Οριακή επικράτηση του “ΝΑΙ”, στο σημερινό δημοψήφισμα στην Τουρκία. Όσο προχωρά η καταμέτρηση των ψήφων κατά την αποψινή βραδιά, τόσο περισσότερο το ποσοστό του “ΝΑΙ, αναμένεται να πέσει κι άλλο σε σχέση με την αρχική μεγάλη διαφορά που υπήρχε με το “ΟΧΙ”, αλλά δεν διαφαίνεται παρόλα αυτά κάποια ανατροπή του αποτελέσματος. Το “ΟΧΙ” φαίνεται να παρουσιάζει μεγαλύτερα ποσοστά συσπείρωσης γύρω από μεγάλες αστικές περιοχές και πόλεις όπως η Άγκυρα, η Κωνσταντινούπολη και η Σμύρνη, ενώ αντιθέτως το “ΝΑΙ” δείχνει να έχει μεγαλύτερη αποδοχή στην επαρχία. Πολλά στελέχη της αντιπολίτευσης από νωρίς το απόγευμα αμφισβητούν την εγκυρότητα του αποτελέσματος κατηγορώντας την κυβέρνηση για νοθεία, ενώ σύμφωνα με επίσημες πηγές το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, ζήτησε επανακαταμέτρηση για τουλάχιστον ένα 60% το ποσοστού των ψήφων.
Οι κάλπες έκλεισαν στις 16:00 (ώρα Ελλάδας) στην ανατολική Τουρκία και στις 17:00 (ώρα Ελλάδας) στην υπόλοιπη χώρα. Ο Ερντογάν, θα έχει σημαντικά ενισχυμένες εξουσίες και θεωρητικά θα μπορεί να παραμείνει στη θέση του προέδρου έως το 2029.
Ο αναπληρωτής πρόεδρος του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP), κατήγγειλε ότι παράνομες ενέργειες διαπράχθηκαν υπέρ της κυβέρνησης στο δημοψήφισμα που διεξήχθη σήμερα για τη συνταγματική αναθεώρηση και την ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου Ερντογάν.
“Πολλές παράνομες ενέργειες διαπράττονται υπέρ της κυβέρνησης σήμερα, αλλά το “όχι” θα νικήσει στο τέλος” δήλωσε ο Ερντάλ Ακσουνγκέρ σε δημοσιογράφους στα κεντρικά γραφεία του κόμματός του, αναφερόμενος στην απόφαση της εφορευτικής επιτροπής να αποδεχθεί ως έγκυρα ασφράγιστα ψηφοδέλτια.
Ο Ερντογάν έχει διαμηνύσει ότι η υποψηφιότητα της Τουρκίας προς ένταξη στην ΕΕ, η οποία βρίσκεται σε τέλμα εδώ και χρόνια, θα μπει «στο τραπέζι» μετά το δημοψήφισμα. Έχει επίσης επαναφέρει στον δημόσιο διάλογο το ζήτημα της επαναφοράς της θανατικής ποινής, κάτι που αποτελεί κόκκινη γραμμή για τις Βρυξέλλες.
Για τον αρχηγό του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, η επιλογή που έχει μπροστά της η Τουρκία είναι η εξής: «θέλετε να συνεχίσετε να έχετε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία ή να αποκτήσετε ένα σύστημα διακυβέρνησης μόνο ενός ανδρός;» είπε χθες στην τελευταία συγκέντρωση του κόμματός του κοντά στην πρωτεύουσα, παρομοιάζοντας το προεδρικό σύστημα που θέλει να εγκαθιδρυθεί το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) με ένα «τρένο χωρίς φρένα» του οποίου ο προορισμός «είναι άγνωστος».
Η αντιπολίτευση και μη κυβερνητικές οργανώσεις επέκριναν τις τελευταίες εβδομάδας μια εντελώς άνιση προεκλογική εκστρατεία, στην οποία το κυβερνητικό μήνυμα κυριάρχησε στους δρόμους και στα ΜΜΕ. Η Τουρκία εξάλλου βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Περίπου 47.000 άνθρωποι έχουν συλληφθεί και 100.000 έχουν καθαιρεθεί ή τεθεί σε διαθεσιμότητα εξαιτίας των φερόμενων σχέσεών τους με τους πραξικοπηματίες του Ιουλίου.
