Α. Ξανθός: Στο όνομα του κέρδους κάνουν εκπτώσεις στα πάντα: στα εργασιακά δικαιώματα, το περιβάλλον, την υγεία

Ο πρώην υπουργός Υγείας νυν τομεάρχης Υγείας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, Ανδρέας Ξανθός, μίλησε στην εφημερίδα «Εποχή», εκτός των άλλων και για την αποτίμηση της κυβερνητικής εμπειρίας έως τη διαμόρφωση των συμμαχιών και του νέου προγράμματος, αλλά και την αξιοποίηση των μελών και φίλων του κόμματος.

Συνέντευξη: Παύλος Κλαυδιανός

Η εικόνα της αποτελεσματικότητας και της ταχύτητας, που πήγε να παρουσιάσει η κυβέρνηση της ΝΔ, κάπου κόλλησε, ενώ ταυτόχρονα αναδύεται το νεοφιλελεύθερο πρόσωπό της. Θεωρείς ότι το 40% επιτρέπει το κάθε τι;
Ό,τι διαμορφώνεται, ως εξουσία, από τις πρώτες μέρες είναι ένα επικίνδυνο υβρίδιο. Εμπεριέχει, πρώτον, σκληρή νεοφιλελεύθερη γραμμή. Στο όνομα της ανάπτυξης, των επενδύσεων και του κέρδους κάνουν εκπτώσεις στα πάντα: στα εργασιακά δικαιώματα, το περιβάλλον, παντού. Από την άλλη, είναι μια ακροδεξιά ρητορική επιπέδου Όρμπαν και Σαλβίνι. Η γραμμή «ξέφραγο αμπέλι» για το προσφυγικό είναι ακριβώς αυτό το οποίο λέει η πιο ακραία εκδοχή της λαϊκιστικής και ξενοφοβικής ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Επειδή έχουν προσγειωθεί ανωμάλως στο προσφυγικό και κατέπεσε όλη η ανάλυση ότι ο ΣΥΡΙΖΑ φέρνει ροές και επειδή το ακροατήριο της ΝΔ είχε εθιστεί σ’ αυτή τη, θα λέγαμε, αντιμεταναστευτική κουλτούρα, νομίζω, θα δείξουν πυγμή και σ’ αυτό το πεδίο. Θα κάνουν παρέμβαση πολύ αυταρχική.

Ακραίες κινήσεις αυταρχισμού
Θα περάσουν από τη ρητορική στην πράξη;
Νομίζω ναι, είναι σαφές. Όλα τα δείγματα γραφής οδηγούν σε μια υποχώρηση πολύ σημαντική στο επίπεδο της τήρησης των διεθνών συμφωνιών. Όχι τυχαία εξαιρούνται από τις επιτροπές ασύλου εκπρόσωποι της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ. Διακινδυνεύουν έως και απομόνωση σε διεθνές επίπεδο λέγοντας ότι θα πάνε σε πολιτική αποτροπής και, όσο μπορεί να το πει αυτό κανείς, κλειστών συνόρων. Διότι σε χώρα με εκτεταμένα θαλάσσια σύνορα δεν είναι απλώς ανέφικτο αλλά και με σοβαρούς κινδύνους να ζήσουμε τραγωδίες. Θεωρούν ότι έχουν το πάνω χέρι, ότι υπάρχει ακόμη ένα στάδιο ανοχής. Επειδή υπάρχει δε η προκλητική και προσβλητική για τη νοημοσύνη των πολιτών εύνοια των μίντια, αισθάνονται άτρωτοι. Αυτό τους οδηγεί σε ακραίες κινήσεις αυταρχισμού όπως του ΚΕΘΕΑ.

Όντως είναι προκλητικό και ακατανόητο.
Μπορεί να ξεκινά από κάτι πάρα πολύ απλό. Όπως, για παράδειγμα, αυτό που έγραψε η «ΕφΣυν» ότι υπήρχε περίπτωση να εκλεγεί η Ξένη Δημητρίου, αν κατέθετε υποψηφιότητα στη γενική συνέλευση, δηλαδή από ρεβανσισμό. Μπορεί να οφείλεται, όμως, στην ιδέα ότι είναι «ένα μαγαζί», έτσι το βλέπουν, ιστορικά αυτοδιοικούμενο και τους ενοχλεί. Είχε έως τώρα άριστη λειτουργία, αποτελεσματική στο πεδίο της αντιμετώπισης των εξαρτήσεων, διαφανή, με προέδρους όπως ο αντιστασιακός Γεράσιμος Νοταράς, ο Νίκος Παρασκευόπουλος και άλλοι αξιόλογοι επιστήμονες. Μην ξεχνάμε ακόμη τη λογική της ημετεροκρατίας και του πελατειακού κράτους.

