ΕΣΕΕ: Το παρεμπόριο είναι η μεγάλη «μάστιγα» του εμπορίου

Το παρεμπόριο είναι, σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, η μεγάλη «μάστιγα» του εμπορίου, μία «ακατάσχετη αιμορραγία» για την ελληνική οικονομία και αγορά, αφού τα περισσότερα έσοδα δεν παραμένουν εντός της χώρας. Σύμφωνα με τη Συνομοσπονδία, το παρεμπόριο αποτελεί ένα πρόβλημα πρώτης γραμμής, το οποίο χρειάζεται λύσεις που θα είναι αποτέλεσμα ευρείας διαβούλευσης και συνεργασίας ανάμεσα στους αρμόδιους και ενδιαφερόμενους φορείς.

Όπως εξάλλου τονίζει, οι εκτιμήσεις για απομύζηση δυνητικών πόρων (περίπου 17-20 δις € σε ετήσια βάση), οι οποίοι θα κατευθύνονταν στην πραγματική οικονομία αλλά και η απώλεια κάρπωσης ετήσιων φορολογικών εσόδων ύψους περίπου 3,5 δισ. ευρώ, μόνο από το ΦΠΑ, ταυτίζονται με τα αποτελέσματα της πρόσφατης έκθεσης του ΟΟΣΑ (Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης -EUIPO-) για τη διακίνηση των παραποιημένων προϊόντων στη διεθνή αγορά.

Αναλυτικότερα, το γεγονός πως η χώρα μας κατατάσσεται στις 10 πρώτες θέσεις στην Ε.Ε. όσον αφορά στις επιπτώσεις από τη συνεχή επέκταση παραβατικών δραστηριοτήτων, δημιουργεί έντονο προβληματισμό για τις συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού και τις στρεβλώσεις που αυτές προκαλούν.

Βάσει των πορισμάτων της έρευνας του ΟΟΣΑ/EUIPO, η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών που εμπλέκονται περισσότερο σε υποθέσεις διακίνησης παραποιημένων προϊόντων, με συνέπεια να κατατάσσεται στην πρώτη θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, όσον αφορά τον αντίκτυπο που έχει στην οικονομία της η κυκλοφορία προϊόντων – «μαϊμού».

Η νέα έκθεση των ΟΟΣΑ και EUIPO δείχνει ότι η Κίνα είναι ο κορυφαίος παραγωγός παραποιημένων προϊόντων σε εννέα από τις δέκα κατηγορίες προϊόντων που εξετάζονται, με τη χώρα μας να αποτελεί την 7η οικονομία, προέλευσης απομιμήσεων, με τη μεγαλύτερη εμπλοκή σε υποθέσεις πλαστών γυαλιών ηλίου, φωτογραφικού εξοπλισμού και ιατρικών συσκευών. Τα προαναφερθέντα στοιχεία καταδεικνύουν το βαθμό του προβλήματος και καθιστούν σαφές πως παρά την κατακόρυφη αύξηση των ελέγχων που διενεργήθηκαν στη διάρκεια του 2016 από το ΣΥΚΑΠ (Συντονιστικό Κέντρο Αντιμετώπισης Παρεμπορίου), 95.305 έναντι 29.242 το 2015, πρέπει να ληφθούν ακόμη πιο αυστηρά μέτρα και να αναδειχθεί η έκταση της προκαλούμενης ζημιάς.

Στη διάρκεια του 2016 από τις συνολικές κατασχέσεις των 346.871 τεμαχίων διαφόρων ειδών το 46,7% (161.894 τεμάχια) αφορούσε αξεσουάρ (συμπεριλαμβάνονται τα γυαλιά ηλίου) και το 16,4% (56.708 τεμάχια) αφορούσε παιχνίδια/σχολικά είδη. Η Κίνα αποτελούσε την χώρα προέλευσης των κατασχεθέντων στο 48,1% των περιπτώσεων.
Κατά το 1ο εξάμηνο του 2017 από τις κατασχέσεις των 948.613 τεμαχίων διαφόρων ειδών το 16,9% (160.006 τεμάχια) αφορούσε αξεσουάρ (συμπεριλαμβάνονται τα γυαλιά ηλίου) και το 37,7% (357.857 τεμάχια) αφορούσε παιχνίδια/σχολικά είδη. Η Κίνα αποτελούσε την χώρα προέλευσης των κατασχεθέντων στο 99,97% των περιπτώσεων.