Ενώ το αριστερό Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών (HDP), το οποίο εκφράζει την κουρδική μειονότητα, αναγκάστηκε να κάνει εκστρατεία με τους δύο συμπροέδρους του στη φυλακή, καθώς κατηγορούνται ότι συνδέονται με το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PKK), την ένοπλη κουρδική αυτονομιστική οργάνωση που η Άγκυρα και οι δυτικοί σύμμαχοί της χαρακτηρίζουν «τρομοκρατική»
Ποιοι είναι οι λόγοι του δημοψηφίσματος και με τι σχετίζεται;
Το δημοψήφισμα έγινε για να αλλάξει το τουρκικό πολιτικό σύστημα από κοινοβουλευτικό που είναι μέχρι σήμερα σε προεδρικό. Θα καταργηθεί το γραφείο του πρωθυπουργού και ο πρόεδρος, ο οποίος θα εκλέγεται απευθείας από τον λαό, θα είναι πλέον ο επικεφαλής του εκτελεστικού βραχίονα της κυβέρνησης καθώς και επικεφαλής του κράτους.
Ο πρόεδρος θα αποκτήσει επιπλέον εξουσίες, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να καταρτίζει τον προϋπολογισμό, να διορίζει και να καθαιρεί υπουργούς κατά το δοκούν και να εκδίδει σε κάποιες περιπτώσεις διατάγματα.
Ο πρόεδρος θα επιτρέπεται εξάλλου να διατηρήσει σχέση με κάποιο πολιτικό κόμμα.
Με το ισχύον πολιτικό, σύστημα ο πρόεδρος απαιτείται να κόβει τουλάχιστον εικονικά τους κομματικούς του δεσμούς και να κυβερνά ως “ουδέτερος”.
Με λίγα λόγια, εφόσον ο πρόεδρος θα αποκτήσει μεγάλες εξουσίες σύμφωνα με τις προταθείσες αλλαγές, το δημοψήφισμα είναι μια ψήφος για τον ίδιο τον πρόεδρο Ερντογάν.
Ο Ερντογάν επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο του προέδρου από το 2005 και να συγκεντρώσει περισσότερες εξουσίες στα χέρια του. Το σχέδιό του ενισχύθηκε έπειτα από το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του, το καλοκαίρι του 2016, το οποίο του επέτρεψε να ισχυριστεί πιο πειστικά ότι απαιτούνται ριζικές αλλαγές. Αλλά το δημοψήφισμα έχει αποδειχτεί άκρως διχαστικό.
Τι μπορεί να σημαίνει η νίκη του Τ. Ερντογάν;
Ο Ερντογάν, με αυτή του τη νίκη, σύμφωνα με αναλυτές, θα έχει σημαντικά ενισχυμένες εξουσίες και θεωρητικά θα μπορεί να παραμείνει στη θέση του προέδρου ως και το 2029. Όλη σχεδόν εκτελεστική εξουσία θα συγκεντρωθεί στα χέρια του και η θέση του πρωθυπουργού θα καταργηθεί.
Οι υποστηρικτές του ισχυρίζονται ότι κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο για να σταθεροποιηθεί η εκτελεστική εξουσία και να τεθούν ξεκάθαρα όρια με τη δικαστική και την νομοθετική εξουσία.
Όμως οι αντίπαλοί του φοβούνται ότι πλέον δεν θα υπάρχει κάποιο αντίβαρο, ανοίγοντας τον δρόμο σε ένα αυταρχικό – απολυταρχικό καθεστώς.
Το προεδρικό αυτό σύστημα «συγκεντρώνει άνευ προηγουμένου εξουσίες στα χέρια ενός μόνο άνδρα», υπογραμμίζει ο Άλαν Μακόφσκι του Centre for American Progress.
Το ευρωπαϊκό ζήτημα της Τουρκίας
Με τον Ταγίπ Ερντογάν να έχει κατηγορήσει κάποιες ευρωπαϊκές χώρες μέχρι και για «ναζιστικές πρακτικές» οι παραδοσιακά καλές σχέσεις της Τουρκίας με τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη έχουν επιδεινωθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα.
Σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της χώρας στην ΕΕ, που βρίσκονται σε τέλμα εδώ και καιρό, θα τεθούν και πάλι «στο τραπέζι» μετά το δημοψήφισμα. Επίσης έχει δηλώσει ότι θα ξεκινήσει εκ νέου η συζήτηση για την επαναφορά της θανατικής ποινής, μια κόκκινη γραμμή για τις Βρυξέλλες.
