Δ. Παπαδημούλης: Τo Ταμείο Ανάκαμψης, η θετική πρόταση της Κομισιόν και οι «γκρίζες ζώνες»

Άρθρο με θέμα το ευρωπαϊκό σχέδιο Ανάκαμψης, όπως αυτό καταγράφεται μέσα από την πρόταση της Κομισιόν για την αντιμετώπιση της ύφεσης από την πανδημία του κορονοϊού, υπογράφει ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, Δημήτρης Παπαδημούλης, στο κυριακάτικο φύλλο της εφημερίδας «Αυγή».

Ως Συντονιστής της Ευρωομάδας της Αριστεράς στην Επιτροπή Προϋπολογισμών (BUDG) του Ευρωκοινοβουλίου, ο Δημήτρης Παπαδημούλης θεωρεί ότι «η πρόταση της Κομισιόν για το Ταμείο Ανάκαμψης, είναι ένα σημαντικό, θετικό βήμα. Ακολουθεί μια δύσκολη διαπραγμάτευση, στην οποία από το Συμβούλιο οι ευρώ-τσιγκούνηδες του Βορρά θα πιέζουν ώστε να χειροτερεύσει αυτή η πρόταση, ενώ το ΕΚ, το οποίο είναι συνομοθέτης, με πολύ μεγάλη πλειοψηφία θα πιέζει για τη βελτίωση αυτής της πρότασης» και υπογραμμίζει ότι «αντί για πανηγυρισμούς, προέχει να δουλέψει σκληρά, καθένας από το πόστο του, ώστε αυτή η πρόταση να μη χειροτερεύσει, καθώς συχνά “ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες” και αναφέρεται ιδιαίτερα «στους όρους αποπληρωμής και στο να αποσοβήσουμε κίνδυνο κρυμμένων μνημονιακών δεσμεύσεων».

Ο Δημ. Παπαδημούλης, πλαισιώνει το άρθρο του με αναλυτικότερα στοιχεία που καταγράφουν με λεπτομέρεια τα ποσά και τους τομείς πολιτικής που προτείνεται αυτά να διατεθούν, σύμφωνα με το σχέδιο Ανάκαμψης της Κομισιόν και την τροποποίηση του επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2021-2027, στον οποίο έχει ενσωματωθεί και το σχετικό Ταμείο ανάκαμψης για την περίοδο 2021-2024, συνολικού ύψους 750 δις ευρώ (500 δις επιχορηγήσεων και 250 δις δάνεια).
Για τη χώρα μας, την Ελλάδα, «τα ποσά που προτείνονται είναι εξαιρετικά σημαντικά (περίπου 32 δισ. συνολικά, επιχορηγήσεις και δάνεια) και αντίστοιχα, κρίσιμος είναι και ο τρόπος αξιοποίησής τους». Σε χρονικό ορίζοντα που, όπως επισημαίνει ο Δ. Παπαδημούλης «εκτείνεται τουλάχιστον έως το 2058, άρα υπερβαίνει κατά πολύ και τον ορίζοντα μιας κυβέρνησης. Είναι συνεπώς αναγκαίο και πολιτικά επείγον, να υπάρξει στην Ελλάδα σχεδιασμός, σοβαρότητα και συνεννόηση, έτσι ώστε αυτά τα χρήματα να πιάσουν τόπο».

Το αν είναι ικανή η κυβέρνηση Μητσοτάκη να εκπονήσει ένα αξιόπιστο εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης είναι εξαιρετικά αμφίβολο, καθώς «παρά τις περί αντιθέτου πανηγυρικές διαβεβαιώσεις, το ενδεχόμενο -με πρόσχημα την ταχεία απορρόφηση των κονδυλίων- να κυριαρχήσουν και πάλι η κομματική ιδιοτέλεια και η εξυπηρέτηση πελατειακών σχέσεων, δικτύων και ισχυρών συμφερόντων, παραμένει δυστυχώς εξαιρετικά πιθανό».