Τα πατήματα της αντιπολίτευσης
Άρχισαν, όμως, κάποιοι «θόρυβοι δυσφορίας» στην ευρύτερη συντηρητική παράταξη.
Στη ΝΔ θέλουν να εκμεταλλευθούν το πρώτο διάστημα που υπάρχει μούδιασμα στην κοινωνία και που εμείς, η αντιπολίτευση δηλαδή, δεν έχουμε ακόμη βρει τα πατήματά μας. Είμαστε στη φάση όπου συγκροτούμε ένα αφήγημα συνεκτικό με βάση τη νέα συγκυρία κτλ, δίνουμε τον τόνο τον αντιπολιτευτικό που πρέπει να υπάρχει. Πρέπει να είναι, προφανώς, μαχητική αλλά συγχρόνως τεκμηριωμένη αριστερή αντιπολίτευση. Εκμεταλλεύονται αυτό το κενό για να κερδίσουν πόντους στο ιδεολογικό επίπεδο και έχουν ανοίξει όλη την ατζέντα. Δεν μπορούν, όμως, να ανταποκριθούν και θεωρώ ότι κινδυνεύει ο Κ. Μητσοτάκης, πολύ γρήγορα, να υπάρξει θύμα των αυξημένων προσδοκιών που έχει δημιουργήσει σε διαφορετικά ακροατήρια. Ήδη, άρθρα στις φιλοκυβερνητικές εφημερίδες ήταν εναντίον της παρέμβασης στο ΚΕΘΕΑ και μερικά στο προσφυγικό. Είναι δύσκολο τόσο ετερόκλητα στοιχεία να τα χειρισθεί ισορροπημένα.

Αναφέρθηκες στα πατήματα που αναζητεί η αντιπολίτευση. Πώς την αντιλαμβάνεσαι;
Αυτό που χρειάζεται πρώτον, είναι να ενισχύσουμε το πολιτικό ηθικό των ανθρώπων της Αριστεράς, να φανεί ότι είναι αληθές αυτό που είπε ο Αλέξης Τσίπρας στη Θεσσαλονίκη: είμαστε εδώ! Είμαστε στη Βουλή, στους χώρους εργασίας, όπου κινείται η κοινωνία και αρχίζει να οργανώνει, σιγά – σιγά, τις αντιστάσεις της. Όπου ανοίγονται νέες ατζέντες, πχ, κινητοποιήσεις μαθητών, κλιματική αλλαγή κτλ. Είμαστε εδώ, λοιπόν, όχι απλώς άφωνοι υποστηρικτές κάποιων κινητοποιήσεων της κοινωνίας, αλλά με πολιτική άποψη, διάθεση ειλικρινούς αποτίμησης και αναστοχασμού της κυβερνητικής εμπειρίας αλλά και αιχμές στις οποίες αντανακλούν οι ανάγκες και τα συμφέροντα της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας που ανησυχεί από την πολιτική της δεξιάς. Αυτό είναι νομίζω για μας, το στοίχημα, με έναν επικαιροποιημένο προγραμματικό λόγο ο οποίος θα προβάλλει μια εναλλακτική στον νεοφιλελευθερισμό σοβαρή συγκροτημένη πρόταση για τη μετά το μνημόνιο εποχή. Φυσικά, ταυτόχρονα με την υπεράσπιση του θετικού έργου που παράξαμε.

Η κοινωνία είναι ακόμη μουδιασμένη.
Ναι είναι. Εκτιμώ ότι αυτό το 40% που ψήφισε ΝΔ δεν έχει αρχίσει να μετανιώνει. Έχει την προσδοκία ότι, έστω με καθυστέρηση και παλινδρομήσεις, θα ανταποκριθεί. Άποψή μου είναι ότι σ’ αυτή τη φάση το μυαλό μας πρέπει να είναι στο 31,5%. Είναι ο κόσμος που παρά το ότι διέβλεπε την ήττα στήριξε τον ΣΥΡΙΖΑ και του έδωσε ένα πολύ ισχυρό ποσοστό που του επιτρέπει και να κάνει με σοβαρούς όρους μια συζήτηση αυτοκριτικής και να ανασυγκροτήσει – ανανεώσει το πρόγραμμά του και την πολιτική του δράση.

