Σε γεγονότα σημαίνοντος γεωπολιτικού βεληνεκούς, όπως αυτό της (ανα)κατάληψης της εξουσίας στο Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν, αυτό που κεντρίζει το ενδιαφέρον, πέραν των τοπικών-εγχώριων μεταβολών, είναι η επίδραση που αυτά έχουν στο ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον. Το νέο τοπίο που διαμορφώνεται στο Αφγανιστάν, εκτός της προφανούς δημιουργίας προσφυγικών ροών που πιθανώς θα κινηθούν προς την Ευρώπη-κυρίως στην Ελλάδα-διαμορφώνει γεωστρατηγικές συνθήκες, συστήνει νέες συμμαχίες και εν γένει ανακατατάσσει τον ευρασιατικό χάρτη. Η Τουρκία θα επιχειρήσει να διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο στην μετα-Ταλιμπάν εποχή, επιδιώκοντας να ενισχύσει την περιφερειακή της ισχύ στην περιοχή. Με δεδομένο, μάλιστα, ότι η Άγκυρα «ειδικεύεται» στην εργαλειοποίηση του προσφυγικού, η συμμαχία με τους Ταλιμπάν, μ’ ό,τι αυτό συνεπάγεται, θα δημιουργήσει ένα εκρηκτικό «κοκτέιλ», που θα αποτελέσει απειλή για τη Γηραιά Ήπειρο και την Ελλάδα.
Γράφει ο Νώντας Βλάχος
Η Τουρκία, άλλωστε, δια στόματος μάλιστα του Ταγίπ Ερντογάν, είχε κάνει βήματα ουσιαστικής προσέγγισης προς τους Ταλιμπάν, πριν καν ακόμα εκείνοι καταλάβουν τα κορυφαία προπύργια της αφγανικής κυβέρνησης. Ο στόχος της Τουρκίας είναι διττός: να αναβαθμίσει τον περιφερειακό της ρόλο στην περιοχή, έχοντας, μάλιστα, και τις ευλογίες των Ταλιμπάν, και μέσω αυτή της αναβάθμισης, να καταδείξει-υπενθυμίσει στις ΗΠΑ, πόσο αναγκαία (γεωπολιτικά) είναι γι’ αυτή. Οι ΗΠΑ αναχώρησαν κακήν κακώς από το Αφγανιστάν, αφού απέτυχαν στρατηγικώς να δομήσουν ένα σύγχρονο δυτικού τύπου κράτος, ωστόσο αυτό δεν συνεπάγεται πως είναι διατεθειμένες να μείνουν εκτός «παιχνιδιού» στην ευρύτερη περιοχή.
Θέλουν ένα δικό τους τοποτηρητή, κάποιον ο οποίος θα αποτελεί το αντίβαρο στη σφαίρα επιρροής που συνιστούν Κίνα και Ρωσία για παράδειγμα, κάποιον που θα είναι ο δίαυλος επικοινωνίας με το νέο ισλαμικό καθεστώς στο Αφγανιστάν. Η Τουρκία σπεύδει να αναλάβει αυτό τον ρόλο, προσδοκώντας, βεβαίως, ότι μέσω αυτής της νέας συνθήκης, θα αναθερμάνει τις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον, με όρους, μάλιστα, ευνοϊκούς γι’ αυτήν. Η διπλωματία της Άγκυρας, που διέπεται από την κουλτούρα του «παζαριού», προφανώς και θα ζητήσει συγκεκριμένα ανταλλάγματα προς όλους εκείνους, κυρίως τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, που θα ζητήσουν την αρωγή της, πάσης φύσεως, στο μείζον ζήτημα του Αφγανιστάν.
Και αυτή η υπόθεση εργασίας, αν τελικώς μετεξελιχθεί σε πραγματικότητα, δύναται να επιφέρει αλλαγές και στην ισχύουσα ισορροπία συμμαχιών και δυνάμεων στον ελληνοτουρκικό άξονα. Η Ουάσιγκτον τείνει σταθερά χείρα φιλίας προς την Ελλάδα, όμως ουδέποτε ξέγραψε την Τουρκία (παρά τους εναγκαλισμούς της με τη Ρωσία), και τη σημαίνουσα γεωστρατηγική της θέση, για την ίδια και το ΝΑΤΟ. Είναι πολύ πιθανό, λοιπόν, το Αφγανιστάν, μέσω ενός κύκλου γεωπολιτικών επιδράσεων και αλληλουχιών να επηρεάσει και τις ισορροπίες στα ελληνοτουρκικά.
Η Τουρκία θα εκβιάσει, θα πιέσει με το προσφυγικό
Η Τουρκία, άλλωστε, θα επιχειρήσει να εξασφαλίσει κέρδη-οφέλη από την αναμενόμενη αύξηση των προσφυγικών ροών, που θα έχουν ως βασική «πηγή» το Αφγανιστάν, παζαρεύοντας τις υπηρεσίες της στην Ευρώπη. Ούσα από θέση ισχύος, η Άγκυρα θα μπορεί να διαπραγματευτεί με την Ε.Ε. για περισσότερη χρηματοδότηση, επιβάλλοντας έστω και εμμέσως-ελέω της απειλής των προσφυγικών ροών-ευνοϊκή αντιμετώπιση και … επιείκεια σ’ οτιδήποτε παραβατικό αποτολμήσει στο εγγύς μέλλον.
Παράλληλα, είναι πιθανόν, μέσω πάλι του προσφυγικού και των νέων ροών, να πιέσει την Ελλάδα, να συνεχίσει τον πόλεμο νεύρων με την προσδοκία ότι αυτή τη φορά η Αθήνα θα «σπάσει». Είναι κάτι παραπάνω από αναμενόμενο ότι η Άγκυρα θα παίξει εκ νέου το «χαρτί» των προσφυγικών ροών έναντι της χώρας μας. Η Αθήνα, που γνωρίζει καλά το εν λόγω παιχνίδι και το έχει αντιμετωπίσει επιτυχώς, τόσο στον Έβρο όσο και στο Αιγαίο, πρέπει να προετοιμαστεί για τον νέο αυτό… γύρο. Επιπροσθέτως, μ’ όσα διπλωματικά μέσα διαθέτει, οφείλει να επισημάνει προς στις Βρυξέλλες, την αναγκαιότητα για τη σύνθεση ενός ολιστικού σχεδίου για την αντιμετώπιση του νέου προσφυγικού κύματος που έρχεται από το Αφγανιστάν. Η Ευρώπη οφείλει να βρίσκεται σε επαγρύπνηση και να προετοιμάζεται για την επόμενη ημέρα, έχοντας δείξει πως έμαθε από τα λάθη της προσφυγικής κρίσης του 2015. Αυτό, εν ολίγοις σημαίνει, πως αυτή τη φορά η αντιμετώπιση του «προβλήματος», θα γίνει από κοινού, με κοινοτική αλληλεγγύη και διαμοιρασμό των ευθυνών και θα δεν επωμιστούν όλες τις ευθύνες χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία.