“Μπλόκο” στις ρωσικές συμβάσεις για πετρέλαιο, φυσικό αέριο – Υποχρεωτική η προέγκριση από την Κομισιόν

Διευρυμένες εξουσίες αποκτά και επίσημα η Κομισιόν στην ενεργειακή πολιτική στον κλάδο του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, μετά τη συμφωνία μεταξύ Ευρωκοινοβουλίου και Συμβουλίου η οποία προβλπεπει ότι οι διακρατικές συμφωνίες των κρατών-μελών με τρίτες χώρες θα πρέπει να κοινοποιούνται στις Βρυξέλλες πριν ολοκληρωθούν.

Από τη δέσμευση αυτή εξαιρείται ο ηλεκτρισμός. Απώτερος στόχος της συμφωνίας, σύμφωνα εξάλλου και με τις επισημάνσεις της Κομισιόν, είναι η προώθηση του στόχου για ενίσχυση της “ενεργειακής ασφάλειας” της Ευρώπης και η μείωση της εξάρτησης από η Ρωσία.

Η Κομισιόν είχε υποβάλει τη σχετική πρόταση στα τέλη του 2016. Όπως τονίζει η Επιτροπή: «οι νέοι κανόνες συμβαδίζουν με τη στρατηγική για την Ενεργειακή Ένωση. Σκοπεύουν να οδηγήσουν σε μια ενσωματωμένη και λειτουργική εσωτερική ενεργειακή αγορά που θα εξασφαλίζει την ασφάλεια εφοδιασμού και την επιτυχή μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια, με ταυτόχρονη προώθηση των επενδύσεων, της ανάπτυξης και των θέσεων εργασίας».

Με τις νέες ρυθμίσεις καθίσταται υποχρεωτικός ο εκ των προτέρων έλεγχος συμβατότητας όλων των διακρατικών ενεργειακών συμβάσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να ενημερώνουν την Κομισιόν για το σχέδιο της διακρατικής συμφωνίας προτού αυτή οριστικοποιηθεί. Ακόμα, καμία συμφωνία δεν θα μπορεί να τίθεται σε ισχύ χωρίς να έχει εγκριθεί από την Επιτροπή, η οποία θα γνωματεύει σχετικά.

Υπενθυμίζεται ότι με τα μέχρι τώρα ισχύοντα δεδομένα, η Κομισιόν μπορούσε να ελέγχει τις  συμβάσεις εκ των υστέρων, δηλαδή μετά την υπογραφή τους, γεγονός που δυσχέραινε την αναθεώρηση των όρων τους, σε περίπτωση που κάτι τέτοι κρινόταν απαραίτητο.

Οι αποφάσεις του Συμβουλίου

Το Συμβούλιο αποφάσισε τη θέσπιση μηχανισμού ανταλλαγής πληροφοριών για τις διακυβερνητικές συμφωνίες και τις μη δεσμευτικές πράξεις μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών στον τομέα της ενέργειας.

Σκοπός της απόφασης είναι να αντιμετωπισθούν ελλείψεις του υφιστάμενου μηχανισμού ανταλλαγής πληροφοριών για τις ενεργειακές συμβάσεις, προκειμένου να ενισχυθούν η διαφάνεια και η συνοχή των εξωτερικών ενεργειακών σχέσεων της ΕΕ, καθώς και η διαπραγματευτική θέση της ΕΕ έναντι τρίτων χωρών.

Έπειτα από τρεις τριμερείς διαλόγους στα τέλη του 2016, επιτεύχθηκε συμβιβασμός επί των ακόλουθων βασικών θεμάτων:

• ορισμός της διακυβερνητικής συμφωνίας: προσθήκη των όρων «διεθνείς οργανισμοί» και «διαμετακόμιση»
• πεδίο εφαρμογής της εκ των προτέρων αξιολόγησης των διακυβερνητικών συμφωνιών από την Επιτροπή: θα καλύπτει το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο με τυποποιημένη ρήτρα επανεξέτασης
• όταν αποκλίνουν από τη γνώμη της Επιτροπής στην εκ των προτέρων αξιολόγησή της, τα κράτη μέλη πρέπει να υποβάλλουν έγγραφη αιτιολόγηση στην Επιτροπή
• μη δεσμευτικές πράξεις: υπόκεινται σε εκούσια εκ των υστέρων κοινοποίηση

Μετά την υπογραφή της από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τον Πρόεδρο του Συμβουλίου, η νομοθετική πράξη θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Θα αρχίσει να ισχύει εντός του 2017 και, μαζί με τον κανονισμό για την ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο, θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση της διάστασης της ασφάλειας της Στρατηγικής για την Ενεργειακή Ένωση.

Πως φτάσαμε ως εδώ

Στο πλαίσιο της «χειμερινής δέσμης μέτρων» του Φεβρουαρίου 2016, η Επιτροπή πρότεινε να εξετάζει τις διεθνείς συμφωνίες στον τομέα της ενέργειας πριν αυτές υπογραφούν από τα κράτη μέλη. Ισχυρίστηκε ότι, εάν διατάξεις μιας διακυβερνητικής συμφωνίας κριθούν ως μη συμβατές με το ενωσιακό δίκαιο (όπως η τρίτη δέσμη μέτρων για την ενέργεια, το δίκαιο ανταγωνισμού, οι κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις), είναι πολύ δύσκολο ή ακόμη και αδύνατο για ένα κράτος μέλος να επαναδιαπραγματευθεί τη διακυβερνητική συμφωνία με τρίτη χώρα.

Η πρόταση αυτή ανταποκρινόταν επίσης στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου 2015, στα οποία γινόταν έκκληση για πλήρη συμμόρφωση με το ενωσιακό δίκαιο όλων των συμφωνιών που αφορούν την αγορά φυσικού αερίου από εξωτερικούς προμηθευτές.

Το Συμβούλιο συμφώνησε επί γενικής προσέγγισης τον Ιούνιο του 2016 και στις 7 Δεκεμβρίου 2016 κατέληξε σε άτυπη συμφωνία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η οποία επιβεβαιώθηκε από την ΕΜΑ.