Η διατροφική αξία της σοκολάτας

H σοκολάτα είναι ένα από τα πιο θρεπτικά προϊόντα που προέρχονται από τη φύση.
Η σοκολάτα δίνει ενέργεια, είναι τονωτική και αποτελεί πλούσια πηγή ζωτικότητας για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Η σοκολάτα:
– Δίνει δύναμη.- Χαρίζει ευεξία.- Ενισχύει την πνευματική διαύγεια.
– Βοηθά τους αθλητές σε κάθε τους άσκηση.
– Βοηθά τους μαθητές κατά τη διάρκεια του διαβάσματος.
Η σοκολάτα έχει ξεχωριστές διατροφικές ιδιότητες καθώς περιέχει υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνη φυτικής προέλευσης, μεγάλες ποσότητες καλίου και μαγνησίου, αξιοσημείωτες ποσότητες ασβεστίου, νατρίου και χαλκού, μικρές ποσότητες βιταμίνης Α, θειαμίνης, ριβοφλαβίνης, βιταμίνης D, βιταμίνης Ε, σιδήρου, αλκαλοειδή, πολυφαινόλες κ.α.

Η σοκολάτα προάγει την υγεία;

Είναι πολύ σπάνιο να βρει κάποιος τόσα πολλά διατροφικά συστατικά συγκεντρωμένα σ΄ ένα και μόνο προϊόν.
Τα λιπαρά διακρίνονται σε 2 βασικές κατηγορίες. Τα ακόρεστα (μονοακόρεστα και πολυακόρεστα) και τα κεκορεσμένα. Η πιο γνωστή πηγή ακόρεστων λιπαρών είναι το ελαιόλαδο, με κύριο συστατικό το ελαϊκό οξύ. Γενικά τα ακόρεστα λιπαρά έχουν την ιδιότητα να μειώνουν την κακή (LDL) – όπως συνηθίζεται να ονομάζεται – χοληστερίνη στο αίμα και να αυξάνουν την καλή (HDL) ονομαζόμενη χοληστερίνη. Τα κεκορεσμένα λιπαρά αντίθετα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την κακή χοληστερίνη, ενώ συμπεριφέρονται ουδέτερα όσον αφορά την αύξηση ή μείωση της καλής χοληστερίνης, με εξαίρεση τα trans λιπαρά που περιέχονται κυρίως στα τηγανιτά και προκαλούν ταυτόχρονα και μείωση στην καλή χοληστερίνη. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν και κορεσμένα λιπαρά οξέα που από μακροχρόνιες μελέτες έχει αποδειχθεί ότι δεν προκαλούν καμία αλλαγή στα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα και επομένως υπάρχει συμμετοχή στην δημιουργία αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες. Εξέχουσα θέση ανάμεσα σε αυτά τα είδη λιπαρών κατέχει το στεατικό οξύ.

Τα κυριότερα λιπαρά οξέα της σοκολάτας είναι το ελαϊκό οξύ (35%) (μονοακόρεστο λίπος) και το στεατικό (35%) και παλμιτικό οξύ (25%) (κορεσμένα λίπη), ενώ το υπόλοιπο λίπος είναι πολυακόρεστο (5% λινελαϊκό οξύ). Γενικά όπως προαναφέρθηκε η κατανάλωση κορεσμένου λίπους σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης αθηροσκλήρωσης και στεφανιαίας νόσου καθώς αυξάνει την οξειδωμένη LDL και τους παράγοντες σχηματισμού θρόμβου. Από την άλλη πλευρά, το μονοακόρεστο λίπος έχει βρεθεί ότι μειώνει τους αθηρογόνους παράγοντες. Όσον αφορά τη σοκολάτα, το στεατικό οξύ είναι το μοναδικό κορεσμένο λιπαρό οξύ που δεν αυξάνει την χοληστερόλη. Έτσι η αθηρογόνος δράση του παλμιτικού οξέος (αυξάνει τη χοληστερόλη) αντισταθμίζεται από τη δράση του ελαϊκού (μειώνει τη χοληστερόλη). Γι αυτό το λόγο η μέτρια κατανάλωση σοκολάτας δεν επιφέρει αρνητικές επιδράσεις στα λιπίδια, εφόσον η πρόσληψη ολικού λίπους και θερμίδων κυμαίνονται στα φυσιολογικά όρια.

Αξίζει να σημειωθεί δε ότι η μαύρη σοκολάτα δεν περιέχει καθόλου χοληστερόλη!
Το ασβέστιο, μαγνήσιο και κάλιο που περιέχει η σοκολάτα έχει βρεθεί ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της υπέρτασης και στη μείωση καρδιαγγειακών νοσημάτων, προσδίδοντας έτσι στη σοκολάτα επιπλέον διατροφική αξία. Επίσης, η σοκολάτα περιέχει αλκαλοειδή, δηλαδή οργανικές ουσίες που βρίσκονται στα φυτά, οι οποίες είναι ιδιαίτερα ευεργετικές για τον οργανισμό. Η πιο σημαντική είναι η θεοβρωμίνη (μεταβολίτης της καφεΐνης), η οποία διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα και τα νεφρά δρώντας ως ελαφρύ διουρητικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μαύρη σοκολάτα περιέχει περίπου τριπλάσια ποσότητα θεοβρωμίνης συγκριτικά με τη σοκολάτα γάλακτος. Η καφεΐνη, αντιθέτως, βρίσκεται σε πολύ μικρότερες ποσότητες στη σοκολάτα σε σχέση με τον καφέ, τσάι και αναψυκτικά τύπου cola. Μια σοκολάτα μετρίου μεγέθους περιέχει περίπου 6 mg καφεΐνης, ενώ 1 φλιτζάνι καφέ περιέχει 100-150 mg!!!

