Άρθρο της Αγγελικής Παπάζογλου, Κοινωνιολόγου-MSc, υποψήφιας Δημάρχου Κηφισιάς
Η βία κατά των γυναικών είναι ίσως η πιο επαίσχυντη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δεν κάνει διαχωρισμό μεταξύ συνόρων, πολιτισμών ή πλούτου. Όσο συνεχίζεται, δεν μπορούμε να ισχυριζόμαστε ότι κάνουμε ουσιαστική πρόοδο προς την ισότητα, την ανάπτυξη και την ειρήνη.Η βία κατά των γυναικών είναι η έκφραση της ιστορικά διαπιστωμένης ανισότητας στις σχέσεις ισχύος μεταξύ ανδρών και γυναικών, που οδήγησε στην κυριαρχία των ανδρών επί των γυναικών και στις διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, με αποτέλεσμα τη παρεμπόδιση της ανάπτυξής τους. Σημεία που αναλύθηκαν και υιοθετήθηκαν στην 4η Παγκόσμια Διάσκεψη Γυναικών το 1995 στο Πεκίνο και εξακολουθούν και σήμερα να είναι επίκαιρα.
Η χώρα μας το 2011 ήταν από τις πρώτες χώρες που υπέγραψε μία πολύ σημαντική σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης, γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, που εγγυάται την ισότιμη προστασία και το δικαίωμα όλων ανεξαιρέτως των γυναικών (ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης, εθνικότητας/εθνότητας, φυλής, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου, γλώσσας, πολιτισμικών χαρακτηριστικών, θρησκείας, νομικού καθεστώτος, κ.λπ.), σε ουσιαστικά μέτρα προστασίας, υποστήριξης και αποκατάστασης.
Δυστυχώς, όμως, μέχρι σήμερα η σύμβαση αυτή δεν είχε κυρωθεί από το ελληνικό κοινοβούλιο παρά την ομόθυμη υποστήριξη από όλες τις γυναικείες οργανώσεις, τα κόμματα, τις αιρετές της αυτοδιοίκησης κλπ. Κάτι που τελικά επετεύχθη τον περασμένο Απρίλιο του 2018 με την ψήφιση του ν. 4531/2018 από την Ελληνική Βουλή.
Η κύρωση της Σύμβασης έθετε ως προϋπόθεση την εναρμόνιση του εσωτερικού μας δικαίου με αυτήν, είτε διότι εισάγει νέα αδικήματα (π.χ. ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων, καταδίωξη-stalking κ.λπ.) είτε διότι ρυθμίζει θέματα με διαφορετικό τρόπο (π.χ. δικαιοδοσία). Η εναρμόνιση αυτή, που ήταν αναγκαία για να είναι δυνατή η αποτελεσματική εφαρμογή της Σύμβασης, έγινε πράξη με το Ν. 4531/2018, με τον οποίο όχι μόνο κυρώνεται η Σύμβαση, αλλά και θεσμοθετείται ο εφαρμοστικός της νόμος.
Με την κύρωση της Σύμβασης αυτής, ενισχύεται το θεσμικό πλαίσιο της χώρας για την πρόληψη του φαινομένου, την προστασία των θυμάτων και την ποινική δίωξη των δραστών. Ενώ, παράλληλα, ενισχύονται οι πολιτικές και δράσεις της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων στο πλαίσιο του «Εθνικού Προγράμματος για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών». Τέλος, η κύρωση της Σύμβασης συμβάλλει στην ενίσχυση της διεθνούς θέσης της χώρας.
Με την κύρωση της σύμβασης του ΣτΕ γίνεται νόμος του κράτους η πρώτη διεθνής συνθήκη που ορίζει και κατονομάζει την έμφυλη βία, την βία με βάση το φύλο. Δίνεται έτσι το εναρκτήριο λάκτισμα για την ποινικοποίηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Ενώ, παράλληλα, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό θεσμικό εργαλείο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών.