Αποτίμηση των πολιτικών επιλογών
Απ’ ό,τι έχουμε καταλάβει έως τώρα η ηγεσία του κόμματος δεν ήταν και τόσο πρόθυμη να συζητήσουμε έναν απολογισμό, ως αποτίμηση, βεβαίως, της εμπειρίας μας, όχι ως λαθολογία.
Στην Κεντρική Επιτροπή προέκυψε, από τον διάλογο που διεξήχθη, ότι μπορούμε να κάνουμε αυτή τη δύσκολη συζήτηση. Αποκόμισα ότι υπάρχει η δυνατότητα να γίνει με ψυχραιμία αποφεύγοντας την προσωποποίηση της κριτικής. Αυτό που ενδιαφέρει είναι να αποτιμήσουμε πολιτικές επιλογές. Ας πούμε μια παρέμβαση ανακούφισης, πώς μοιράζεις το κοινωνικό μέρισμα. Αυτό είναι πολιτική επιλογή. Ή έπρεπε να ανοίξει η συζήτηση, με τους όρους που άνοιξε για τις σχέσεις εκκλησίας και κράτους, ως κίνηση, κατά κάποιον τρόπο, κορυφής; Αυτά και άλλα πρέπει να τα συζητήσουμε.

Για παράδειγμα, το ζήτημα της αλληλουχίας των εκλογών και του περιεχομένου τους όσον αφορά τις ευρωεκλογές. Ήταν σωστά;
Βεβαίως. Θεωρώ και εγώ ότι η ταυτόχρονη διεξαγωγή αυτοδιοικητικών και ευρωεκλογών ήταν λάθος. Υπήρχαν αυτοδιοικητικά σχήματα αδύναμα και κατάφεραν οι αντίπαλοί μας να κεφαλαιοποιήσουν την αυτοδιοικητική τους επιρροή μεταφέροντάς τη στην κάλπη των ευρωεκλογών. Λοιπόν, μπορεί να γίνει αυτή η συζήτηση, υπάρχει ανάγκη και ο κόσμος μας το αναμένει. Να γίνει ανά τομέα και με σοβαρότητα.

Ένα δίκτυο υπεράσπισης του δικαιώματος στην υγεία
Η κυβέρνηση διστάζει να πάρει πράγματα πίσω στην υγεία. Είναι έτσι;
Μέχρι στιγμής δεν έχει τολμήσει να αμφισβητήσει, επί της αρχής, την κατεύθυνση που είχαμε χαράξει: πρόσβαση ανασφάλιστων, πρωτοβάθμια κ.ά. Δεν αμφισβητεί, δημόσια τουλάχιστον, την ανάγκη να συνεχίσουν με επιπλέον πόρους το ΕΣΥ με νέες προσλήψεις κτλ. Βεβαίως, υπάρχει κι αυτό που έλεγε προεκλογικά ο Κ. Μητσοτάκης για ΣΔΙΤ κτλ. Δηλαδή, θα δώσει τις δυνατότητες σε ιδιώτες, όχι απλώς να πωλούν υπηρεσίες – αυτό γίνεται εξάλλου – αλλά ο ιδιώτης θα επενδύει μέσα στο ΕΣΥ με εξοπλισμό έχοντας σίγουρη πελατεία και προσωπικό που θα πληρώνει το κράτος! Δεν τόλμησαν επίσης να αναιρέσουν την αλλαγή στην ΠΦΥ, την οποία είχαν λοιδορήσει αφάνταστα. Πρόκειται για τρομερή κυβίστηση από την πλευρά τους. Θυμίζω, ο Κ. Μητσοτάκης μιλούσε για άχρηστες δομές, σοβιετικής κοπής, κρατισμό, φαραωνικά έργα. Απίστευτα πράγματα. Τώρα ο κ. Κικίλιας είπε θα το αναβαθμίσουν κτλ. Εμείς πετύχαμε να είναι πλέον εθνικός μεταρρυθμιστικός στόχος, η ανάπτυξη περισσότερων ΤΟΜΥ και η ολοκλήρωση του θεσμού του οικογενειακού γιατρού.

