Το περασμένο καλοκαίρι, κάποιοι μας κατηγόρησαν ότι προσχωρήσαμε στην ΤΙΝΑ, δηλαδή στο θατσερικό δόγμα ότι «Δεν Υπάρχει Εναλλακτική». Το ίδιο ισχυρίζονται φερέφωνα του κατεστημένου, ύστερα από πρόσφατα πισωγυρίσματα για αριστεράς δυνάμεις της Λ. Αμερικής. «Είδατε τι συμβαίνει στην Βενεζουέλα, την Αργεντινή και την Βολιβία» μας λένε.
Υπενθυμίζω ότι το ακρωνύμιο ΤΙΝΑ προκύπτει από το «There Is No Alternative», το οποίο είχε διατυπωθεί αρχές του 1990, όταν κατέρρεε παταγωδώς ο «υπαρκτός σοσιαλισμός» και διαλυόταν η Σοβιετική Ένωση. Το δόγμα αυτό είχε συνοδευτεί και με «θεωρίες» περί του «τέλους της ιστορίας» και του τέλους της αριστεράς, ενώ υπήρξαν και ισχυρισμοί για «καπιταλισμό χωρίς κρίσεις».
Όλα αυτά διαψεύστηκαν από τις αρχές του 21ου αιώνα, αρχικά με τις νίκες της αριστεράς στην Λ. Αμερική και την παράλληλη ανάπτυξη του πολύμορφου κινήματος κατά της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, το οποίο, από το 2001, διακήρυξε ότι «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός». Στην πορεία, παρουσιάστηκε και στην Ελλάδα από τον ΣΥΡΙΖΑ μια εναλλακτική πρόταση εξουσίας, η οποία ωρίμασε μετά την υπαγωγή της χώρας μας στα καταστροφικά μνημόνια. Τότε είχα γράψει άρθρο στην Αυγή υποστηρίζοντας ότι «η ΤΙΝΑ πεθαίνει διεθνώς αλλά βρικολακιάζει στην Ελλάδα».
Έχοντας θητεύσει επί μακρόν στα νέα κοινωνικά κινήματα, δανείστηκα από αυτά το σύνθημα «TINA IS DEAD», το οποίο έκανα τίτλο βιβλίου μου που κυκλοφόρησε το 2010 (εκδόσεις Ταξιδευτής). Σε εκείνο το βιβλίο, το οποίο εξακολουθεί να κυκλοφορεί, είχα υποστηρίξει ότι τα ίδια τα αδιέξοδα του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού γεννούν την ανάγκη ριζικών κοινωνικοοικονομικών αλλαγών στην κατεύθυνση της ανατροπής του.
Θα πουν κάποιοι ότι ναι μεν νίκησε εκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά υποχρεώθηκε να υπογράψει νέο μνημόνιο. Απαντώ ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υπέστη στρατηγική ήττα, έκανε ένα βήμα πίσω για να πάει μπροστά, σε καμιά περίπτωση δεν εγκατέλειψε το όραμά του για τον ριζικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, για έναν σοσιαλισμό του 21ου αιώνα με δημοκρατία και ελευθερία. Αντιθέτως, οι μάχες του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα και την Ευρώπη λειτούργησαν ως καταλύτης πολιτικών ανακατατάξεων εντός και πέραν της ΕΕ. Έτσι σήμερα, πολλοί μιλούν για ένα πανευρωπαϊκό μέτωπο κατά της λιτότητας, στην προοπτική ριζικών αλλαγών.
Αναμφίβολα, οι σημερινοί κοινωνικοί και πολιτικοί συσχετισμοί στην Ευρώπη δεν ευνοούν τις δυνάμεις της ευρύτερης αριστεράς. Άρα, απαράβατος όρος για την αλλαγή των συσχετισμών είναι, αφενός η δημιουργία μιας αριστεράς του 21ου αιώνα, που να είναι ταυτόχρονα όχι περιχαρακωμένη και κλεισμένη στο «καβούκι» της, αλλά αριστερά των πιο πλατιών κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών, καθώς και ενός πραγματικά νέου διεθνισμού, στο επίπεδο της Ευρώπης και παγκοσμίως.