Η Σύμβαση στοχεύει:
⦁ Στην εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών
⦁ Στην ανάπτυξη διοικητικών πρακτικών που αποσκοπούν στην πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας
⦁ Στην προστασία όλων των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας
Η Σύμβαση περιλαμβάνει:
Α) Μέτρα πρόληψης
⦁ Κατάρτιση επαγγελματιών που ασχολούνται με θύματα βίας
⦁ Υλοποίηση θεραπευτικών προγραμμάτων για τους δράστες εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας
⦁ Δράσεις δημοσιότητας για την κατάργηση των στερεοτύπων και την εξασφάλιση του σεβασμού της διαφορετικότητας
Β) Μέτρα προστασίας
⦁ Δυνατότητα απομάκρυνσης του θύματος από τον δράστη (υποχρέωση εγκατάλειψης της κατοικίας του)
⦁ Υποχρέωση ίδρυσης κέντρων υποδοχής θυμάτων σε όλη την επικράτεια
⦁ Ιδιαίτερη πρόβλεψη για την έκδοση ή ανανεώση της άδειας διαμονής των αλλοδαπών γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας
⦁ Ποινικοποίηση συμπεριφορών που διέφευγαν από το ποινικό ενδιαφέρον της πολιτείας (π.χ. stalking)
Ενδεικτικά μόνο να αναφέρουμε ότι προβλέπεται ρητά ότι τα έθιμα, οι παραδόσεις και η θρησκεία του δράστη δεν συνιστούν στοιχεία ικανά για να μειώσουν την ποινή του (ελαφρυντικά). Μεταξύ άλλων ποινικοποιείται η παρότρυνση σε ακρωτηριασμό ή αυτοακρωτηριασμό. Στους σκοπούς της εμπορίας ανθρώπων προστίθεται (εκτός από την αφαίρεση οργάνων, την εργασία και την επαιτεία) και ο εξαναγκασμός σε γάμο ενώ ποινικοποιείται το stalking (δηλαδή η εξακολουθητική παρακολούθηση). Ο νόμος για την ενδοοικογενειακή βία επεκτείνεται και στους συντρόφους που συνδέονται με σύμφωνο συμβίωσης, στους μόνιμους συντρόφους χωρίς να απαιτείται να συνοικούν, καθώς και στους τέως συντρόφους σε σύμφωνο συμβίωσης. Παράλληλα, προστίθενται δαπάνες για ψυχική ή ψυχολογική υποστήριξη εφόσον δεν υφίσταται δημόσια δομή στον τόπο κατοικίας του θύματος και δαπάνες για τη μετεγκατάσταση σε ασφαλές περιβάλλον. Ο νόμος περί όπλων τροποποιείται και πλέον δεν χορηγούνται άδειες σε όσους έχει ασκηθεί ποινική δίωξη και σε όσους έχουν καταδικασθεί για αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας. Προστατεύονται από την επιστροφή οι αλλοδαποί- θύματα ενδοοικογενειακής βίας που προσέρχονται προς υποβολή καταγγελίας ή αναφοράς του περιστατικού στις αρμόδιες αρχές (αντίστοιχη διάταξη με τα θύματα ρατσιστικών εγκλημάτων). Τέλος, ορίζεται η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων ως αρχή παρακολούθησης της Σύμβασης.
Η χώρα μας, για πρώτη φορά, συστηματοποίησε τις πολιτικές για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών με την υιοθέτηση του «Εθνικού Προγράμματος 2009-2013» πέραν των όποιων άλλων νομοθετικών παρεμβάσεων. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος αναπτύχθηκαν τα Συμβουλευτικά Κέντρα και οι Ξενώνες Φιλοξενίας ώστε να παρέχουν επαρκή βοήθεια και προστασία στις γυναίκες θύματα βίας. Κύριο σύνθημα της προσπάθειας αυτής είναι: ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ Η ΜΟΝΗ – ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΜΟΝΗ.
