3) ημερών που ισχύει για τις αφίξεις από κάθε άλλη χώρα.

Σημειώνεται ότι το νέο αυτό μέτρο είναι συμπληρωματικό στα ήδη υφιστάμενα, συνεχίζει δηλαδή να ισχύει η υποχρέωση όλων των ταξιδιωτών να έχουν αρνητικό μοριακό (PCR) test 72 ωρών, ενώ θα συνεχίσουν να υποβάλλονται υποχρεωτικά και σε rapid test κατά την άφιξή τους στη χώρα.

Υπό διερεύνηση οι επιπτώσεις

Ανασκοπώντας τη βιβλιογραφία οι Καθηγητές της Ιατρικής του ΕΚΠΑ Δημήτριος Παρασκευής (Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) αναφέρουν σχετικά:

«Από γενετική ανάλυση του γονιδιώματος του νέου κορονοϊού ταυτοποιήθηκε πρόσφατα στο Ηνωμένο Βασίλειο μια ξεχωριστή φυλογενετική ομάδα του ιού SARS-CoV-2 που ονομάστηκε B.1.1.7. Σε διάστημα των τελευταίων 4 εβδομάδων στελέχη αυτής της ομάδας έχουν εξαπλωθεί εκτεταμένα στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Μερικά χαρακτηριστικά αυτής της ομάδας είναι αξιοσημείωτα και σημειώνονται παρακάτω:

Η ομάδα B.1.1.7 αντιπροσωπεύει ένα αυξανόμενο ποσοστό περιστατικών σε διαφορετικές περιοχές της Αγγλίας. Ο αριθμός των κρουσμάτων Β.1.1.7 και ο αριθμός των περιοχών που αναφέρονται μεταδόσεις με στελέχη Β.1.1.7 αυξάνονται διαρκώς.

Τα στελέχη της ομάδας Β.1.1.7 έχουν ασυνήθιστα υψηλό αριθμό μεταλλαγών ιδιαίτερα στην περιοχή της εξωτερικής πρωτεΐνης (spike)».

Σύμφωνα με τους καθηγητές, τα στελέχη της ομάδας Β.1.1.7 περιλαμβάνουν έναν ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό μεταλλαγών (14) σε σχέση με τον αναμενόμενο. Οι περισσότερες ομάδες μέχρις σήμερα σχετίζονται με μικρό αριθμό μεταλλαγών και η συχνότητα εμφάνισης τους είναι περίπου 1-2 μεταλλαγές το μήνα. Προκαταρκτική ανάλυση έδειξε ότι ο ρυθμός μοριακής εξέλιξης (ο ρυθμός δηλαδή μεταλλαγών) μέσα στην ομάδα Β1.1.7 είναι παρόμοιος με άλλες ομάδες του SARs-CoV-2.

Συμπερασματικά η αναφορά περιγράφει μια νέα ομάδα που εξαπλώνεται ταχέως στο Ηνωμένο Βασίλειο και σχετίζεται με έναν απροσδόκητα μεγάλο αριθμό μεταλλαγών, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής αλληλεπίδρασης με τον υποδοχέα του ιού στα κύτταρα στόχους και με την θέση αλληλεπίδρασης της φουρίνης. Λαμβάνοντας υπόψη (i) τις βιολογικές ιδιότητες αυτών των μεταλλαγών όπως προέκυψαν από πειραματικά δεδομένα, (ii) τις άγνωστες ιδιότητες του συνδυασμού αυτών των μεταλλαγών, και (iii) τον υψηλό ρυθμό διασποράς του Β.1.1.7 στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι ιδιότητες αυτής της ομάδας χρήζουν άμεσης εργαστηριακής μελέτης και η περαιτέρω παρακολούθηση της διασποράς της ομάδας αυτής παγκοσμίως, είναι αναγκαία. Προς το παρόν η επίδραση αυτών των μεταλλαγών αναφορικά με τη νοσηρότητα, τη μολυσματικότητα ή τα αντιγονικά χαρακτηριστικά του ιού που σχετίζονται με τον εμβολιασμό, είναι υπό διερεύνηση.

Πολιτική «υπόθεση»

Ο Έλληνας καθηγητής Γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, Μανώλης Δερμιτζάκης εμφανίζεται καθησυχαστικός και δίνει στο θέμα πολιτική διάσταση, αφήνοντας κατά της βρετανικής κυβέρνησης…
Όπως αναφέρει ο καθηγητής: “Εμφανίστηκε ένα νέο στέλεχος με σειρά μεταλλάξεων σε σχέση με το προηγούμενο και δημιούργησε την εντύπωση ότι μεταδίδεται πιο γρήγορα με βάση το γεγονός ότι είναι το 65-70% των μολύνσεων σε Λονδίνο και νότια Αγγλία. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι είναι και πιο μεταδοτικό”.
Όσον αφορά την εκτίμηση ότι το νέο στέλεχος είναι 70% πιο μεταδοτικό στη Βρετανία, ο κ. Δερμιτζάκης είναι κατηγορηματικός: «Αυτή η εκτίμηση έχει αποδειχθεί, και είναι περισσότερο θα έλεγα «πολιτική» υπόθεση, ίσως και για να δικαιολογήσει τη μεγάλη διασπορά και να μην εμφανιστεί ως λάθος της βρετανικής κυβέρνησης. Χρειάζεται πολλή δουλειά για να δείξει κανένας μεγαλύτερη μεταδοτικότητα που δεν έχει γίνει ακόμα. Όποτε ας μην αγχωνόμαστε. Αυτά γίνονται συνέχεια».
Ο καθηγητής επισημαίνει για το νέο στέλεχος ότι δεν υπάρχουν δεδομένα που να δείχνουν ότι είναι ανθεκτικό στο εμβόλιο. Σημειώνει όμως ότι “κατά τύχη μπορεί κάποια στιγμή (με πολύ μικρή πιθανότητα) να προκύψει στέλεχος ανθεκτικό στο εμβόλιο”. Γι’ αυτό, καταλήγει «εμβολιασμοί γρήγορα και όσο πιο πολλοί γίνεται και κατά προτίμηση με χαμηλό ιικο φορτίο στην κοινότητα».