H σοκολάτα έχει ψυχοδιεγερτικές ιδιότητες λόγω της φαινυλαιθυλαμίνης που περιέχει. Επίσης, μετά την κατανάλωσή της απελευθερώνονται από τον εγκέφαλο οι ενδορφίνες, φυσικά οπιοειδή, τα οποία έχουν αναλγητικές ιδιότητες και βελτιώνουν τη διάθεση. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι η σοκολάτα περιέχει το απαραίτητο αμινοξύ τρυπτοφάνη, η οποία μεταβολίζεται στη βιταμίνη Β3 (νιασίνη) και στη σεροτονίνη (νευροδιαβιβαστής με αντικαταθλιπτική δράση).

Όλοι οι τύποι σοκολάτας περιέχουν πολυφαινόλες που χαρακτηρίζονται για τις αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες. Αυτές οι φυτοχημικές ουσίες αναφέρονται από τον Αμερικάνικο Σύλλογο Διαιτολόγων και ως θρεπτοφαρμακευτικές ουσίες, επειδή παρέχουν όφελος στην υγεία. Στις πολυφαινόλες ανήκουν τα φλαβονοειδή, στα οποία περιλαμβάνονται τόσο οι απλές κατεχινικές ενώσεις, όσο και οι σύνθετες προκυανίδες. Πιο πλούσια σε πολυφαινόλες είναι η μαύρη σοκολάτα [τα 50 gr σοκολάτας περιέχουν 300 mg πολυφαινόλες] και ακολουθούν το πράσινο τσάι [240 ml=400 mg πολυφαινόλες], το κρασί [140 ml=170 mg πολυφαινόλες] και τα λαχανικά και φρούτα!

Δεν έχουν αναγνωριστεί οι ακριβείς μηχανισμοί μέσω των οποίων τα φυτοχημικά βοηθούν στην πρόληψη του καρκίνου και των καρδιοπαθειών, παρόλο που αρκετές υποθέσεις βρίσκονται υπό διερεύνηση. Οι επιδράσεις των φλαβονοειδών στην καρδιά και στην κυκλοφορία οφείλονται, εν μέρει, στην ικανότητα τους να ανακόπτουν την οξείδωση της χοληστερόλης, και την ανάπτυξη της αθηρωματικής πλάκας. Οι έρευνες in νitrο έχουν δείξει ότι τα φλαβονοειδή του κακάο ανακόπτουν την οξείδωση των λιποπρωτεΐνών LDL και έχουν δραστικές αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι οι πολυφαινόλες μπορεί να μειώσουν τη συγκέντρωση και συσσώρευση των αιμοπεταλίων, των οποίων η αυξημένη δραστηριότητα και συγκέντρωση συνδέεται με τη θρόμβωση και πιθανότατα εμπλέκεται στην ανάπτυξη και εξέλιξη αθηρωματικών βλαβών. Η κατανάλωση κακάο επομένως εμφανίζεται να έχει επίδραση τύπου ασπιρίνης επάνω στη λειτουργία των αιμοπεταλίων. Οι κατεχινικές ενώσεις προλαμβάνουν το σχηματισμό των ελευθέρων ριζών, μεταβάλλουν την συνοχή και δομή της κυτταρικής μεμβράνης. Οι προκυανιδίνες αυξάνουν σημαντικά τα επίπεδα της προστακυκλίνης στο πλάσμα και μειώνουν τα επίπεδα λευκοτριενίων του πλάσματος. Η προστακυκλίνη κατασκευάζεται από το αγγειακό επιθήλιο και προάγει την αγγειοδιαστολή, αναστέλλει τη συσσώρευση αιμοπεταλίων, το σχηματισμό θρόμβων αίματος και την εισχώρηση της χοληστερόλης LDL στο αρτηριακό τοίχωμα. Αντίθετα, τα λευκοτριένια είναι αγγειοσυσταλτικά, προκαλώντας αργή και συνεχή σύσπαση στους λείους μυς των αιμοφόρων αγγείων, και μπορούν να είναι αίτια συσσώρευσης αιμοπεταλίων.

Μείωση της αναλογίας λευκοτριενίων / προστακυκλίνης μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στα αιμοπετάλια και πιθανώς στη φλεγμονή και την αγγειοδιαστολή. Μία περαιτέρω δράση των πολυφαινολών του κακάο που μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος είναι η ικανότητα τους να ρυθμίζουν τα ανοσοκύτταρα λόγω της επίδρασης τους στη μεταγραφή του γονιδίου της ιντερλευκίνης-2. Έχει προταθεί ότι οι φλεγμονώδεις νόσοι από δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού θα μπορούσαν να είναι υπαίτιες για πολλές περιπτώσεις αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακών νόσων.