Ο Γιώργος Σεφέρης, κατά κόσμον Γεώργιος Σεφεριάδης γεννήθηκε στη Σμύρνη στις 13 Μαρτίου 1900 και πέθανε στην Αθήνα -σαν σήμερα- 20 Σεπτεμβρίου του 1971. Υπήρξε διπλωμάτης και ένας από τους μεγαλύτερους μας σύγχρονους ποιητές. Ήταν ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ το 1963 (ο δεύτερος ήταν ο Οδυσσέας Ελύτης το 1979).
Χάριν ιστορίας, τον επόμενο χρόνο ο σπουδαίος μας διανοούμενος, μετά την βράβευσή του, αναγορεύεται σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης ενώ το καλοκαίρι του ίδιου έτους αναγορεύεται σε επίτιμο διδάκτορα των Πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Πρίνστον.
Τα όσα μας είπε και μας έγραψε έχουν μείνει για πάντα ένας εθνικός θησαυρός που μπορούμε να ανατρέχουμε αναζητώντας λίγο αλήθεια και περιεχόμενο σε μια εποχή που τείνει να τα ισοπεδώσει όλα.
Ρήσεις
Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί.
Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον.
Η Ελλάδα, η χώρα των παράλληλων μονολόγων.
Σ’ αυτόν τον τόπο όπου όλοι είμαστε τόσο τραγικά αυτοδίδακτοι…
Κι ο άνθρωπος κατάντησε πραμάτεια.
Ευνουχισμένοι διανοούμενοι, μικροί ανίκανοι και τυφλοί κυβερνήτες.
Δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη.
Να νοσταλγείς τον τόπο σου ζώντας στον τόπο σου, τίποτα δεν είναι πιο πικρό.
Καταλαβαίνει κανείς πως δουλεύει καλά, όταν κάθε περιστατικό, το πιο μικρό και ασήμαντο, της καθημερινής ζωής του και της σκέψης του, έρχεται, σαν μοναχό του, και βάζει ένα πετραδάκι στο πράγμα που φτιάνει.
Σ’ αυτό τον κόσμο που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους.
Πρέπει να αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου κι αν βρίσκεται. (από την ομιλία του κατά την απονομή του Νόμπελ)
Είναι δύσκολο ν’ απαλλαγεί ο κάθε άνθρωπος από τον αόρατο χορό των γερόντων που τον παρακολουθούνε σ’ όλη του τη ζωή.
Όπως δεν μπορείς να καταλάβεις το ψάρι, αν δεν είσαι ψάρι, ή το πουλί, αν δεν είσαι πουλί, έτσι δεν μπορείς να καταλάβεις τον μοναχό άνθρωπο, αν δεν είσαι μοναχός. Πώς να με καταλάβεις, λοιπόν, χρυσή μου; (από την Αλληλογραφία Γιώργου και Μάρως Σεφέρη)
Το σπουδαίο δεν είναι ν’ αλλάξουμε τη ζωή μας, ονειροπολώντας μιαν «άλλη», αλλά να κάνουμε να λαλήσει τούτη η ζωή, όπως μας δόθηκε, την καθημερινή, την ταπεινή, την ανθρώπινη, όπου το καθετί που μπορούσε να γυρέψουμε πρέπει να υπάρχει.
Γιατί πιστεύω πως τούτος ο σύγχρονος κόσμος όπου ζούμε, ο τυραννισμένος από το φόβο και την ανησυχία, τη χρειάζεται την ποίηση. Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα – και τι θα γινόμασταν, αν η πνοή μας λιγόστευε; (από την ομιλία του στην απονομή του Νόμπελ)
Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη με τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο πρέπει να τιμωρηθεί από τις Ερινύες. (από την ομιλία του στην απονομή του Νόμπελ)
Στίχοι
«Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει.»
«Με τι καρδιά, με τι πνοή
τι πόθους και τι πάθος,
πήραμε τη ζωή μας λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.»
«Τόσος πόνος τόση ζωή
πήγαν στην άβυσσο
για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη.»
«Τα μυστικά της θάλασσας ξεχνιούνται στο ακρογιάλι.»
«Λυπούμαι που άφησα να περάσει
ένα πλατύ ποτάμι ανάμεσα από τα δάχτυλα μου
χωρίς να πιω μια στάλα.»
«Γιατί και το τραγούδι το φορτώσαμε με τόσες μουσικές που σιγά-σιγά βουλιάζει.
Και την τέχνη μας τη στολίσαμε τόσο πολύ που φαγώθηκε από τα μαλάματα στο πρόσωπό της.»
«Τ’ αηδόνια δε σ’ αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες». Επαναλαμβανόμενος (τρις) στίχος από την «Ελένη». Τα εισαγωγικά είναι του ποιητή (Οι Πλάτρες είναι χωριό στο όρος Τρόοδος).
«Τ’ είναι θεός; τι μη θεός; και τι τ’ ανάμεσό τους;» «Ελένη»
«Είπες εδώ και χρόνια: «Κατά βάθος είμαι ζήτημα φωτός.»»
«Χώρες του ήλιου και δεν μπορείτε ν᾿ αντικρίσετε τον ήλιο.
Χώρες του ανθρώπου και δεν μπορείτε ν᾿ αντικρίσετε τον άνθρωπο.» («Κίχλη»)
«Ξέρεις τα σπίτια πεισματώνουν εύκολα, σαν τα γυμνώσεις.» (από την «Κίχλη»)
«Σκαρφαλώνοντας λέξεις, όπως μιαν ανεμόσκαλα…» «Τετράδιο Γυμνασμάτων Β’»
«Στήνουμε θέατρα και σκηνικά, όμως η μοίρα μας πάντα νικά και τα σαρώνει και μας σαρώνει.»
«Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν υποταχτείτε.
Υποταχτήκαμε και βρήκαμε τη στάχτη.»
«Μέτρια κι όλα μέτρια και μέτρια παντού
Κ’ οι αγάπες μου κ’ οι πόθοι μου, κι’ ότι η καρδιά μου ανειώνει
Κ’η φαντασία της ψυχής και το είδωλο του νου
Και ο έρωτας της ομορφιάς και του παντοτεινού,
με σφίγγουν όλα μέτρια, το μέτριο με παγώνει.»
«Τη φλόγα τη γιατρεύει η φλόγα
όχι με των στιγμών το στάλαγμα
αλλά μια λάμψη, μονομιάς·»
Πηγή ρήσεων και στίχων: www.gnomikologikon.gr
Ακολουθεί ένα οπτικοακουστικό αφιέρωμα σε κείμενο και σενάριο της Νατάσα Μποζίνη
Ακολουθήστε το The Indicator στο Google news