Τι νέες πρωτοβουλίες σχεδιάζετε τώρα;
Παράλληλα με τη δραστηριοποίηση του κόσμου του κόμματος στο πεδίο, έχουμε επεξεργαστεί την ιδέα ενός δικτύου υπεράσπισης του δικαιώματος στην υγεία, με ευρύτερες δυνάμεις. Δίκτυο αριστερών και προοδευτικών ανθρώπων με τους οποίους συνεργαστήκαμε αυτά τα χρόνια υγειονομικοί, άνθρωποι με επιστημονική άποψη στο πεδίο πχ οικονομολόγοι της υγείας, στη διοίκηση της υγείας, πανεπιστημιακοί. Γενικώς άνθρωποι που μας βοήθησαν, συμμετείχαν σε θέσεις ευθύνης και γενικώς αναγνώρισαν τις προσπάθειές μας, μας στήριζαν ανιδιοτελώς και με επιστημονική επάρκεια. Θα τους πούμε ότι τους χρειαζόμαστε και τώρα. Να μας πουν και για κενά που δεν έχουν πιάσει τα δικά μας ραντάρ. Να μας βοηθήσουν στη διαμόρφωση και επικαιροποίηση του προγραμματικού μας λόγου. Για παράδειγμα, πρέπει να ανοίξουμε δυο – τρία θέματα σημαντικά. Πρώτον, δημόσια υγεία και κλιματική αλλαγή. Τι σημαίνει αυτό και τι αναδιοργάνωση επιβάλλεται στη δημόσια υγεία; Είναι η μεγάλη πρόκληση της εποχής μας αυτό, διεθνώς. Δεύτερο, το θέμα της διοίκησης του Δημόσιου Συστήματος Υγείας. Είναι αυτό που λέει ο Μπαλτάς στο βιβλίο του ότι δεν είχαμε διαμορφώσει γραμμή για το τι κάνουμε στο κράτος. Τι σημαίνει αριστερό μάνατζμεντ στον χώρο της υγείας, με ποια κριτήρια; Τρίτον, να βρούμε έναν τρόπο να μειώσουμε, με δικαιοσύνη, επιβαρύνσεις των πολιτών σε ιδιωτικές πληρωμές. Έχουμε πολύ μεγάλο ποσοστό, 35% έναντι 15% του ευρωπαϊκού μέσου. Μειώθηκε πολύ λίγο. Αυτό που μειώσαμε, και είναι σημαντικό, είναι ο δείκτης ανισότητας όσον αφορά την πρόσβαση στην υγεία που υπολογίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ. Το 2010 το ποσοστό των ανικανοποίητων ιατρικών αναγκών ήταν 4%. Ανεβαίνει ραγδαία στην περίοδο της κρίσης και φτάνει το 2015 και 2016 στο 14,4%. Το 2018 με την καθολική κάλυψη των ανασφάλιστων υποχωρεί στο 10,4%. Είναι, νομίζω, επαλήθευση ότι η πολιτική της καθολικής κάλυψης και της εγγυημένης πρόσβασης στο σύστημα άρχισε να μειώνει τις ανισότητες, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν. Για να μειωθούν πρέπει να μειώσουμε τις επιβαρύνσεις. Να μπουν, πχ, εισοδηματικά κριτήρια και κριτήρια χρονιότητας και σοβαρότητας νοσημάτων.

Προγραμματικές και προοδευτικές συγκλίσεις
Πώς προσεγγίζεις το θέμα της πολιτικής συμμαχιών που πρέπει να επεξεργαστούμε;
Η ιστορία των προγραμματικών και προοδευτικών συγκλίσεων πάνω σε ένα προοδευτικό πρόγραμμα αντινεοφιλελεύθερο που ενσωματώνει νέες ατζέντες, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, τα σύγχρονα δικαιώματα, νομίζω είναι μονόδρομος. Η απλή αναλογική είναι, επομένως, σημαντική πολιτική τομή που πρέπει να στηρίξουμε. Είναι και μια άσκηση δημοκρατίας, διαμόρφωση συγκλίσεων και πολιτικών συνθέσεων. Η κυβέρνηση της ΝΔ έκανε ήδη μια παρέμβαση που την ακρωτηριάζει όσον αφορά την Αυτοδιοίκηση. Και εμείς πρέπει να εκπαιδευτούμε εξάλλου, αλλά να εκπαιδεύσουμε και την κοινωνία. Θα είναι το εργαλείο για να πετύχουμε μετατοπίσεις και να κάνουμε αλλαγές συσχετισμών στο πολιτικό σύστημα, στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο. Πρέπει να ξαναδούμε τις σχέσεις μας με όμορους πολιτικούς χώρους χωρίς αυτό, βέβαια, να συνοδεύεται με εκπτώσεις, με ασάφεια στο στίγμα, στην ταυτότητα, στα αξιακά μας χαρακτηριστικά. Με βάση τα δεδομένα της συγκυρίας, ανάγκη να αντιμετωπίσουμε μια σκληρή δεξιά, χρειάζεται ευέλικτη γραμμή, με εργαλείο και την απλή αναλογική, μια ανασύνθεση βιώσιμη του προοδευτικού χώρου που να προσφέρει εναλλακτική λύση.

