Χ. Καφαντάρη: Έμμεση αλλοίωση του πολιτεύματος μας το «Επιτελικό Κράτος»

«Αν το συνδυάσουμε με την αλλοίωση του εκλογικού αποτελέσματος στις αυτοδιοικητικές εκλογές με απλή αναλογική στην τοπική αυτοδιοίκηση με τις μεταρρυθμίσεις που προωθούνται στον Κλεισθένη -και είναι το νομοσχέδιο το οποίο συζητείται αυτές τις μέρες στις επιτροπές και την Πέμπτη θα έρθει για ψήφιση εδώ στη Βουλή-, εκτιμώ ότι από την πίσω πόρτα καλλιεργείται μια λογική προεδρικού συστήματος», συμπληρώνει στο τέλος της τοποθέτησής της η Χ. Καφαντάρη.

Ολόκληρη η ομιλία:

«Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, συνεδριάζει η Βουλή με νέα σύνθεση, μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου του 2019. Πραγματικά, στην καινούργια σύνθεση της Βουλής είναι πολλοί νέοι συνάδελφοι και συναδέλφισσες σε όλα τα κόμματα και αυτό είναι σημαντικό. Όμως, θα έλεγα ότι και από τη σημερινή συζήτηση κατά κάποιο βαθμό, αλλά και γενικότερα, τώρα πια που το τοπίο στο ελληνικό Κοινοβούλιο είναι διαφορετικό, με την έννοια ότι δεν έχουμε τις ακραίες ρατσιστικές, ναζιστικές φωνές εδώ μέσα στο Κοινοβούλιο, μπορούμε να κάνουμε μια σοβαρή συζήτηση και η αντιπαράθεση πραγματικά να εστιάζει προγραμματικά σε συγκεκριμένα ζητήματα και να προσπαθούμε όλοι μας να τηρούμε ένα επίπεδο, γιατί το ελληνικό Κοινοβούλιο, η Αίθουσα της Ολομέλειας δεν είναι ούτε τηλεόραση, ούτε Τύπος, ούτε εφημερίδες. Επιχειρήματα, λοιπόν, και ανταλλαγή πολιτικών απόψεων.

Βέβαια, η Βουλή οφείλει να λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο, με ένα συγκεκριμένο πολιτικό επίπεδο το οποίο έχει αντανάκλαση και στον ελληνικό λαό που μας παρακολουθεί και από την άλλη μεριά, πρέπει να μην υπάρχουν κυβερνητικά πραξικοπήματα, να τηρούνται οι διαδικασίες και ο Κανονισμός της Βουλής κ.λπ..

Συζητάμε σήμερα ένα σημαντικό, κομβικό νομοσχέδιο για το επιτελικό κράτος. Όπως είπε ο εισηγητής της Νέας Δημοκρατίας το αίτημα του κόσμου είναι «φτιάξτε κράτος». Όμως, έρχομαι εγώ και λέω -και νομίζω ότι συμφωνούμε, ίσως στα λόγια, αλλά στην πράξη πρέπει όλοι να το παλέψουμε- να φτιάξουμε ένα κράτος μακριά από μικροκομματισμό χωρίς συναλλαγή, ταχύτητα, εξυπηρέτηση του πολίτη, σεβασμό στους θεσμούς της πολιτείας, ένα κράτος με αξιοκρατία, διαφάνεια και βέβαια, όχι πελατειακό. Συγχρόνως, βέβαια, ένα κράτος που να σέβεται τις δομές και να ακολουθεί και τις δομές και τη λειτουργία με βάση τα σύγχρονα ευρωπαϊκά δεδομένα, να προασπίζει το εθνικό συμφέρον και να ικανοποιεί τις ανάγκες και αυτά τα οποία ζητούν οι πολίτες.

Δυστυχώς, όμως, εκτιμώ ότι ξεκινήσαμε λίγο άσχημα, τουλάχιστον για το εν λόγω νομοσχέδιο. Κατατέθηκε ένα νομοσχέδιο χωρίς να έχει προηγηθεί δημόσια διαβούλευση, μια σημαντική διαδικασία, η οποία εκ των υστέρων, μετά την κατάθεση -απ’ ό,τι γνωρίζω- ξεκίνησε. Από την άλλη μεριά, δεν πέρασε το εν λόγω νομοσχέδιο από την ΚΕΝΕ. Και τολμώ να πω ότι δεν υπήρχε συμμετοχή των υπηρεσιακών, να το πω, δομών και των υπουργείων αντίστοιχα στη διαμόρφωσή του, διότι λίγο-πολύ –και πιστεύω ότι συμφωνούμε όλοι σ’ αυτό- υπάρχει πάντα μια συνέχεια στο κράτος.

Το νομοσχέδιο του επιτελικού κράτους έχει ανακολουθίες, αντιφάσεις και εκτιμώ ότι έχει γίνει πρόχειρα. Δείχνει μια βιασύνη και μια προσπάθεια να τα χωρέσουμε όλα σε ένα, κατασκευάζοντας έτσι ένα κείμενο που πιστεύω ότι θα επιδιορθωθεί σε πολλά στην πορεία. Και είναι θετικό ότι ήδημετά από τη διαδικασία των επιτροπών έχουν γίνει κάποια βήματα υποχώρησης από την πλευρά της Κυβέρνησης.

