Η Vanessa Redgrave, η μεγαλύτερη εν ζωή ηθοποιός στον κόσμο αυτή τη στιγμή, μπορεί να έχει πατήσει πλέον τα 80, αλλά αυτό δεν πρέπει να σας κάνει να πιστέψετε ούτε για μια στιγμή πως θα συναντήσετε μπροστά σας μια ηλικιωμένη κυρία περιορισμένης δύναμης και κινητικότητας. Κάτι που απέδειξε περίτρανα το απόγευμα της Πέμπτης, 21/9, στη συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε προς τιμήν της πρώτης σκηνοθετικής της δουλειάς, του ντοκιμαντέρ “Sea Sorrow“.
Η συνέντευξη είχε προγραμματισμένη διάρκεια τα 45 λεπτά, αλλά κατέληξε να διαρκέσει 2 ολόκληρες ώρες, εξαιτίας μιας ακούραστης Redgrave, η οποία παρά το γεγονός πως είχε μόλις προσγειωθεί στην Ελλάδα από ένα πολύωρο ταξίδι, ήταν γεμάτη πάθος, ενέργεια και όρεξη να μιλήσει για την ταινία της, για τους πρόσφυγες, για την ανηθικότητα και την ανομία των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, για τις δράσεις που πρέπει να αναλάβουμε ως πολίτες της ΕΕ, αλλά και για την πολύτιμη βοήθεια που πρόσφεραν οι Έλληνες για να βοηθήσουν τους κατατρεγμένους ανθρώπους που έμειναν χωρίς σπίτια και πατρίδες.
Το ντοκιμαντέρ “Sea Sorrow” θα προβληθεί απόψε, Παρασκευή 22 Σεπτεμβρίου, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας του οποίου μέγας χορηγός είναι η COSMOTE TV. Όλα τα έσοδα της προβολής θα διατεθούν για την ενίσχυση των ανθρωπιστικών οργανώσεων «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» και «Safe Passage».
Αυτό μάλιστα ήταν και κάτι στο οποίο επέμεινε η κ. Redgrave από την αρχή της συνέντευξης, τονίζοντας το πόσο σημαντικό είναι να συνεισφέρει το σινεφίλ κοινό της Αθήνας στον σπουδαίο αυτό σκοπό. Ζήτησε μάλιστα από τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ, Λουκά Κατσίκα, να επαναλάβει τα σημεία πώλησης των εισιτηρίων, ούτως ώστε να σιγουρευτεί πως όλοι να γνωρίζουν από που μπορούν να τα προμηθευτούν. “Μην νομίζετε πως επειδή είναι ιδεολόγος και ουμανίστρια, ότι δεν είναι πρακτική“, είπε γελώντας η Μιμή Ντενίση, η οποία βρισκόταν στο πάνελ μαζί με τον Λόρδο Alfred Dubs (Εργατικό Κόμμα Μεγ. Βρετανίας, υποστηρικτής Safe Passage) και τον γιο της Redgrave και παραγωγό του ντοκιμαντέρ, τον σκηνοθέτη Carlo Nero.
“Ξέρω πως, παραδοσιακά, οι δημοσιογράφοι δεν πληρώνουν εισιτήριο για δημοσιογραφικές προβολές”, πρόσθεσε απευθυνόμενη στο δημοσιογραφικό κοινό που βρισκόταν μπροστά της. “Λυπάμαι που δεν έγινε δημοσιογραφική προβολή, όμως θα τη δείτε αύριο στην πρεμιέρα και αυτό θα είναι κάτι προς όφελος του σκοπού μας, οπότε ουδέν κακό αμιγές καλού”.
Έπειτα, η Vanessa Redgrave ξεκίνησε λέγοντας δυο λόγια για την αφορμή που την ώθησε στο να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για το προσφυγικό δράμα, η οποία ξεκινά από τα παιδικά της χρόνια και φτάνει μέχρι τις ακτές της Ελλάδας και της Τουρκίας του σήμερα. Καθόλη τη διάρκεια της ομιλίας της, η φωνή της παρέμενε ψύχραιμη αλλά στεντόρεια, αιχμαλωτίζοντας κάθε ακροατή που βρισκόταν στην αίθουσα μαζί της:
“Στο σημείο αυτό θα ήθελα να πάρω τα ηνία και εννοώ τα ηνία των αλόγων του Ποσειδώνα”, είπε. “Γνωρίζουμε από τη μυθολογία πως ο Ποσειδώνας δεν ήταν εκείνος που έσωζε ανθρώπους από το γιο του των Ωκεανό. Ωστόσο οι Έλληνες έκαναν ό,τι μπορούσαν για να σώσουν πολλούς ανθρώπους. Ο καλλιτεχνικός διευθυντης του φεστιβάλ, Λουκάς Κατσίκας, με ρώτησε ποιες είναι οι ρίζες, η προέλευση της ταινίας. Θα σας πω που βρίσκονται οι ρίζες της ταινίας. Βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Και ποιος είναι εκείνος που τις βύθισε εκεί; Η απάντησή μου είναι μία και είναι σαφής: η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τι έκαναν λοιπόν σε αυτή την κατάσταση οι Έλληνες; Οι Έλληνες έδωσαν ένα μάθημα ανθρωπιάς. Τι μάθημα έδωσε η Ευρωπαϊκή Ένωση; Αρκεί μόνο μία λέξη. Το μάθημα της απανθρωπιάς”.