Λαθρεμπόριο Καυσίμων – Καπνικών προϊόντων – Αλκοολούχων ποτών

Η αδυναμία αντιμετώπισης μίας χρόνιας παθογένειας της ελληνικής οικονομίας, όπως εκείνης του λαθρεμπορίου Καυσίμων, Καπνικών προϊόντων & Αλκοολούχων ποτών συντελεί σε σημαντικό βαθμό στην παρατεταμένη αιμορραγία των δημόσιων ταμείων. Σε συνδυασμό με τα προϊόντα απομίμησης/παρεμπορίου συνιστούν μια αλυσίδα παρανομίας και  αιμορραγίας της οικονομία, θέτοντας ανυπέρβλητα εμπόδια στην προσπάθεια εξυγίανση της αγοράς. Δυστυχώς, με βάση και τα στοιχεία που παρατίθενται παρακάτω, προκύπτει το συμπέρασμα πως διαχρονικά ο αριθμός των ελέγχων βαίνει μειούμενος, θέτοντας σε κίνδυνο όχι μόνο την πορεία επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων αλλά πολύ περισσότερο την ίδια την υγεία των καταναλωτών.

Αποτελέσματα ελέγχων για την πάταξη του Λαθρεμπορίου

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς, το λαθρεμπόριο σε Καύσιμα, Καπνικά και Αλκοολούχα ποτά ξεπερνά το 1,3 δις €. Ποσό το οποίο χάνει ετησίως το ελληνικό Δημόσιο, ενώ οι νόμιμες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε όλο το φάσμα της αγοράς, όχι απλώς περιορίζουν τα κέρδη τους, αλλά αρκετές αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα επιβίωσης.

Στον τομέα των καυσίμων και σε ετήσια βάση το λαθρεμπόριο υπολογίζεται σε 300 – 500 εκ. €, στα καπνικά προϊόντα ανέρχεται στα 650 – 700 εκ. €, ενώ στα αλκοολούχα ποτά προσεγγίζει τα 100 εκ. €.

Από 1/1/2016 έως τα τέλη Μαΐου του 2017 διενεργήθηκαν από τις εποπτευόμενες ελεγκτικές περιφερειακές δομές συνολικά 18.372 έλεγχοι και καταλογίστηκαν 1.015.037 παραβάσεις σε 6.002 επιχειρήσεις (ποσοστό παραβατικότητας 32,67%). Εντοπίσθηκαν διαφυγόντα έσοδα 119,5 εκ. € και επιβλήθηκαν πρόστιμα 12,6 εκ. €.

Τελωνειακοί έλεγχοι για λαθραία καύσιμα: Οι περιορισμένης έκτασης έλεγχοι για λαθρεμπόριο πετρελαιοειδών που διενεργήθηκαν το διάστημα από 1/1/2013 – 31/5/2017 είχαν ως αποτέλεσμα τη βεβαίωση ποσών συνολικού ύψους 72 εκ. € και την είσπραξη 36,13 εκ. €.

Τελωνειακοί έλεγχοι για λαθραία προϊόντα καπνού: Οι έλεγχοι για λαθραία διακίνηση προϊόντων καπνού, τα τελευταία 4,5 περίπου χρόνια, αν και έχουν αποδώσει τον καταλογισμό διαφυγόντων φόρων και προστίμων συνολικού ύψους 856 εκ. €, δεν έχουν ωφελήσει σημαντικά τα δημόσια ταμεία, καθώς τα ποσά που έχουν τελικά εισπραχθεί από τους ελέγχους αυτούς δεν υπερέβησαν τα 25 εκ. €.

Λαθρεμπόριο καυσίμων

Το 2014 διενεργήθηκαν 27.365 έλεγχοι, ενώ το 2015 μειώθηκαν κατά 67,6%. Στο διάστημα Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου του 2016 πραγματοποιήθηκαν 2.567 έλεγχοι.

Σύμφωνα με πληροφορίες από φορείς της αγοράς, τα δεδομένα του συστήματος εισροών – εκροών δεν αξιοποιούνται στο βαθμό που πρέπει, καθώς παρατηρείται έλλειψη καταρτισμένου προσωπικού για να ελέγξει τα στοιχεία που προκύπτουν από το ηλεκτρονικό σύστημα.

Λαθρεμπόριο καπνικών/τσιγάρων

Οι έλεγχοι που διενεργούνται στα καπνικά, αν και έχουν καλύτερα αποτελέσματα για τα δημόσια έσοδα, ωστόσο δείχνουν ότι το λαθρεμπόριο αποστερεί από το ελληνικό Δημόσιο τεράστια ποσά εσόδων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της διεύθυνσης στρατηγικής τελωνειακών ελέγχων και παραβάσεων:

Το 2014 διενεργήθηκαν 11.754 έλεγχοι, ενώ το 2015 μειώθηκαν στους 6.585, με τις αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες να προβαίνουν στην κατάσχεση 634,9 εκ. τεμαχίων καπνικών προϊόντων.