Εγώ θα εστιάσω σε δύο-τρία ζητήματα που αφορούν το νομοσχέδιο. Το θέμα των γενικών γραμματέων, πολιτικών και υπηρεσιακών. Οι γενικοί γραμματείς με την πολιτική έννοια εμφανίστηκαν το 1982 εξασκώντας τα καθήκοντα του Γενικού Διευθυντή ο οποίος καταργήθηκε σταδιακά.

Οι θέσεις αυτές δίνονταν στην αρχή σε αποτυχόντες πολιτευτές, κομματικούς εγκάθετους, οι οποίοι ως επί το πλείστον δεν είχαν και μεγάλη σχέση με το αντικείμενο, με ανάλογα αποτελέσματα. Με την πάροδο του χρόνου έγιναν προσπάθειες για την τοποθέτηση σχετικότερων με το αντικείμενο γενικών γραμματέων και υπήρχαν κάποια μικρά σημεία βελτίωσης. Με την Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και με νόμο του ’16 προκηρύχθηκαν θέσεις γενικών γραμματέων με διαφάνεια, μέσω ΑΣΕΠ, με συγκεκριμένα κριτήρια.

Έρχεστε τώρα και στο εν λόγω νομοσχέδιο καταργείτε ακόμη και το μητρώο επιτελικών στελεχών. Δημιουργείτε βέβαια ειδικούς υπηρεσιακούς γραμματείς από το δημόσιο, προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να δείξετε κάποια αντικειμενικότητα. Βέβαια, πότε θα στελεχωθούν αυτές οι θέσεις, δεν το γνωρίζουμε ακόμα.

Θα έλεγα, λοιπόν, ότι η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δίνοντας έναν χαρακτήρα πρωθυπουργοκεντρικό στο επιτελικό κράτος δημιουργεί έναν γραφειοκρατικό κυκεώνα με τη Γενική Γραμματεία Εσωτερικών Οικονομικών και Αναπτυξιακών Πολιτικών του Πρωθυπουργού που συντονίζει τους πολιτικούς γενικούς γραμματείς, δημιουργώντας παράλληλη δομή, τους υπηρεσιακούς γενικούς γραμματείς, μέσα από τη δημοσιοϋπαλληλική ιεραρχία και διατηρεί τους γενικούς διευθυντές. Έχουμε, δηλαδή, μια επικάλυψη, της επικάλυψης, ω επικάλυψη, θα έλεγα!

Από την άλλη μεριά, δημιουργούνται δυσλειτουργίες, ακόμα και στην λειτουργία του ίδιου του Υπουργικού Συμβουλίου. Όλα ξεκινούν από το γραφείο του Πρωθυπουργού. Ακόμα και η νομοθετική πρωτοβουλία ανήκει στον Γενικό Γραμματέα Νομικών και Κοινοβουλευτικών και εκτιμώ ότι με αυτό τον τρόπο υπάρχει και μία, αν θέλετε, υποτίμηση του ρόλου και του ίδιου του Υπουργού.

Ορθώς χαρακτηρίζεται αυτό το νομοσχέδιο -χαρακτηριστικά αναφέρονται δημοσιεύματα κ.λπ.- σαν πρωθυπουργική μονοκρατορία, προσωποποιημένη και υπερσυγκεντρωμένη εξουσία, πρωθυπουργική κεντρική δομή. Αυτά νομίζω ότι πραγματικά χαρακτηρίζουν το νομοσχέδιο.

Δεύτερο θέμα. Οι αποφάσεις του Γενικού Διευθυντή Δημόσιας Διοίκησης, αν και δεν γίνονταν πάντα σεβαστές, άφηναν μια υπόνοια ελπίδας και δικαίωσης, που πολλές φορές γινόταν και πραγματικότητα.

Η κατάργηση του άρθρου 82 παράγραφος 4 και ιδιαίτερα η κατάργηση της θέσης της Γενικής Επιθεωρήτριας -αυτό μνημονεύεται διακριτά- μόνο σε υποψίες μπορεί να βάλει και τον πιο καλοπροαίρετο τόσο για τη δίκαιη λειτουργία του κράτους, όσο ιδιαίτερα για το πόρισμα και της υπόθεσης «NOVARTIS», το οποίο αναμένεται στο τέλος του καλοκαιριού και πιστεύω -έχω τον φόβο- ότι η Νέα Δημοκρατία θα ήθελε να αρχειοθετηθεί.

Η δημιουργία της νέας αρχής διαφάνειας εκτιμώ ότι εξυπηρετεί τα ανωτέρω.

Κλείνοντας, τολμώ να πω ότι επιχειρείται έμμεσα με το εν λόγω σχέδιο νόμου η αλλοίωση του ίδιου του πολιτεύματός μας. Αν το συνδυάσουμε με την αλλοίωση του εκλογικού αποτελέσματος στις αυτοδιοικητικές εκλογές με απλή αναλογική στην τοπική αυτοδιοίκηση με τις μεταρρυθμίσεις που προωθούνται στον Κλεισθένη -και είναι το νομοσχέδιο το οποίο συζητείται αυτές τις μέρες στις επιτροπές και την Πέμπτη θα έρθει για ψήφιση εδώ στη Βουλή-, εκτιμώ ότι από την πίσω πόρτα καλλιεργείται μια λογική προεδρικού συστήματος.

Ας το σκεφτούμε λίγο αυτό, γιατί νομίζω ότι είναι πολύ σοβαρό και πραγματικά αποτυπώνει κάποια πράγματα, τα οποία εκτιμώ ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις θα πρέπει να σκεφτούν σοβαρά.

Ευχαριστώ».