Ακίνητα: Η υποχρεωτική ενεργειακή αναβάθμιση και τα κονδύλια της ΕΕ

Σε μια διαρκή «κούρσα» ενεργειακής αναβάθμισης των ακινήτων εκείνων που κατατάσσονται στις χαμηλότερες κλίμακες βαθμολογίας των ενεργειακών πιστοποιητικών, πρόκειται να επιδοθούν οι ιδιοκτήτες τα επόμενα χρόνια. Μάλιστα, η διαδικασία δεν πρόκειται να έχει εθελοντικό χαρακτήρα, όπως μέχρι σήμερα, αλλά θα αποτελεί μέρος της ευθυγράμμισης των υποχρεώσεων της χώρας, έναντι σχετικής κοινοτικής οδηγίας, η οποία ψηφίστηκε τον προηγούμενο Δεκέμβριο και θα αρχίσει να υιοθετείται σταδιακά τα επόμενα δύο χρόνια από τα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Με βάση τα όσα αναφέρει η νέα οδηγία της ΕΕ, μέχρι το τέλος του 2030, όλες οι κατοικίες που σήμερα κατατάσσονται στην τελευταία βαθμίδα του ενεργειακού πιστοποιητικού (δηλαδή δεν διαθέτει κανενός είδους μόνωση, ή σύγχρονα κουφώματα), θα πρέπει να αναβαθμιστούν κατά τουλάχιστον δύο κατηγορίες. Αντίστοιχα, το ίδιο θα πρέπει να συμβεί μέχρι το τέλος του 2032 και όλα τα ακίνητα που σήμερα κατατάσσονται στην προτελευταία βαθμίδα ενεργειακής απόδοσης. Αυτό σημαίνει ότι εντός των επόμενων 10 ετών, θα πρέπει να έχουν αναβαθμιστεί ενεργειακά σχεδόν 1 εκατ. κτίρια, ήτοι το 30% του κτιριακού αποθέματος της χώρας.

Η ΠΟΜΙΔΑ έχει υπολογίσει ότι για την αναβάθμιση του υφιστάμενου κτιρίου αποθέματος ώστε να φτάσει στην κατηγορία Γ’ του ενεργειακού πιστοποιητικού, τα απαιτούμενα κεφάλαια αγγίζουν τα 30 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αυξάνεται σε πάνω από 70 δισ. ευρώ για να επιτευχθεί ο στόχος που έχει τεθεί σε επίπεδο Ε.Ε. για αναβάθμιση του συνόλου των κτιρίων έως το 2050, προκειμένου αυτά να θεωρούνται μηδενικών εκπομπών ρύπων. Συνολικά, στην Ε.Ε. το σχετικό κόστος (με σημερινές τιμές υπολογίζεται ότι θα απαιτήσει κεφάλαια τουλάχιστον 1,5 τρισ. ευρώ.

Ενδεικτικό της σημασίας της θερμομόνωσης των κτιρίων, είναι ότι ένα ακίνητο χωρίς τέτοια υλικά, έχει απώλειες θερμότητας της τάξεως του 42% μόνο από την τοιχοποιία, ενώ επιπλέον 21% απωλειών προκύπτει από τα κουφώματα. Από δε την ταράτσα, οι απώλειες αγγίζουν το 25%. Αυτός ήταν και ο λόγος που όλα τα προηγούμενα προγράμματα «Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον» είχαν ως κύριες επιλέξιμες δράσεις, την αντικατάσταση των κουφωμάτων και την τοποθέτηση θερμομόνωσης. Ωστόσο, η έλλειψη επαρκών κονδυλίων περιόρισε αρκετά τον όγκο των ακινήτων που αναβαθμίστηκαν ενεργειακά, σε σχέση με τη ζήτηση.

Υπενθυμίζεται ότι σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, η μείωση της περιβαλλοντικής ρύπανσης από τα κτίρια, θεωρείται κομβικής σημασίας, με δεδομένο ότι στα ακίνητα οφείλεται σχεδόν το 40% της εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Για τον λόγο αυτό, έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα μαζικών αναβαθμίσεων και παρεμβάσεων στο κτιριακό απόθεμα, συνολικού ύψους 170 δισ. ευρώ. Στόχος είναι η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας από τα κτίρια κατά 32,5% έως το 2030.

Η Ελλάδα έχει ήδη ξεκινήσει να προγραμματίζει τα επόμενα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας για κατοικίες. Μόνο για την προσεχή διετία, η Ελλάδα έχει αιτηθεί χρηματοδότησης ύψους 1,4 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Τα κεφάλαια αυτά θα συμπληρωθούν κι από κονδύλια του ΕΣΠΑ, αλλά και από εθνικούς πόρους και ασφαλώς και τραπεζικό δανεισμό, ώστε να δημιουργηθεί η απαιτούμενη «μαγιά»  χρηματοδότησης για την διευκόλυνση των ιδιοκτητών. Υπενθυμίζεται ότι το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), προβλέπει την ενεργειακή αναβάθμιση τουλάχιστον 600.000 κτιρίων έως το 2030. Μέχρι το 2024, η κυβέρνηση στοχεύει να έχουν ενταχθεί σε προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας τουλάχιστον 210.000 κατοικίες, ή περίπου 50.000 κατ’έτος. Πρόκειται για σημαντικά υψηλότερο αριθμό, καθώς κατά τους προηγούμενους κύκλους των σχετικών προγραμμάτων, οι εντάξεις αφορούν σε περίπου 25.000 – 35.000 ακίνητα κάθε φορά.

Παρεμβάσεις σε θεσμικό επίπεδο

Ακόμα όμως κι αυτά τα νούμερα θα πρέπει να αυξηθούν, ιδίως από το δεύτερο μισό της τρέχουσας δεκαετίας και μετά, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος που προβλέπεται από την σχετική κοινοτική οδηγία. Για τον σκοπό αυτό, δρομολογούνται κι άλλες παρεμβάσεις σε θεσμικό επίπεδο, που αναμένεται να διευκολύνουν την υφιστάμενη διαδικασία, ομογενοποιώντας τις προδιαγραφές των αναβαθμίσεων, ώστε να επιταχυνθούν οι σχετικές παρεμβάσεις και να μειωθεί και το κόστος τους. Παράλληλα, έως το 2025, η ΕΕ προβλέπει ότι θα έχει ολοκληρώσει την διαδικασία για τα ενεργειακά πιστοποιητικά, ώστε να έχουν ενιαίες προδιαγραφές και σύστημα κατάταξης σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Παράλληλα, έως το τέλος του 2024 θα έχουν θεσμοθετηθεί και τα Διαβατήρια Αναβάθμισης Κτιρίων, μέσω των οποίων θα μπορεί να πιστοποιείται για κάθε κτίριο που έχει ανακαινιστεί, το μέγεθος της εξοικονόμησης ενέργειας και μείωσης των εκπομπών ρύπων που έχει επιτευχθεί. Θα πρόκειται για κάτι εφάμιλλο των σημερινών σημάνσεων κατανάλωσης ενέργειας στις ηλεκτρικές συσκευές που πωλούνται στην ΕΕ.