ΑΑΔΕ: Νέες αρμοδιότητες και ρόλος-κλειδί στη διαφάνεια των κομματικών προγραμμάτων

Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο αποκτά ενισχυμένο και θεσμικά αναβαθμισμένο ρόλο στη λειτουργία του κράτους, μετατρεπόμενο πλέον σε Ανεξάρτητη Αρχή με ουσιαστικές εξουσίες, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση των οικονομικών προγραμμάτων των πολιτικών κομμάτων και τη διασφάλιση της δημοσιονομικής σταθερότητας. Η εξέλιξη αυτή, που εντάσσεται στο πλαίσιο νομοσχεδίου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και τέθηκε πρόσφατα σε δημόσια διαβούλευση, συνιστά κρίσιμο βήμα ενίσχυσης της διαφάνειας, ειδικά σε προεκλογικές περιόδους.

Δημοσιονομικός έλεγχος στα προγράμματα των κομμάτων

Για πρώτη φορά, τα πολιτικά κόμματα και οι συνασπισμοί θα έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν στο Δημοσιονομικό Συμβούλιο τα οικονομικά τους προγράμματα, ώστε αυτά να ποσοτικοποιούνται και να αξιολογείται ο δημοσιονομικός τους αντίκτυπος. Πρόκειται για ένα ισχυρό εργαλείο λογοδοσίας, που στοχεύει στην ανάσχεση του οικονομικού λαϊκισμού και των προτάσεων χωρίς δημοσιονομικό αντίκρισμα.

Η διαδικασία είναι εθελοντική αλλά θεσμικά κατοχυρωμένη: το κόμμα υποβάλλει αίτημα κατόπιν απόφασης του αρμόδιου οργάνου του και το Συμβούλιο εφαρμόζει συγκεκριμένο υπόδειγμα, μεθοδολογία και διαδικασία αξιολόγησης, που το ίδιο έχει θεσπίσει. Το στοιχείο αυτό προσδίδει αυτονομία και αξιοπιστία στη διαδικασία, ενισχύοντας την αξιολόγηση προτάσεων όχι στη βάση πολιτικών σκοπιμοτήτων αλλά τεκμηριωμένων οικονομικών παραμέτρων.

Το νομοσχέδιο προβλέπει ευρύτατη πρόσβαση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου σε κρίσιμες βάσεις δεδομένων, ενισχύοντας τον τεχνοκρατικό του ρόλο. Συγκεκριμένα, αποκτά δικαίωμα πρόσβασης:

-Στα δεδομένα της ΑΑΔΕ,

-Του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΗΦΚΑ),

-Στο Πληροφοριακό Σύστημα ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και κάθε μελλοντική εκδοχή του,

-Στα ασφαλιστικά ταμεία και σε κάθε δημόσιο φορέα που τηρεί ΑΦΜ ή μικροδεδομένα.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η δυνατότητα σύζευξης μικροδεδομένων με άλλες βάσεις — ακόμη και πριν τη διαδικασία ψευδωνυμοποίησης — γεγονός που ενισχύει τις δυνατότητες του Συμβουλίου να εξάγει αξιόπιστα συμπεράσματα για τον δημοσιονομικό αντίκτυπο συγκεκριμένων πολιτικών ή παρεμβάσεων. Η διαδικασία, πάντως, προβλέπει ανωνυμοποίηση και αυστηρούς κανόνες προστασίας προσωπικών δεδομένων, διασφαλίζοντας τη συμβατότητα με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο.

Η μετατροπή του Δημοσιονομικού Συμβουλίου σε Ανεξάρτητη Αρχή σηματοδοτεί και οργανωτική αναβάθμιση. Το νέο Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο θα έχει:

-Πρόεδρο και διοικητικό συμβούλιο,

-Λειτουργική ανεξαρτησία,

-Οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια,

-Προστασία από πολιτικές παρεμβάσεις (δεν υπόκειται σε έλεγχο από κρατικά ή κυβερνητικά όργανα),

-Προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία για τα μέλη και το προσωπικό του.

-Η μόνη μορφή εποπτείας είναι ο κοινοβουλευτικός έλεγχος, γεγονός που προσδίδει στη λειτουργία του θεσμού θεσμική νομιμοποίηση και δημοκρατική λογοδοσία, χωρίς να υπονομεύεται η ανεξαρτησία του.

Αναβαθμισμένος ρόλος στην αξιολόγηση μακροοικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών

Το Συμβούλιο θα έχει κρίσιμο ρόλο στην αξιολόγηση των μακροοικονομικών σεναρίων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ), με δυνατότητα ελέγχου για τη στοίχισή τους με διεθνείς προβλέψεις. Αν εντοπίσει σημαντικές αποκλίσεις που επηρεάζουν την τετραετή πρόβλεψη του Υπουργείου Οικονομίας, αυτό υποχρεούται να προχωρήσει σε διορθωτικά μέτρα.

Παράλληλα, το Συμβούλιο αξιολογεί:

-Προβλέψεις του προϋπολογισμού ex ante και ex post,

-Το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο και τον Πολυετή Δημοσιονομικό Προγραμματισμό,

-Την τήρηση του κανόνα καθαρών δαπανών σε περιπτώσεις συμπληρωματικών προϋπολογισμών,

-Τις νέες μακροοικονομικές και δημοσιονομικές παραδοχές που συνδέονται με τις νομοθετικές αλλαγές.

Ουσιαστικά, το Συμβούλιο αναλαμβάνει ρόλο ανεξάρτητου αξιολογητή της δημοσιονομικής αξιοπιστίας του κράτους, λειτουργώντας παράλληλα ως θεσμική «βαλβίδα ασφαλείας» έναντι υπερβολικών δαπανών και δημοσιονομικών αποκλίσεων.