“Έχω δει πολέμους και μεγάλωσα μέσα στις συνθήκες που ακολούθησαν, μεταπολεμικά, και κάποια στιγμή άκουσα μια δραματοποίηση σε μια ραδιοφωνική εκπομπή, της διακύρηξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών”, συνέχισε η κ. Redgrave. “Χωρίς να το γνωρίζω όταν το άκουγα, εκείνη η δραματοποίηση ήταν το κείμενο που ενέπνευσε τον Νέλσον Μαντέλα και πολλούς άλλους που έδωσαν μάχες για το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετά λοιπόν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξαν πολλές συνθήκες και νομικά κείμενα που γράφτηκαν, όπως η Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Συνθήκη της Γενεύης. Όλα αυτά είναι κείμενα δεσμευτικά τα οποία έχουν επικυρώσει όλες οι ευρωπαϊκές χώρες και εκεί μέσα θεμελιώνεται το δικαίωμα του ασύλου, όπως το αποκαλούμε για τους πρόσφυγες. Αυτή τη στιγμή οι πρόσφυγες επαναπροωθούνται από τις ακτές της Ελλάδας στην Τουρκία. Αυτό είναι μία κατάφορη παραβίαση του ακρογωνιαίου λίθου της Συνθήκης της Γενεύης, μιας συνθήκης που όλες οι χώρες της ΕΕ είναι υποχρεωμένες να τηρούν -εκτός αν δηλώσουν ρητά ότι θέλουν να αποχωρήσουν από τη Συνθήκη”. Και με οργή πλέον στις κινήσεις της των χεριών της, συμπλήρωσε:
“Οι κυβερνήσεις έχουν νομικές υποχρεώσεις. Προφανώς έχουν και ηθικές ευθύνες, αλλά εδώ μιλάμε για τις νομικές τους ευθύνες. Γνωρίζω πολύ καλά ότι τις παραβιάζουν. Αλλά η μεγάλη επιτυχία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν ότι πλέον υπάρχουν νομικά κείμενα που υποχρεώνουν τις κυβερνήσεις που τις έχουν υπογράψει να δίνουν χείρα βοηθείας”.
Το Sea Sorrow είναι ένας πολύ προσωπικός και δυναμικός στοχασμός πάνω στη σημερινή παγκόσμια προσφυγική κρίση μέσα από τα μάτια παιδιών και τη φωνή ακτιβιστών και καλλιτεχνών από τη Γαλλία, τη Βρετανία, την Ιταλία και την Ελλάδα. Η Redgrave, προκειμένου να αναδείξει τη σπουδαιότητα των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συνδυάζει με μοναδικό τρόπο τον παρόν με το παρελθόν, το ντοκιμαντέρ με το δράμα. Και ο στόχος της, όπως μας είπε, είναι σαφής και απλός:
“Αυτό που θέλουμε να πετύχουμε μέσα από την ταινία, είναι να υπάρξει μια αλλαγή έτσι ώστε αυτά τα νέα παιδιά που είτε έχουν συγγενείς σε άλλες χώρες στην Ευρώπη είτε δεν έχουν κανένα συγγενή γιατί δεν τους έχει μείνει κανείς και η πόλη από την οποία ήρθαν δεν υπάρχει πια εξαιτίας των βομβαρδισμών, να μπορούν να έχουν μέσω της Safe Passage μία χείρα βοηθείας ώστε να μπορούν να συνεχίσουν τη ζωή τους. Δεν πρέπει να βλέπετε τους ανθρώπους και να σκέφτεστε “α είναι πρόσφυγας”. Δεν είναι πρόσφυγας, είναι μουσικοί, είναι μηχανικοί, είναι άνθρωποι, άνθρωποι που χρειάζονται βοήθεια, προστασία και έχουν δικαίωμα στη ζωή. Γιατί έτσι όπως πάνε τα πράγματα, αν δεν αλλάξουμε τον κόσμο, σε λίγα χρόνια θα είμαστε εμείς στη θέση τους. Ήδη αυτό συμβαίνει σε κάποιους. Σε λίγα χρόνια θα συμβεί και σε εμάς”.
Όταν ρωτήθηκε για τη στάση των κυβερνήσεων και την άποψή της πάνω σε αυτό το θέμα, η Vanessa Redgrave ήταν απόλυτη και καυστική στην απάντησή της:
“Οι κυβερνήσεις δεν έχουν καθήκον μόνο να συμφωνούν με τους πολίτες τους. Δεν πρέπει να επικροτούν τους πολίτες τους. Έχουν το καθήκον να κάνουν αυτό που έκανε και η δική μας κυβέρνηση, η κυβέρνηση του Τσώρτσιλ, το 1943, που είπε “είναι καθήκον σας να φροντίζετε τους ανθρώπους σας”. Αυτό πρέπει να γίνει. Και είναι προφανές πως δεν φροντίζουν ούτε τους πολίτες τους, ούτε τους πρόσφυγες. Οπότε εν τέλει μήπως έχουμε κάτι κοινό οι πολίτες με τους πρόσφυγες;”.