Το 3ο συνέδριο που αναμένεται να είναι όντως ιστορικό και γιατί θα εκτιμήσει την κυβερνητική θητεία και γιατί σχεδιάζεται ένα άλμα όσον αφορά το κόμμα. Ποια η προσέγγισή σου;
Καταρχάς, να είναι σαφές ότι θα είναι μια πολιτική διαδικασία, ότι δεν θα πάμε σε απλή διαδικασία ψηφοφοριών χωρίς ουσιαστική πολιτική συζήτηση. Μάλιστα, να είναι ανοικτή, εξωστρεφής, να εμπλέκει όσο γίνεται περισσότερους ανθρώπους στο πολιτικό μας εγχείρημα και να τους πείσουμε ότι αξίζει τον κόπο. Ότι θα μετρήσει η συμβολή του καθενός στη διαμόρφωση ενός συλλογικού κεκτημένου. Κρίσιμο στοιχείο, πάρα πολύ, θα είναι η αποτίμηση. Δεν μπορούμε το άνοιγμα και την εξωστρέφεια να το θεωρήσουμε σαν εργασιοθεραπεία χωρίς τα στοιχεία του κριτικού αναστοχασμού και της συλλογικής αυτοκριτικής. Να δείξουμε ειλικρίνεια, διότι αυτό προσδίδει αξιοπιστία που είναι το κρίσιμο πολιτικό μέγεθος.

Η δεξαμενή του ΣΥΡΙΖΑ
Από τοποθετήσεις στελεχών έχει υποτιμηθεί το υπάρχον κόμμα και η συνεισφορά του.
Προφανώς, ο σημερινός κομματικός κορμός είναι αυτός που θα έχει τον πιο ενεργό ρόλο έως το συνέδριο. Θα ήταν και λάθος να δημιουργήσουμε την αίσθηση σε ένα κομμάτι που επί δεκαετίες στηρίζουν ανιδιοτελώς, με αφοσίωση, στράτευση την υπόθεση της Ανανεωτικής Ριζοσπαστικής Αριστεράς, να τους πούμε, περίπου, ότι εκπροσωπούν πια μια άλλη περίοδο της Αριστεράς, του ΣΥΡΙΖΑ του 3%, και αν πάμε σε άλλη πίστα μπορεί να μείνουν ένα βήμα πίσω. Πρέπει να βρούμε μια τομή, ότι πλέον απευθυνόμαστε σε ένα πολύ μεγάλο ακροατήριο και αυτή είναι μεγάλη αλλαγή. Ειδικά ο πυρήνας του 24% των ευρωεκλογών είναι συμπαγής πυρήνας πολιτικής επιρροής που συνιστά μεγάλη κατάκτηση για ένα κόμμα χωρίς πελατειακό μηχανισμό, που δεν είχε ασκήσει ποτέ εξουσία κτλ. Το επιπλέον 8% είναι, κατά τη γνώμη μου, όχι μόνο αντιδεξιό αλλά και αντινεοφιλελεύθερο, πιο απαιτητικό κομμάτι, αριστερόστροφο επί της ουσίας, δύσπιστο, που μας επέλεξε σαν ανάχωμα. Γι’ αυτό πρέπει να δώσουμε δείγματα γραφής αριστερής αντιπολίτευσης. Αυτός ο κόσμος έχει διαφορετικές προσδοκίες και προσλαμβάνουσες αλλά θέλει να έχει ένα ρόλο. Υπάρχει, όμως και η κρίση του κομματικού φαινομένου άρα ας μην έχουμε αυταπάτες ότι επειδή θα κάνουμε ξαφνικά ένα κάλεσμα θα αρχίσουν να συρρέουν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι στις γραμμές μας.