«Πολιτικό πρόταγμα της νέας περιόδου και πολιτική προτεραιότητα για τον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία είναι και πάλι, η Ελλάδα να μην είναι πρωταθλήτρια στην ύφεση, την αύξηση της ανεργίας και των κοινωνικών ανισοτήτων», καταλήγει ο Δημήτρης Παπαδημούλης.

Ακολουθεί το πλήρες άρθρο όπως δημοσιεύεται στην «Αυγή»:

Τo Ταμείο Ανάκαμψης, η θετική πρόταση της Κομισιόν και οι «γκρίζες ζώνες»

του Δημήτρη Παπαδημούλη*

Η ύφεση είναι ήδη εδώ και είναι μεγάλη. Απέναντι στην κρίση που έπεται της πανδημίας του κορονοϊού και της απειλής που πλήττει ασύμμετρα τις ευρωπαϊκές οικονομίες και κοινωνίες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για την τροποποίηση του επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2021-2027, ύψους 1,1 τρις € με την ενσωμάτωση ενός Ταμείου ανάκαμψης για την περίοδο 2021-2024, συνολικού ύψους 750 δις ευρώ (500 δις επιχορηγήσεων και 250 δις δάνεια).

Η πρόταση της Κομισιόν για το Ταμείο Ανάκαμψης, είναι ένα σημαντικό, θετικό βήμα. Το Ευρωκοινοβούλιο, με πρωταγωνιστική συμβολή των προοδευτικών ομάδων, πίεζε όλο αυτό το διάστημα για μια ακόμη ισχυρότερη ευρωπαϊκή απάντηση. Είναι, όμως, επί του παρόντος, μια πρόταση. Δεν έχουμε τελειώσει. Ακολουθεί μια δύσκολη διαπραγμάτευση, στην οποία από το Συμβούλιο οι ευρώ-τσιγκούνηδες του Βορρά θα πιέζουν ώστε να χειροτερεύσει αυτή η πρόταση, ενώ το ΕΚ, το οποίο είναι συνομοθέτης, με πολύ μεγάλη πλειοψηφία θα πιέζει για τη βελτίωση αυτής της πρότασης.

Αυτή την ώρα προέχει, αντί για πανηγυρισμούς, να γίνουν τα εξής: Να δουλέψει σκληρά, καθένας από το πόστο του, ώστε αυτή η πρόταση να μη χειροτερεύσει, καθώς και να ασχοληθούμε ιδιαίτερα με εκείνες τις «γκρίζες ζώνες», τα αναπάντητα ερωτηματικά, καθώς συχνά «ο διάβολος να κρύβεται στις λεπτομέρειες». Αναφέρομαι ιδιαίτερα στους όρους αποπληρωμής και στο να αποσοβήσουμε κίνδυνο κρυμμένων μνημονιακών δεσμεύσεων.

To βήμα που γίνεται με την πρόταση της Κομισιόν για το Σχέδιο Ανάκαμψης, είναι σημαντικό και προς την ορθή κατεύθυνση. Υπερβαίνει μακροχρόνια ταμπού που είχε επιβάλλει με οδυνηρό κόστος για την ευρωπαϊκή εμβάθυνση, την κοινωνική Συνοχή και τον Ευρωπαϊκό Νότο, η γερμανική ακαμψία. Αξιοποιεί την άντληση κεφαλαίων από τις χρηματοπιστωτικές αγορές για τη διαχείριση ασύμμετρων αρνητικών οικονομικών επιπτώσεων στα κράτη μέλη, με την υποστήριξη και την εγγύηση της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως όλου.

