Με την ευκαιρία της Ημέρας Φιλελληνισμού και Διεθνούς Αλληλεγγύης στις 19 Απριλίου, θέλω να υποστηρίξω ότι ο Φιλελληνισμός αποτελεί διαχρονικό φαινόμενο και δεν συνδέεται μόνο με την Επανάσταση του 1821. Εμφανίζεται και κατοπινά, ως δημοκρατικό κίνημα διεθνούς αλληλεγγύης σε όλες τις κρίσιμες καμπές, αλλά και ορόσημα της Ελληνικής Ιστορίας, ιδιαίτερα κατά τον 20ο αιώνα.
Το πώς είχε προσληφθεί ο φιλελληνισμός του 1821 αποδίδεται με σφαιρικό τρόπο από τον Γεώργιο Τερτσέτη. «Δεν θα ήταν πλήρης ο ορισμός του Φιλέλληνος – έλεγε ο γενναίος δικαστής στην Βουλή των Ελλήνων στις 28 Μαρτίου 1854 – αν αμελούσαμε να συμπεριλάβουμε εις τον ορισμόν αυτόν ένα άλλο είδος Φιλελλήνων, εννοώ τους πολιτικούς άνδρας, ρήτορας ή συγγραφείς ή ιερείς ή καθηγητάς, όσοι τον τότε καιρό ερητόρευον χάριν ημών εις τας Βουλάς της πατρίδος των ή εδέοντο υπέρ της ευοδώσεως του έργου εις τους ναούς του Υψίστου ή έστελναν ενδύματα και τρόφιμα εις τα ανήλικα ορφανά, πεινασμένα εις Ναύπλιο, Αίγινα και Κάλαμο ή και όσοι άλλοι, προπάντων με τίμιο και άοκνο κονδύλι εφημεριδογράφουν, επαινούσαν το φιλοκίνδυνο τόλμημα, εμόρφωναν την κοινή γνώμη εις Ευρώπη και Αμερική προς σωτηρία και ευτυχία μας». Με άλλα λόγια, ο Τερτσέτης όριζε τον φιλελληνισμό, όχι ως κάτι το γενικό και αφηρημένο αλλά ως κίνημα έμπρακτης διεθνούς αλληλεγγύης.
Προσωπικά, έχω χαρακτηρίσει σύγχρονο φιλελληνισμό το διεθνές κίνημα αλληλεγγύης με τον σκληρά δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό, το οποίο αρχικά είχε εκδηλωθεί με συντονισμένο τρόπο στις 18 Φλεβάρη 2012, σε πολλές χώρες της Ευρώπης αλλά και πέραν της «γηραιάς ηπείρου», με κεντρικό σύνθημα το «Είμαστε Όλοι Έλληνες», φράση που ανήκει στον Πέρσι Σέλλεϋ, άγγλο ποιητή και ομοϊδεάτη του Μπάιρον.
Ο Σέλλεϋ πίστευε ότι η Ελληνική Επανάστασή αποτελούσε ενσάρκωση των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης και ως τέτοια υπηρετούσε όλη τα Ευρώπη. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και σήμερα, που ο ελληνικός λαός αγωνίζεται είτε για την έξοδο από την βαθιά και πολυδιάστατη κρίση είτε για την αντιμετώπιση του προσφυγικού-μεταναστευτικού. Αυτό έχει καταστεί συνείδηση και της διεθνούς κοινής γνώμης, γι΄ αυτό και οι συμπατριώτες μας στα νησιά του Β. Αιγαίου προτάθηκαν λόγω της φιλοπροσφυγικής τους δράσης, για Νόμπελ Ειρήνης από τουλάχιστον μισό εκατομμύριο πολίτες του κόσμου.