Πώς διαχειριζόμαστε το νέο δυναμικό;
Να του δοθεί η δυνατότητα ένταξης, και με έναν ευέλικτο τρόπο, δημιουργώντας νέες μορφές επικοινωνίας, διαδίκτυο, δικτύωση κτλ και όχι την κλασική κομματική διαδικασία. Χρειάζεται, λοιπόν, πρώτον νέα έμπνευση, ένα νέο ελκυστικό αφήγημα αλλά και μια διαδικασία που να είναι εστιασμένη όχι επί του γενικού μόνο αλλά να δίνει τη δυνατότητα στο θεματικό πεδίο του καθενός εκεί όπου έχει εμπειρία ή γνώση. Και κυρίως να του δώσεις την ευκαιρία να παρεμβαίνει εκεί όπου διαμορφώνεται η κοινωνική συνείδηση: στο δημόσιο χώρο, στη γειτονιά, στους χώρους εργασίας, στα σχολεία, στα νοσοκομεία, στους συλλόγους, στους συνεταιρισμούς. Εκεί πρέπει αυτό το δυναμικό να προσανατολισθεί να έχει δυναμική παρουσία, συμβατή με τα πράγματά μας. Μας χρειάζεται, νομίζω, μια παραγωγή πολιτικής για την καθημερινότητα. Αυτό πρέπει να είναι το στοίχημα της ένταξης αυτών των ανθρώπων. Συλλογική διαμόρφωση αριστερής πολιτικής για την καθημερινότητα των ανθρώπων.

Μίλησες για το απαιτητικό 8% των ψηφοφόρων μας. Είναι πολύ μεγαλύτερο ιδίως μαζί μ’ αυτό που δεν μας ψήφισε και μας προσάπτει αρνητικές συμπεριφορές. Αναφέρθηκες και συ στην ΚΕ.
Είναι μια συζήτηση που, πραγματικά, θεωρώ ότι έχει προβληματίσει πάρα πολύ κόσμο. Τα μίντια, να θυμίσω, ήταν και το 2015 αντίθετα. Γιατί δεν απέτρεψαν την άνοδό μας; Διότι υπήρχε ελπίδα, προσδοκία θετικής εξέλιξης. Αυτό, εν μέρει, δεν εκπληρώθηκε λόγω του συμβιβασμού. Όμως, ξανά ο κόσμος μας έδωσε ένα περιθώριο να διαχειριστούμε με μεγαλύτερη δικαιοσύνη, εντιμότητα και άλλο ήθος τα πράγματα. Τώρα, γίνεται η συζήτηση αν όλα αυτά τα κάναμε καλά. Ανταποκριθήκαμε στην υπόσχεση ότι θα βγάλουμε τη χώρα από το μνημόνιο με την κοινωνία όρθια, μοιράσουμε όμως με τον καλύτερο τρόπο τις επιβαρύνσεις; Εδώ έγιναν αστοχίες. Εκεί όμως που ελεγχόμαστε είναι ότι δεν δώσαμε ένα εναλλακτικό μοντέλο άσκησης εξουσίας. Δώσαμε την αίσθηση περισσότερο ότι πήγαμε να χρησιμοποιήσουμε, όσο το δυνατό, τους θεσμούς και το κράτος για να εφαρμόσουμε την πολιτική μας, με θεμιτό, σωστό πολιτικό στόχο, παρά να αλλάξουμε την κουλτούρα της εξουσίας, το κράτος, τον τρόπο λειτουργίας των Υπουργείων κτλ. Ο κόσμος είχε διαμορφωμένη μια αρνητική εικόνα γι’ αυτό το μοντέλο διακυβέρνησης που είχε διαμορφωθεί ιστορικά. Η ανυποληψία και η χρεωκοπία του έδωσε σε μας την ευκαιρία, επειδή στη συνείδησή του δεν είμαστε ταυτισμένοι μ’ αυτό. Δεν τον πείσαμε, ότι τουλάχιστον επιχειρήσαμε. Προφανώς ήταν δύσκολο να τα καταφέρουμε μια περίοδο όπου δίνεις μάχη επιβίωσης, δεν μπορείς ν’ ανοίξεις όλα τα μέτωπα ή να κάνεις τομές παντού. Κουνούσαμε εύκολα το δάκτυλο σε ανθρώπους και σε κριτικές που εντόπιζαν πραγματικά προβλήματα που προφανώς τα μίντια τα υπερδιόγκωναν, κτλ. Η γραμμή, βέβαια, ήταν αριστερή παρένθεση και έπρεπε να αμυνθούμε. Αλλά νομίζω ότι δεν υπήρξε, το έχω ξαναπεί, ενσυναίσθηση, πολλές φορές. Ότι τραβά ζόρια ο κόσμος, και πώς εμείς διαχειριζόμαστε μια μεγάλη δυσκολία. Λοιπόν έπρεπε να είναι χαμηλά οι τόνοι, ότι κάνουμε ό,τι μπορούμε, το διαχειριζόμαστε με εντιμότητα, καταλαβαίνουμε τις δυσκολίες του κόσμου, αυτό όμως μπορούμε να κάνουμε σ’ αυτή τη φάση και θα δούμε στην επόμενη. Επίσης, δεν μας ωφέλησε ότι απέναντι στη συζήτηση που έγινε για τις συμπεριφορές των προηγούμενων (διαφθορά, σκάνδαλα κτλ) υπερτονίστηκε το κομμάτι της απόδοσης ευθυνών και της διερεύνησης των σκανδάλων και δεν αναδείχθηκε η ανάγκη θεσμικής θωράκισης. Δηλαδή για μια αριστερή διακυβέρνηση το θέμα δεν είναι απλώς να εγκαλέσει τους προηγούμενους ότι έστησαν ένα φαύλο σύστημα, αλλά να δρομολογήσει θεσμικές αλλαγές που θωρακίζουν το σύστημα.