Επανερχόμενος στο ερώτημα αν ζει η ΤΙΝΑ, θα επιχειρήσω ορισμένες απαντήσεις και δια της εις άτοπον απαγωγής:
1. Στην περίπτωση της κλιματικής αλλαγής, αν δεχόμαστε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική, θα ισοδυναμούσε με το αναπόφευκτο του τέλους της ζωής στη Γη. Υπενθυμίζω ότι και στα χρόνια του ψυχρού πολέμου, κάποιοι μιλούσαν για το αναπόφευκτο ενός πυρηνικού πολέμου, άποψη που διαψεύστηκε πανηγυρικά με το τέλος του διπολισμού και τότε όμως, κάποιοι «αιθεροβάμονες», δεν είχαμε μείνει με «σταυρωμένα τα χέρια» και είχαμε αναπτύξει την «διπλωματία των λαών», έννοια που κατέλαβε περίοπτη θέση στο διεθνοπολιτικό λεξιλόγιο.
2. Η σημερινή οικονομική οργάνωση των κοινωνιών, καθώς και του διεθνούς συστήματος, κατά γενική ομολογία αναπαράγει και διευρύνει τις ανισότητες. Αν αυτό συνεχιστεί σε βάθος χρόνου, τα δεινά για την ανθρωπότητα, πρωτίστως για τη δημοκρατία, θα καταστούν αξεπέραστα. Αυτό που έχει διαπιστώσει από καιρό ο αμερικανός οικονομολόγος Τζέρεμι Ρίφκιν, ότι «η ζωή γίνεται διαρκώς, όλο και πιο εμπορευματοποιημένη», δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο.
3. Για να πεθάνει η ΤΙΝΑ χρειάζεται και η παραγωγή νέων ιδεών της αριστεράς, οι οποίες δεν μπορεί να μένουν μέσα σε τέσσερις τοίχους, σε συρτάρια και βιβλία, αλλά να γίνουν κτήμα της κοινωνίας. Διότι όπως έλεγε ένας μεγάλος επαναστάτης «οι ιδέες γίνονται υλική δύναμη, όταν κατακτήσουν τις μάζες». Εννοείται ότι οι νέες ιδέες δεν μπορεί να είναι «παλιό κρασί σε νέα μπουκάλια», αλλά να απαντούν σε σύγχρονες πραγματικότητες. Πολλές έννοιες έχουν αλλάξει ή έχουν αποκτήσει νέο περιεχόμενο, π.χ. ο ιμπεριαλισμός άλλοτε κατακτούσε χώρες στρατιωτικά, τις οποίες μετέτρεπε σε αποικίες, ενώ για τον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό προέχει η κατάκτηση των αγορών.
Ας μου επιτραπεί ακόμα μία επισήμανση. Περιέργως, την ΤΙΝΑ υποστηρίζουν και κάποιοι στην αριστερά, ισχυριζόμενοι π.χ. ότι η σημερινή Ευρώπη και ειδικότερα η ΕΕ δεν μπορεί να αλλάξει, λες και οι δομές της δεν είναι αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων. Την ίδια ώρα εμμένουν στην παρωχημένη – με τα σημερινά κοινωνικοοικονομικά δεδομένα – αντίληψη της επικράτησης του σοσιαλισμού στο εθνικό επίπεδο, αρνούμενοι το γεγονός ότι οι διαδικασίες της έστω και κακής ενοποίησης της ΕΕ, οδηγούν αντικειμενικά στην ενοποίηση και των κοινωνικοταξικών αγώνων.
Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
Ακολουθήστε το The Indicator στο Google news