Στο διάστημα Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2016 διενεργήθηκαν 4.531 έλεγχοι, με τις κατασχέσεις να ανέρχονται στα 363,9 εκ. τεμάχια τσιγάρα.

Πρόσφατα στοιχεία για το λαθρεμπόριο τσιγάρων στην Ελλάδα στη διάρκεια του 2016 έδειξαν ότι το ελληνικό Δημόσιο απώλεσε έσοδα περίπου 600 εκ. €. Η Ελλάδα κατέλαβε και το 2016 τη 2η θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την υψηλότερη κατανάλωση παράνομων τσιγάρων, παρά την πτώση κατά μία ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το 2015 (18,8% το 2016, έναντι 19,8% το 2015). Η μεγάλη έκταση που έχει λάβει η παράνομη διακίνηση και εγχώρια κατανάλωση τσιγάρων έγκειται στη διαρκή αύξηση της φορολογίας, η οποία από την 1η Ιανουαρίου 2017 ανέρχεται το 90% της μέσης λιανικής τιμής.

Βάσει πορισμάτων σχετικής μελέτης, στην Ελλάδα το 2016: α) Ο όγκος των παράνομων τσιγάρων μειώθηκε κατά 12% σε σχέση με το 2015, λόγω των συνεχών ελέγχων που διενήργησαν οι διωκτικές αρχές, αλλά παραμένει ακόμη πολύ υψηλός, στα 3,62 δις τεμάχια. β) Εάν είχαν καταναλωθεί τα 3,62 δις τσιγάρα στη νόμιμη αγορά, θα είχε επέλθει τόνωση των κρατικών εσόδων κατά τουλάχιστον 600 εκ. €. γ) Η συρρίκνωση της νόμιμης αγοράς συνεχίστηκε και το 2016, με νέα μείωση πωλήσεων κατά 6%.

Λαθρεμπόριο αλκοολούχων ποτών:

Η υπερφορολόγηση στα αλκοολούχα ποτά πυροδότησε την έξαρση του λαθρεμπορίου και εξέθρεψε τη φοροδιαφυγή, με συνέπεια τη συρρίκνωση των δημοσίων εσόδων. Αναλυτικότερα, οι 4 αυξήσεις του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) σε συνδυασμό με την αύξηση του ανώτατου συντελεστή ΦΠΑ από το 19% στο 24% την περίοδο 2009/2016, είχαν ως αποτέλεσμα την άνοδο κατά 30% της λιανικής τιμής των οινοπνευματωδών ποτών και τη γιγάντωση του λαθρεμπορίου. Τα διαφυγόντα δημόσια έσοδα εκτιμώνται στα 130 εκ. € σε ετήσια βάση, με το 1/5 της συνολικής κατανάλωσης να συνιστά προϊόν λαθρεμπορίου.

Νομοθετικές ρυθμίσεις για τον έλεγχο του παρεμπορίου

«Η Πολιτεία μετά από πολλά χρόνια αδράνειας, επιτέλους, δείχνει εμπράκτως την διάθεση να βελτιώσει και να εφαρμόσει τους νόμους. Με τον τελευταίο νόμο 4624/2014, επήλθαν σημαντικές τροποποιήσεις στο πλαίσιο του υπαιθρίου εμπορίου.  Μαζί με τις θετικές διατάξεις που περιλάμβαναν την χρήση προσωποπαγών αδειών, πολύ  συγκεκριμένη χωροθέτηση και την ενεργοποίηση της Ελληνικής Αστυνομίας στον έλεγχο, καταργήθηκαν και διατάξεις σημαίνουσας σημασίας, γεγονός που δεν βοήθησε στην τιθάσευση του φαινομένου του παράνομου παρεμπορίου, το οποίο δρα εις βάρος των οργανωμένων επιχειρήσεων» επισημαίνει η ΕΣΕΕ.

Στις 7 Φεβρουαρίου, το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης έθεσε σε δημόσια διαβούλευση σχέδιο νόμου, το οποίο δεν έχει ακόμα νομοθετηθεί και σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, θα αποτελέσει τομή για τον έλεγχο και τον εξορθολογισμό του υπαιθρίου εμπορίου.

«Θεωρούμε ότι η νομοθέτηση των συγκεκριμένων προτάσεων, η οποία, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη πληροφόρηση που έχουμε, προχωράει σύντομα, θα βελτιώσει λειτουργικά το όλο πλαίσιο και θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα του νόμου, προφυλάσσοντας ταυτόχρονα το οργανωμένο εμπόριο από ένα μεγάλο κεφάλαιο αθέμιτου ανταγωνισμού και βοηθώντας συνολικά στην διατήρηση της αξιοπιστίας του ελληνικού εμπορίου απέναντι στον τελικό καταναλωτή» καταλήγει η ΕΣΕΕ