Η συνέχιση και ο εμπλουτισμός αυτών των πολιτικών, δομών και υπηρεσιών προς τις κακοποιημένες γυναίκες ενσωματώθηκε και στο επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης 2016-2020 καθώς και στις νέες χρηματοδοτήσεις μέσω ΕΣΠΑ της προγραμματικής περίοδο 2014-2020. Με άλλα λόγια, οι υπηρεσίες των δομών συνεχίζουν να παρέχονται δωρεάν σε γυναίκες που έχουν υποστεί ή υφίστανται βία ενώ παράλληλα, διευρύνθηκε η ομάδα στόχος στις ωφελούμενες γυναίκες ώστε να καλύψει και αυτές που υφίστανται πολλαπλές διακρίσεις (με έμφαση σε αυτή την συγκυρία τις γυναίκες πρόσφυγες και τα παιδιά τους).
Οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται από ειδικά ευαισθητοποιημένο προσωπικό (ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, νομικούς, διοικητικούς και λοιπό βοηθητικό προσωπικό) σε εξατομικευμένες ατομικές ή ομαδικές συναντήσεις με τις συμβουλευόμενες με στόχο την ενδυνάμωσή τους. Ενώ, εμπλουτίστηκαν οι παρεχόμενες υπηρεσίες με την παροχή και της εργασιακής συμβουλευτικής, γεγονός που θα βοηθήσει τις γυναίκες να αντιμετωπίζουν τις πολλαπλές τους ανάγκες αποτελεσματικότερα. Επιπλέον, η εν λόγω υπηρεσία προσδίδει ολιστικό και πολυτομεακό χαρακτήρα τόσο στο επίπεδο του μοντέλου συμβουλευτικής υποστήριξης με την οπτική του φύλου, όσο και στο επίπεδο παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών, οι οποίες θα καλύψουν ένα έλλειμμα ενημέρωσης για εργασιακά ζητήματα, τρόπους αναζήτησης εργασίας κλπ.
Στη νέα φάση υιοθετήθηκε η πολιτική ανάπτυξης των υπηρεσιών μέσω ενός συνεκτικού Πανελλαδικού Δικτύου 62 Δομών για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών που περιλαμβάνει:
⦁ Το Συμβουλευτικό Κέντρο της ΓΓΙΦ στην Αθήνα
⦁ 1 Τηλεφωνική Γραμμή SOS εθνικής εμβέλειας 15900, 24ώρης λειτουργίας
⦁ 39 Συμβουλευτικά Κέντρα σε συνεργασία με το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας και με Δήμους της χώρας
⦁ 21 Ξενώνες Φιλοξενίας Κακοποιημένων Γυναικών και των παιδιών τους σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) και με Δήμους της χώρας
Σκοπός της προσπάθειας που καταβάλλει η Πολιτεία αλλά και η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι οι γυναίκες που έχουν πρόβλημα να μην αυτοενοχοποιούνται και να μην φοβούνται να καταγγέλλουν τη βία που έχουν υποστεί. ΝΑ ΜΙΛΗΣΟΥΝ ΑΝΟΙΧΤΑ. Να σπάσουν το φαύλο κύκλο της βίας και της θυματοποίησης. Η Πολιτεία διαθέτει τις δομές και υπηρεσίες εκείνες για να τους παρέχει προστασία, ενημέρωση και ενδυνάμωση. Από την άλλη, όλοι και όλες μας, ως οργανωμένες κοινωνίες θα πρέπει να έχουμε ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΑΝΟΧΗ ΣΤΗ ΒΙΑ.
Ως δημοτική παράταξη Κοινωνία Παρούσα έχουμε προτάσεις για το πως η τοπική αυτοδιοίκηση και συγκεκριμένα ο Δήμος Κηφισιάς μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών με γνώμονα μία ολιστική προσέγγιση. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνουμε:
⦁ Ένταξη της διάστασης του φύλου στις τοπικές πολιτικές μέσα από την υλοποίηση σχετικού σχεδίου δράσης για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων.
⦁ Ουσιαστική λειτουργία της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας που θα έχει την ευθύνη παρακολούθησης του σχεδίου δράση
⦁ Δημιουργία Γραφείου Ισότητας ως οργανικής μονάδας.
⦁ Ενημέρωση-ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας για την άρση των στερεοτύπων.
⦁ Δημιουργία Συμβουλευτικού Κέντρου για τις γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας και πολλαπλών διακρίσεων.