«Η τακτική του να επιτίθεται συνεχώς στην ΕΕ (…) για να εξυπηρετήσει στόχους της εσωτερικής του πολιτικής έχει πλέον φτάσει στα όριά της», υπογραμμίζει ο Μαρκ Πιερινί του Carnegie Europe.
Σύμφωνα με κάποιους αναλυτές ο Ερντογάν μετά τη νίκη του ενδέχεται να εγκαταλείψει το σχέδιο της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενισχύοντας όμως τις εμπορικές σχέσεις της χώρας του με αυτή. Κάτι τέτοιο όμως φαίνεται να διαψεύδεται μετά της αποψινές δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Τσαβούσογλου, ότι στρατηγικός στόχος παραμένει η ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, κάτι τέτοιο φαίνεται τουλάχιστον προς το παρόν, να μην ισχύει.
Το κουρδικό αγκάθι
Μετά την κατάρρευση της ιστορικής εκεχειρίας με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) το καλοκαίρι του 2015, η νοτιοανατολική Τουρκία έχει βυθιστεί σε μια δίνη αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας και των Κούρδων αυτονομιστών.
Οι δυνάμεις ασφαλείας έχουν αυξήσει την πίεση που ασκούν στο φιλοκουρδικό περιβάλλον, είτε το πολιτικό είτε των μέσων ενημέρωσης, που κατηγορείται για «τρομοκρατικές» ενέργειες σε συνεργασία με το PKK. Σύμφωνα με κάποιους αναλυτές ο Ταγίπ Ερντογάν ενδέχεται να κρατήσει με την επικράτησή του, μια πιο ήπια στάση από εδώ και πέρα με ανοιχτά κι άλλα μέτωπα όπως το συριακό.
Η τουρκική κοινωνία
Βαθιά πολωμένη παραμένει η τουρκική κοινωνία τα τελευταία χρόνια και ιδαιτέρως μετά το πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου γύρω από το πρόσωπο του Ερντογάν. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για το δημοψήφισμα, ο Τούρκος πρόεδρος έχει δαιμονοποιήσει τους αντιπάλους του, κατηγορώντας τους ότι συνεργάζονται με τους «τρομοκράτες» και τους «στασιαστές».
Ο Ερντογάν «κερδίζει τις εκλογές, όμως τελικά η μισή χώρα τον αγαπά και η άλλη μισή τον απεχθάνεται. Αυτή είναι η αιτία της κρίσης της σύγχρονης Τουρκίας», εξηγεί ο Σονέρ Τσαγκαπτάι του Washington Institute.
Ο Τούρκος πρόεδρος συμμάχησε με τους υπερεθνικιστές για να κερδίσει τη μάχη του δημοψηφίσματος, γεγονός που δείχνει περισσότερο ρεαλισμό από μέρους του σε σχέση με το παρελθόν, καθώς και πόσο μεγάλη σημασία έδωσε σε αυτό.
Οι παγκόσμιες αγορές μετά τη νίκη του “ΝΑΙ”
Οι αγορές ελπίζουν σε μια επιστροφή της σταθερότητας στην Τουρκία, η οποία πλήττεται εδώ και ενάμιση χρόνο από μια σειρά επιθέσεων.
Όμως μεσοπρόθεσμα, η αβεβαιότητα κυριαρχεί. Η μείωση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στους θεσμούς, η αυξημένη πόλωση της κοινωνίας και η καθυστέρηση της υιοθέτησης διαρθρωτικών αλλαγών ενδέχεται να επηρεάσουν την ανάπτυξη.
Μια νίκη του «ναι» «ενδέχεται να γίνει δεκτή θετικά από τις αγορές βραχυπρόθεσμα», επεσήμαναν οι BCG Partners από την Κωνσταντινούπολη.
Σε ένα ρευστό γεωπολιτικό πεδίο που βράζει τόσο στην Ευρώπη, όσο και στη Μέση Ανατολή, αναμένεται να δούμε τι από τα παραπάνω θα επιβεβαιωθεί και κατά πόσο θα επηρεαστεί η χώρα μας από τις εξελίξεις.
Ακολουθήστε το The Indicator στο Google news