Υπάρχουν ωστόσο κάποιες «γκρίζες ζώνες» που απαιτούν σκληρή διαπραγμάτευση και αποσαφήνιση και θα ήταν μέγα λάθος να υποτιμηθούν: Όσον αφορά στο ύψος του Ταμείου και τα ανταλλάγματα που ζητούν οι ευρωτσιγκούνηδες και οι λιτοδίαιτες χώρες του Ευρωπαϊκού Βορρά, στο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και στους όρους που θα το συνοδεύσουν. Μετά και τις ανησυχητικές δηλώσεις του Αντιπροέδρου της Κομισιόν Βλάντις Ντομπρόβσκις, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι δεν περιλαμβάνονται πρόσθετοι μνημονιακοί όροι, πέραν όσων προβλέπει το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, ούτε ειδική και δυσμενέστερη μεταχείριση της Ελλάδας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει τον δανεισμό 750 δισ. ευρώ από τις χρηματοπιστωτικές αγορές,για την υλοποίηση δράσεων και επενδύσεων την περίοδο 2021-2024, που θα εξοφληθούν μεταξύ 2028 και 2058, με ενδεχόμενο και μελλοντικής ανακύκλωσης. Ο δανεισμός θα αξιοποιήσει την υψηλή πιστοληπτική ικανότητα της ΕΕ για την επίτευξη πολύ ευνοϊκών όρων δανεισμού.
Σύμφωνα με το σχέδιο, θα κατανείμει τα έσοδα απευθείας στον προϋπολογισμό της ΕΕ και στα υφιστάμενα κονδύλια, ακόμη και αν χρησιμοποιεί τις ειδικές διατάξεις που καθορίζονται από τις ιδιαιτερότητες της κρίσης. Αυτό, διευκολύνει οι δαπάνες να ανταποκρίνονται στις προτεραιότητες της ΕΕ.

Το «εργαλείο» επιχορήγησης της ανάκαμψης των 500 + 250 δισ.€ κατανέμεται σε πληθώρα προγραμμάτων του προϋπολογισμού.
Περίπου 250 δισ. € θα δοθούν ως δάνεια σε κράτη μέλη, επιπλέον των 310 δισ.€ σε επιχορηγήσεις, στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ωστόσο, 50 δισ. € επιπλέον προστίθενται στην «κανονική» πολιτική συνοχής μέχρι και το 2022.

[ Στους αναλυτικούς πίνακες που συνοδεύουν το άρθρο, καταγράφονται αναλυτικότερα τα ποσά και οι τομείς πολιτικής που προτείνεται να διατεθούν.]

Η πρόταση εστιάζει έντονα στις προτεραιότητες της ΕΕ, όπως στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European GreenDeal), την υγεία, τη συνοχή, τις ΜμΕ και στην ψηφιακή πολιτική. Πρωταρχικός στόχος είναι η επένδυση σε τομείς που συμβάλλουν στην απαλλαγή από τον άνθρακα και στην ενεργειακή μετάβαση.
Για τη χώρα μας, την Ελλάδα, τα ποσά που προτείνονται είναι εξαιρετικά σημαντικά (περίπου 32 δισ. συνολικά, επιχορηγήσεις και δάνεια) και αντίστοιχα, κρίσιμος είναι και ο τρόπος αξιοποίησής τους.

Πρώτιστη προτεραιότητα θα πρέπει να είναι το «να πιάσουν τόπο» τα χρήματα των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Μιλάμε για ένα πακέτο δεκαετίας και για μια δανειοδότηση που εκτείνεται τουλάχιστον έως το 2058, άρα υπερβαίνει κατά πολύ και τον ορίζοντα μιας κυβέρνησης. Είναι συνεπώς αναγκαίο και πολιτικά επείγον, να υπάρξει στην Ελλάδα σχεδιασμός, σοβαρότητα και συνεννόηση, έτσι ώστε αυτά τα χρήματα να πιάσουν τόπο. Να μην «λιγοστέψουν» μέσα από τις διαπραγματεύσεις και να αξιοποιηθούν υπέρ της οικονομίας, της κοινωνίας και της ανασυγκρότησης της χώρας.

