BBC: Το τέλος του 50ετούς καθεστώτος Άσαντ αναδιαμορφώνει την ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή

Η πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ ήταν κάτι σχεδόν αδιανόητο μέχρι πριν από μια εβδομάδα, όταν οι αντάρτες ξεκίνησαν την κεραυνοβόλα τους εκστρατεία κατά του καθεστώτος από τη βάση τους στο Ιντλίμπ, στη βορειοδυτική Συρία.

Σήμερα, είμαστε σε ένα σημείο καμπής. Ο Μπασάρ αλ Άσαντ ανήλθε στην εξουσία το 2000 μετά τον θάνατο του πατέρα του Χαφέζ, ο οποίος κυβέρνησε τη χώρα για 29 χρόνια – κατά κύριο λόγο όπως ο γιος του, με σιδερένια πυγμή.

Ο υιός Άσαντ κληρονόμησε μια αυστηρά ελεγχόμενη και κατασταλτική πολιτική δομή, όπου η αντιπολίτευση δεν γινόταν ανεκτή.

Στην αρχή, υπήρχαν ελπίδες ότι θα μπορούσε να είναι διαφορετικός – πιο ανοιχτός και λιγότερο βάναυσος από τον πατέρα του. Αλλά αυτές κράτησαν λίγο.

Ο Μπασάρ αλ Άσαντ θα μείνει για πάντα στις συλλογική μνήμη ως ο άνθρωπος που κατέστειλε βίαια τις ειρηνικές διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος του το 2011 και οδήγησε τη χώρα του σε έναν εμφύλιο πόλεμο. Πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι σκοτώθηκαν, άλλα 6 εκατομμύρια έγιναν πρόσφυγες.

Με τη βοήθεια της Ρωσίας και του Ιράν, ο Άσαντ συνέτριψε τους αντάρτες και το καθεστώς του επέζησε. Η Ρωσία χρησιμοποίησε την τρομερή αεροπορική δύναμή της, ενώ το Ιράν έστειλε στρατιωτικούς συμβούλους στη Συρία και η Χεζμπολάχ, η πολιτοφυλακή που το Ιράν υποστηρίζει στον γειτονικό Λίβανο, ανέπτυξε στη Συρία τους καλά εκπαιδευμένους μαχητές της.

Αυτό αυτή τη φορά τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά. Οι σύμμαχοί του Άσαντ, απασχολημένοι με τις δικές τους υποθέσεις, ουσιαστικά τον εγκατέλειψαν. Χωρίς τη βοήθειά τους, τα στρατεύματά του δεν μπόρεσαν – και, σε ορισμένα μέρη, δεν θέλησαν – να σταματήσουν τους αντάρτες, με επικεφαλής την τζιχαντιστική ομάδα Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ.

Έτσι οι ισλαμιστές αντάρτες κατέλαβαν το Χαλέπι, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, την περασμένη εβδομάδα σχεδόν χωρίς να βρουν αντίσταση. Στη συνέχεια, πήραν τη Χάμα, και ελάχιστες μέρες αργότερα, το βασικό κόμβο της Χομς, που διασφάλιζε την επικοινωνία της Δαμασκού με τα παράλια. Μέσα σε λίγες ώρες μπήκαν στην πρωτεύουσα, την έδρα της εξουσίας του Άσαντ.

Το τέλος της 50ετούς διακυβέρνησης της οικογένειας Άσαντ θα αναδιαμορφώσει την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή.

Η επιρροή του Ιράν στην περιοχή υφίσταται σημαντικό πλήγμα. Η Συρία υπό τη διακυβέρνηση του Άσαντ, αποτελούσε συνδετικό κρίκο μεταξύ των Ιρανών και Χεζμπολάχ, και το κλειδί για τη μεταφορά όπλων και πυρομαχικών από το Ιράν προς την λιβανική οργάνωση.

Η ίδια η Χεζμπολάχ έχει χάσει πολλή από τη δύναμή της μετά τον πόλεμο με το Ισραήλ που κρατά σχεδόν ένα χρόνο και το μέλλον της είναι αβέβαιο.

Μια άλλη ομάδα που υποστηρίζεται από το Ιράν, οι Χούτι της Υεμένης, έχουν γίνει επανειλημμένα στόχος αεροπορικών επιδρομών από τις ΗΠΑ και Βρετανία.

Όλες αυτές οι ομάδες, συν οι πολιτοφυλακές με έδρα το Ιράκ και η Χαμάς στη Γάζα, αποτελούν αυτό που η Τεχεράνη περιγράφει ως τον Άξονα της Αντίστασης, ο οποίος τώρα έχει υποστεί σοβαρές απώλειες.

Αυτή η νέα κατάσταση θα γιορταστεί στο Ισραήλ που θεωρεί το Ιράν υπαρξιακή απειλή.

Πολλοί πιστεύουν ότι η επίθεση των Σύρων τζιχαντιστών ανταρτών δεν θα είχε πραγματοποιηθεί χωρίς τις ευλογίες της Τουρκίας. Η Τουρκία, η οποία υποστηρίζει ορισμένες από τις ομάδες των ανταρτών της Συρίας, αρνήθηκε ότι έχει υποστηρίξει την Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ.

Για αρκετό καιρό, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πίεζε τον Άσαντ για διαπραγματεύσεις, με σκοπό την εξεύρεση μιας διπλωματικής λύσης που θα επέτρεπε την επιστροφή των Σύριων προσφύγων.

Τουλάχιστον τρία εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες βρίσκονται στην Τουρκία, και αυτό είναι ένα ευαίσθητο θέμα για την Άγκυρα.

Όμως ο Άσαντ αρνούνταν τη διαπραγμάτευση.

Οι περισσότεροι Σύροι σήμερα χαίρονται με την πτώση του Άσαντ.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι όμως τι θα γίνει μετά; Η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ έχει τις ρίζες της στην Αλ Κάιντα και πολύ βίαιο παρελθόν.

Η οργάνωση προσπάθησε τα τελευταία χρόνια να επαναπροσδιοριστεί ως εθνικιστική δύναμη και τα πρόσφατα μηνύματά του ηγέτη της έχουν διπλωματικό και συμβιβαστικό τόνο.

Αλλά πολλοί δεν πιστεύουν ότι όλα αυτά πράγματι ισχύουν και ανησυχούν για το τι μπορεί να σχεδιάζουν να κάνουν οι τζιχαντιστές αντάρτες μετά την ανατροπή του καθεστώτος.

Συν τοις άλλοις, αυτές οι δραματικές αλλαγές μπορούν να οδηγήσουν τη Συρία σε ένα επικίνδυνο κενό εξουσίας και τελικά σε χάος και ακόμη περισσότερη βία.