Οδηγός και για άλλους τομείς
Στον τομέα της υγείας έχετε, όπως είπες στην ΚΕ ξεκινήσει. Μπορεί να γίνει οδηγός και για άλλους τομείς;
H πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας και άλλα στελέχη σε θέσεις ευθύνης πήγαμε στη Γραμματεία του Τμήματος Υγείας του κόμματος με ένα συνοπτικό απολογισμό. Υπήρξε συζήτηση, τέθηκαν ερωτήματα, δόθηκαν απαντήσεις υπήρξε κριτική. Ακόμη και στην υγεία που είναι ένας τομέας που, σε γενικές γραμμές, τα πήγαμε καλά, δηλαδή αφήσαμε ένα αριστερό και προοδευτικό αποτύπωμα. Καταφέραμε να συμφωνήσουμε με την τρόικα μια μεταρρυθμιστική ατζέντα η οποία θα διασφάλιζε τη προσβασιμότητα και τη βιωσιμότητα του ΕΣΥ. Εδώ εμπίπτει και η μεταρρύθμιση στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) που, μακροπρόθεσμα, θα προσφέρει καλύτερη φροντίδα υγείας και λιγότερη σπατάλη πόρων. Ορίστηκε πανελλαδική συνδιάσκεψη του τμήματος περί τα μέσα του Νοέμβρη όπου θα υπάρξει η τελική αποτίμηση. Έως τότε κάνουμε μια προσπάθεια ανοίγματος της συζήτησης και πολιτικής εξωστρέφειας. Θα πάμε, μετά τη Θεσσαλονίκη, σε Γιάννενα, Ηράκλειο, Λάρισα, Πάτρα. Κλιμάκιό μας θα επισκεφθεί και θα συζητήσει με τους εργαζόμενους στα νοσοκομεία, στα Κέντρα Υγείας, στις ΤΟΜΥ, δίνοντας το σήμα ότι είμαστε εδώ, μιλάμε με τον κόσμο, με τα σωματεία, με τους ασθενείς. Ότι το πεδίο της υγείας για μας είναι κρίσιμη προτεραιότητα και θα συνεχίσουμε να το παρακολουθούμε και από τη θέση της αντιπολίτευσης – αυτός είναι ο ρόλος μας. Και ταυτόχρονα ζητούμε από τις δυνάμεις του κόμματος, από τους φίλους του, από έντιμους και άξιους ανθρώπους να συμβάλλουν σε μια συλλογική αποτίμηση του έργου μας, στην ανάδειξη ακάλυπτων αναγκών, ανεπαρκειών, προβλημάτων, λαθεμένων επιλογών και χειρισμών.