Γιατί υπάρχει ένας κίνδυνος, και τον έχουμε ζήσει έντονα και επανειλημμένα στο παρελθόν, τα κονδύλια αντί να πάνε εκεί που πρέπει, να αξιοποιούνται από πελατειακά δίκτυα με απευθείας αναθέσεις, διαφθορά κ.λπ..

Ταυτόχρονα δεν πρέπει να υποτιμάται ο αντίκτυπος στις διαπραγματεύσεις για τον επταετή ευρωπαϊκό προϋπολογισμό 2021-2027. Υπό την πίεση δε, για την εξασφάλιση τη συμφωνίας και την έγκριση των επιχορηγήσεων, που οι «φειδωλές» 4 χώρες, Αυστρία, Ολλανδία, Δανία και Σουηδία, πιέζουν ώστε οι συνολικές δαπάνες του πολυετούς προϋπολογισμού να είναι όσο το δυνατόν χαμηλότερες, μακριά από όσα απαιτούν οι ανάγκες και διεκδικεί με τη δική του πρόταση του 1,3 τρις ευρώ, το Ευρωκοινοβούλιο.

Συμπερασματικά, η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι μια πρόταση ορόσημο, αλλά οι προκλήσεις παραμένουν πριν τεθεί σε λειτουργία, ειδικότερα στην Ελλάδα. Το εθνικό πρόγραμμα ανάκαμψης θα πρέπει να συνδέεται με όσα προβλέπουν οι κανόνες του «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου». Χωρίς πρόσθετες δεσμεύσεις μνημονιακού τύπου και ειδικά, χωρίς δυσμενέστερη μεταχείριση της Ελλάδας έναντι των άλλων κρατών μελών της Ευρωζώνης.

Η διαμόρφωση του εθνικού σχεδίου η ενίσχυση της αγροτικής και μεταποιητικής παραγωγής, αλλά και των υπηρεσιών και οι νέες μορφές οικονομίας – όπως η πράσινη-βιώσιμη ανάπτυξη, απαιτούν ένα σχέδιο δεκαετίας για την παραγωγική ανασυγκρότηση. Οι ελλείψεις, καθυστερήσεις και στρεβλώσεις της Ελλάδας και σε αυτούς τους τομείς ευθύνονται μεταξύ άλλων και για ένα μεγάλο κομμάτι του brain drain.

Είναι ικανή η κυβέρνηση Μητσοτάκη για μια τέτοια τομή; Παρά τις περί αντιθέτου πανηγυρικές διαβεβαιώσεις, το ενδεχόμενο -με πρόσχημα την ταχεία απορρόφηση των κονδυλίων- να κυριαρχήσουν και πάλι η κομματική ιδιοτέλεια και η εξυπηρέτηση πελατειακών σχέσεων, δικτύων και ισχυρών συμφερόντων, παραμένει δυστυχώς εξαιρετικά πιθανό.

Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι στην Ελλάδα θα έχουμε την υψηλότερη ύφεση και τη μεγαλύτερη ανεργία. Κι αυτό ήδη προκαλεί μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Έρχονται δύσκολες μέρες και γι’ αυτό νομίζω ότι είναι λάθος να λέμε ότι «όλα πάνε καλά». Περάσαμε 10 χρόνια χρεοκοπίας και μνημονίων και πάνω που πηγαίναμε να ανασάνουμε, ήρθε η κρίση του κορονοϊού. Το θέμα τώρα είναι και πάλι, η Ελλάδα να μην είναι πρωταθλήτρια στην ύφεση, την αύξηση της ανεργίας και των κοινωνικών ανισοτήτων.

Αυτό είναι το πολιτικό πρόταγμα της νέας περιόδου και επομένως η πολιτική προτεραιότητα για τον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία.
 

Τα ποσά και οι τομείς πολιτικής που προτείνεται να διατεθούν