Χριστουγεννιάτικο τραπέζι: Πόσο «φουσκώνουν» τον λογαριασμό οι ανατιμήσεις

Ακριβότερα θα στοιχίσει φέτος το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, καθώς οι ανατιμήσεις  σπρώχνουν προς τα πάνω το κόστος των προϊόντων, «βαραίνοντας» το καλάθι των καταναλωτών.

Σύμφωνα με έρευνα τιμών που διενήργησε το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) με βάση τιμοληψίες από καταστήματα μεγάλων σουπερμάρκετ, οι τιμές των προϊόντων του τυπικού χριστουγεννιάτικου τραπεζιού είναι αυξημένες κατά 5% κατά μέσο όρο σε σχέση με το 2020 και κατά 1% σε σχέση με την υψηλότερη τιμή που καταγράφηκε το 2015. Συγκεκριμένα το τυπικό καλάθι υπολογίζεται σε 86,18 ευρώ το 2021 έναντι 81,81 ευρώ το 2020.

Ειδικότερα, από τις 22 υποκατηγορίες προϊόντων που εξετάστηκαν στις 15 οι τιμές παρουσιάζουν αύξηση, σε 5 παρουσιάζουν μείωση και 2 είναι αμετάβλητες. Η μεγαλύτερη αύξηση (+24%) καταγράφεται στην τιμή του αρνιού, που παραμένει υψηλότερα από το Πάσχα και μετά με τις συνθήκες προσφοράς και ζήτησης να μην έχουν αλλάξει ως τότε. «Τσιμπημένη» κατά 13% είναι και η τιμή της κατεψυγμένης γαλοπούλας, ενώ αυξημένες είναι οι τιμές και τα υπόλοιπα εδέσματα του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού. Συγκεκριμένα η τιμή για τους κουραμπιέδες έχει ανέβει κατά 8% συγκριτικά με πέρυσι, για τα μελομακάρονα κατά 6% και για τη βασιλόπιτα κατά 5%.

Στον αντίποδα, η μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται στην τιμή της τομάτας (-25%), λόγω των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών.

Η διακύμανση των τιμών

Σε ό,τι αφορά το εύρος τιμών στο οποίο έχει πρόσβαση ο καταναλωτής, η μέση διακύμανση των τιμών των προϊόντων παραμένει αυξημένη και υπολογίζεται περίπου στο 35-38% της αξίας τους. Όπως σημειώνει το ΙΕΛΚΑ, αυτή η τάση είναι και αποτέλεσμα των έντονων προσφορών και προωθητικών εκπτωτικών ενεργειών των μεγάλων αλυσίδων σουπερμάρκετ και των προμηθευτικών εταιρειών, οι οποίες πλέον παίρνουν διάφορες μορφές. Συνολικά εκτιμάται ότι τα φετινά Χριστούγεννα πάνω από 1 στα 2 προϊόντα που θα αγοραστεί θα σχετίζεται με κάποια προωθητική ενέργεια, όπως εκπτώσεις σε συγκεκριμένα προϊόντα, εκπτώσεις σε συγκεκριμένες κατηγορίες, προσφορά επιπλέον προϊόντος (π.χ. 2+1 δώρο), εκπτωτικά κουπόνια, δωροεπιταγές για επόμενες αγορές, επιστροφή χρημάτων με τη χρήση πιστωτικών καρτών.

Πού οφείλονται οι ανατιμήσεις

Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, οι ανατιμήσεις είναι αναμενόμενες καθώς εδώ και αρκετούς μήνες καταγράφονται πληθωριστικές πιέσεις οι οποίες είναι κυρίως εισαγόμενες. Ο δείκτης διεθνών τιμών πρώτων υλών (commodities) τροφίμων παραμένει σημαντικά αυξημένος σε σχέση με πριν την πανδημία COVID-19. Όλοι οι επιμέρους δείκτες παρουσιάζουν αυξήσεις (δημητριακά, έλαια, κρέας, γαλακτοκομικά, ζάχαρη) με μεγαλύτερες αυξήσεις από αυτές να καταγράφονται στα φυτικά έλαια και στα δημητριακά. Οι αυξήσεις οφείλονται κυρίως στην αποδοτικότητα της παραγωγής στις μεγάλες παραγωγούς χώρες και στην αύξηση της ζήτησης από τις χώρες της Ασίας.

Αρκετές από αυτές τις μεταβολές επηρεάζουν την παραγωγή τροφίμων στην Ελλάδα λόγω των εισαγόμενων πρώτων υλών, αλλά και τις εισαγωγές τελικών τροφίμων και ποτών από τις διεθνείς αγορές.

Ένας στους δύο αποδίδει τις ανατιμήσεις στις αυξήσεις των διεθνών τιμών πρώτων υλών
Σε έρευνα που πραγματοποίησε το ΙΕΛΚΑ τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο 2021 η πλειοψηφία των καταναλωτών αποδίδει τις αυξήσεις τιμών στις διεθνείς τιμές πρώτων υλών σε ποσοστό 53% και στην πανδημία COVID-19 σε ποσοστό 32%.

Όπως αναφέρει το Ινστιτούτο, ένα σημαντικό μέρος των αυξήσεων τιμών πρώτων υλών φαίνεται να έχουν απορροφηθεί από τους ενδιάμεσους κόμβους της αλυσίδας παραγωγής και διάθεσης, παραγωγούς, μεταποιητές, προμηθευτές και το λιανεμπόριο στην Ελλάδα, κάτι που όμως ήταν πρακτικά αδύνατο να συνεχιστεί, καθώς όλες οι επιχειρήσεις έχουν να αντιμετωπίσουν αυξημένα κόστη λόγω της συνεχιζόμενης πανδημίας στην χώρα. Εμπόδιο στην διαχείριση των τιμών σε χαμηλότερα επίπεδα, αποτελούν – όπως επισημαίνει το ΙΕΛΚΑ – και οι υψηλοί συντελεστές ΦΠΑ.

Εξοικονόμηση έως και 21% με προσφορές/έξυπνες αγορές

Παρά το δυσμενές κλίμα, το ΙΕΛΚΑ επισημαίνει πάντως και τις ευκαιρίες που δίνονται στο καταναλωτικό κοινό να εκμεταλλευτεί τις προσφορές των μεγάλων αλυσίδων σουπερμάρκετ. Μέσα από τις προσφορές αυτές, όπως αναφέρει, δίνεται στον καταναλωτή η δυνατότητα να επιλέξει και εξοικονομήσει μεσοσταθμικά περίπου 13% της αξίας των αγορών του, ενώ με έξυπνες αγορές η εξοικονόμηση μπορεί να φτάσει και το 21% της αξίας του καλαθιού.

Το μεγάλο εύρος τιμών που καταγράφεται οφείλεται, σύμφωνα με το Ινστιτούτο, στην αύξηση της έντασης του ανταγωνισμού κάθε έτος και ειδικά την τελευταία 5ετία ανάμεσα στις επιχειρήσεις του κλάδου και στην προσαρμογή των επιχειρήσεων του κλάδου (προμηθευτές και λιανέμποροι) στην ανάγκη των καταναλωτών για μειωμένες τιμές και value for money που καταγράφεται το τελευταίο 6μηνο.