Ας δούμε ένα απόσπασμα από άρθρο του Ετιέν Λοράν στην LE MONDE, το 2012, το οποίο σε μεγάλο βαθμό αντανακλά την σκέψη του Σέλλεϋ: «Τσιμέντο της Ευρώπης δεν είναι οι τράπεζες και οι τραπεζίτες, αλλά ένας πολιτισμός και ο ελληνικός πολιτισμός είναι ένα από τα στοιχεία που μας ενώνουν. Αλλοίμονο, υπάρχουν τόσο λίγα».
Εννοείται ότι Φιλελληνισμός δεν είναι η αρχαιολατρεία ούτε πρόκειται για φαινόμενο πολιτικά και ιδεολογικά ουδέτερο, αφού ο Μπάϊρον και οι περισσότεροι φιλέλληνες αγωνίστηκαν για την ελευθερία των Ελλήνων, διότι ήταν υπέρ της ελευθερίας σε όλο τον κόσμο, κάτι που αναγνωρίζει και ο Διονύσιος Σολωμός γράφοντας για τον Μπάιρον «Συχνά εβράχνιασε η μιλιά του// Τραγουδώντας λυπηρά // Πως στον ήλιο αποκάτου// Είναι λίγη η ελευτεριά».
Πάντοτε ο φιλελληνισμός συμβάδιζε – το ίδιο συμβαίνει και σήμερα – με τις εκάστοτε πρωτοπόρες απελευθερωτικές ιδέες. Επίσης, ο Φιλελληνισμός, δεν συνεπάγεται άκριτη υποστήριξη του ελληνικού λαού, ούτε πολύ περισσότερο του ελληνικού κράτους και των εκάστοτε πολιτικών του. Για να γίνω σαφέστερος, δεν θα μπορούσε να υπάρξει φιλελληνισμός με την χούντα, αλλά εναντίον της χούντας. Άλλωστε, ο έτερος εθνικός μας ποιητής, Κωστής Παλαμάς, γράφοντας για τον Μπάιρον λέει: «της Θείας της Γης διαλαλητής μα και κριτής// της έφερε τη λύρα του και το σπαθί του αντάμα». Προσθέτει ο Παλαμάς, στο «διαλαλητής» και το «κριτής». Δυστυχώς ο Μπάιρον δεν έζησε για να δει την δημιουργία της ανεξάρτητης Ελλάδας, αλλά άλλοι φιλέλληνες δεν ενθουσιάστηκαν για την πορεία του κράτους μας, ιδιαίτερα μετά την δολοφονία του πρώτου κυβερνήτη, Ιωάννη Καποδίστρια.
Θα συνιστούσα, λοιπόν, κάθε κριτική φωνή στο εξωτερικό προς την σύγχρονή Ελλάδα, να μην εκλαμβάνεται ως «ανθελληνισμός».
Ας θυμηθούμε ότι ανάμεσα στους κορυφαίους φιλέλληνες του 1821, ήταν και ένας εκ των πρώτων σοσιαλιστών ηγετών και διανοητών, ο Γάλλος Σεν Σιμόν, ο οποίος μιλούσε από το 1814 για μια Ενωμένη Ευρώπη, στους κόλπους της οποίας θα έπαιρνε δικαιωματικά τη θέση της η νέα ελεύθερη και ανεξάρτητη Ελλάδα.
Σημειωτέον, ότι ο Σεν Σιμόν, όπως και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καθώς και ο Βίκτορ Ουγκό, υποστήριζαν την ιδέα ενοποίησης της Ευρώπης ως ιδέα δημοκρατική, φιλειρηνική και πανευρωπαϊκή. Με τον ίδιο τρόπο καλούμαστε και σήμερα να διεκδικήσουμε ριζικές αλλαγές στην ΕΕ, που να ισοδυναμούν με την επανίδρυσή της, στην κατεύθυνση μιας δημοκρατικής, κοινωνικής και οικολογικής Ευρώπης.
Ο Πάνος Τριγάζης είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Μπάιρον και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
Ακολουθήστε το The Indicator στο Google news