Μας αφηγήθηκε μάλιστα και μια σχετική ιστορία, προκειμένου να δώσει ακόμα περισσότερη έμφαση στη σημασία της εκπαίδευσης των πολιτών πάνω στο προσφυγικό θέμα.
“Την τελευταία φορά που ήμουν στην Ελλάδα, επισκεφθήκαμε με τον Απόστολο από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα ένα νοσοκομείο και εξέτασε μια νεαρή Αφγανή γυναίκα -ήταν εκεί και ο άντρας της. Η κοπέλα αυτή ήταν επικεφαλής σε ένα σχολείο με 6.000 μαθήτριες και προφανώς έφυγε από το Αφγανιστάν γιατί όπως γνωρίζετε οι Ταλιμπάν δεν βλέπουν με καλό μάτι την εκπαίδευση των περισσότερων και ειδικά των γυναικών. Αν λάβω υπόψη μου αυτά που προτείνουν οι κυβερνήσεις μας, αυτή η κοπέλα θα πρέπει να έχει προωθηθεί κάπου. Είναι μια δασκάλα, έχουμε κοινότητες Αφγανών σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, θα μπορούσε να απορροφηθεί κάπου και να κάνει ξανά τη δουλειά της, να προσφέρει, να γεννήσει το παιδί της -γιατί ήταν έγκυος τότε. Η εκπαίδευση είναι πάρα πολύ σημαντική. Φέτος έφυγε από τη ζωή μια πολύ καλή μου φίλη η οποία είχε επιβιώσει του Ολοκαυτώματος, κι εκείνο που μου είχε πει ήταν πως όταν απελευθερώθηκε από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, το μόνο που σκεφτόταν ήταν να σπουδάσει”.
Και πρόσθεσε με ένταση στη φωνή της:
“Αυτό είναι που πρέπει να κάνουμε κι εμείς. Πρέπει να εκπαιδεύσουμε και ευθύνη των κυβερνήσεων είναι να εκπαιδεύσουν τους πολίτες τους και όχι να τους χαϊδεύουμε τα αυτιά ή να συμβαδίζουμε μαζί τους. Νομίζω πως η μόνη πολιτικός που αυτή τη στιγμή το κάνει αυτό στο θέμα των προσφύγων, είναι κυρία Άνγκελα Μέρκελ. Σε όσους λοιπόν λένε “μα γιατί να βοηθήσουμε τους πρόσφυγες;” έχει απαντήσει το γιατί και κρατά μια συγκεκριμένη θέση. Θα πρέπει και οι άλλες κυβερνήσεις να ακολουθήσουν το παράδειγμά της“.
Λίγο πριν μας αποχαιρετήσει, η Vanessa Redgrave έκλεισε τη συνέντευξη τύπου με μια δήλωση που συνοψίζει όλη την ουσία του “Sea Sorrow” και κάνει αναγκαία, αν όχι υποχρεωτική, την παρουσία όλων μας στην αποψινή φιλανθρωπική προβολή του στο Μέγαρο Μουσικής.
“Είμαι ένα αρκετά απλό άτομο. Δεν έχω τρομερές ικανότητες. Είμαι καλή ηθοποιός. Το μόνο που είχα ήταν αυτό το συναίσθημα πως υπάρχουν πράγματα που ο κόσμος πρέπει να γνωρίζει. Και δεν θα τα γνώριζαν αν δεν τους τα έλεγα. Και έπρεπε να τους τα πω με έναν τρόπο που θα ήταν πολύ ξεκάθαρος, κατηγορηματικός αλλά φιλικός. Υπάρχει ένα πνεύμα στους ανθρώπους, στην ψυχή τους, όπως είχε πει ο Shakespeare, “οι ψυχές κραυγάζουν”. Και πάνω απ’ όλα, κραυγάζουν για να σταματήσουν οι πρόσφυγες να πεθαίνουν στην έρημο, για να σταματήσουν οι πρόσφυγες να πεθαίνουν στον ωκεανό“.
Η πρώτη προβολή του ντοκιμαντέρ «Sea Sorrow» στην Αθήνα θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 22 Σεπτεμβρίου, στις 8 μ.μ., στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, παρουσία της Vanessa Redgrave. Θα ακολουθήσει συζήτηση με την ίδια, τον πρώην βουλευτή των Εργατικών, λόρδο Άλφρεντ Νταμπς, την ηθοποιό Μιμή Ντενίση και τον γενικό διευθυντή των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα», Ηλία Παυλόπουλο.
Εισιτήρια για την προβολή διατίθενται στην τιμή των 6, 12 και 20 ευρώ και όλα τα έσοδα θα διατεθούν για την ενίσχυση των ανθρωπιστικών οργανώσεων «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» και «Safe Passage».
Ακολουθήστε το The Indicator στο Google news
